اهمیت استراتژیک پایگاه‌های نظامی روسیه در قرقیزستان و تاجیکستان

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، ناحیه نظامی مرکزی نیروهای مسلح فدراسیون روسیه، همانند ناحیه نظامی جنوبی، نه تنها شامل واحدها و بخش‌هایی در قلمرو خود روسیه است، که پایگاه‌هایی در خارج از روسیه، به ویژه در منطقه بسیار پیچیده و خاص آسیای مرکزی دارد. در همین رابطه خبرنگار روزنامه روسی "نیزاویسیمایا گازِتا" گفت‌وگویی با الکساندر آناتولیِویچ خرامچیخین، معاون موسسه تحلیل سیاسی-نظامی، در مورد مباحث مربوط به پایگاه‌های هوایی و زمینی روسیه در قرقیزستان و تاجیکستان داشته است، که به شرح زیر می‌باشد.

بیشکک اجاره دریافت می‌کند

از ژانویه 2017، تاسیسات روسیه دارای یک پایگاه واحد در قلمرو قرقیزستان هستند، در حالی که همه این تسهیلات متعلق به بخش نظامی مرکزی نمی‌باشند.

دو بخش در این پایگاه وجود دارد که متعلق به نیروی دریایی روسیه می‌باشند، آن هم برای کشوری که دور از همه دریاها و اقیانوس ها قرار گرفته است، سایت آزمایشی بمب افکن‌های ضد زیردریایی 954 کوی ساری (شهر کاراکول، دماغه کوی ساری، شبه جزیره کارابولون در دریاچه ایسیک کول) و واحد ارتباطات راه دور 338 (روستای چالدووار و روستای اسپارتاک).

این واحد ارتباطی راه دور، ستاد نیروی دریایی روسیه را با کشتی‌ها و زیردریایی‌های نظامی که در اقیانوس آرام و اقیانوس هند هستند، مرتبط می‌کند و همچنین کار شناسایی رادیویی را انجام می‌دهد.

هفدهمین آزمایشگاه رادیو لرزه نگاری تحت کنترل مستقیم وزارت دفاع فدراسیون روسیه، که کار نظارت بر آزمایشات سلاح‌های هسته‌ای را دارد، در شهر مایلی‌سو قرار گرفته است. واضح است که قرقیزستان خود به تمام این امکانات نیاز ندارد، آنها منحصراً در خدمت منافع نیروهای مسلح فدراسیون روسیه هستند، که بیشکک برای آن اجاره دریافت می‌کند.

سایت آزمایشی پرواز در ارتفاع بالا، که بخشی از مرکز آموزشی کوهستانی "اِدِل وِیس" نیروهای مسلح قرقیزستان است و پایگاه هوایی 999 فرودگاه کانت در منطقه چوی، نیز در اختیار بخش نظامی مرکزی روسیه است.

روسیه در پایگاه دوم حدود 11 فروند هواپیمای سو-25، دو هواپیمای حمل و نقل An-26، دو هلیکوپتر چند منظوره Mi-8 و چندین هواپیمای شناسایی بدون سرنشین Orlan-10 و Forpost دارد.

در حقیقت، این پایگاه هوایی جایگزین نیروی هوایی این کشور است (به طور رسمی، قرقیزستان نیروی هوایی دارد، اما آنها حتی یک هواپیمای جنگی ندارند)، و همچنین ضامن سیاسی حفاظت قرقیزستان در برابر تهاجم برخی از کشورهای همسایه (چین و ازبکستان) می‌باشد.

هیچ تضمین سیاسی برای جلوگیری از نفوذ گروه‌های تروریستی به کشور وجود ندارد (رادیکال‌های اسلامی به قوانین بین‌المللی توجهی ندارند)، اما تنها نیروی هوایی روسیه است که با آنها مبارزه خواهد کرد.

باید مبارزه کرد

اگر قرقیزستان دارای یک نیروی هوایی کاملاً نمادین است، در مقابل کمابیش نیروهای زمینی در نیروهای مسلح تاجیکستان نیز نمادین هستند.

بنابراین، اگر پایگاه هوایی 999 نیروهای مسلح قرقیزستان را تکمیل کند، پایگاه نظامی 201 وابسته به بخش نظامی مرکزی روسیه (مستقر در شهرهای دوشنبه و کورگان-توبه) در واقع، جایگزین نیروهای مسلح تاجیکستان است. بنابراین پایگاه 201 تنها پایگاه نظامی روسیه است که تیپ نیست بلکه یک لشکر است.

هنگ تفنگدار سواره‌نظام 92 و 149، گردان شناسایی، گردان سیستم‌های موشکی پرتاب چندگانه و سیستم‌های موشک‌های ضدهوایی و تعدادی از بخش‌های دیگر در شهر دوشنبه مستقر هستند.

هنگ تفنگدار سواره‌ نظام 191 در کورگان توبه مستقر شده‌اند. پایگاه نظامی 201 با حدود 30 تانک، بیش از 350 اسلحه پیاده نظام و نفربرهای زرهی، بیش از 120 سیستم توپخانه‌ای، بیش از 30 سیستم موشکی ضد هوایی، واحد توپخانه ضدهوایی، اسلحه‌های ضد‌هوایی مسلح است، که به طور قابل توجهی از توان بالقوه خود ارتش تاجیکستان بیشتر است (و حتی از لحاظ آموزش رزمی و اخلاقی و روانشناختی آماده‌تر است).

همانند قرقیزستان، این پایگاه، ضمانتی علیه تجاوز از سوی کشورهای همسایه است و همچنین در اینجا باید در برابر حمله احتمالی رادیکال‌های اسلامی از جانب افغانستان مقاومت کند.

تا همین اواخر، طالبان به عنوان گروه تروریستی در همه جا شناخته می‌شد، اکنون در بسیاری از کشورهای جهان، از جمله روسیه، در وهله نخست خلافت اسلامی است که «تروریست» شناخته می‌شود.

در برابر آنها، طالبان در حال حاضر به نظر می‌رسد میانه‌رو باشد، چرا که حداقل آنها به احتمال بسیار زیاد فکر گسترش به فراتر از مرزهای افغانستان را ندارند. برای "خلافت"، گسترش تنها راه موجودیت آن است.

گرچه تفاوت‌های اساسی ایدئولوژیکی بین طالبان و خلافت وجود ندارد، اما تناقضات سیاسی میان جناح‌ها بسیار قوی است. به طوری که در سال 2015 طالبان و "خلافت"، جهاد با یکدیگر را اعلام کردند. پس از آن، مسکو شروع به برقراری ارتباط با طالبان کرد (از طریق اسلام آباد و پکن) که باعث نارضایتی شدید کابل شد.

اکنون روسیه در تلاش است تا با مشارکت دولت این کشور و همچنین پاکستان، چین، هند و ایران، مذاکراتی را درمورد افغانستان برگزار کند. بسیار دشوار است که بگوییم این مذاکرات چه نتیجه‌ای در برخواهد داشت. اگر حاصلی نداشته باشد، پایگاه نظامی 201 باید دیر یا زود شروع به مبارزه کند.

البته، در رابطه با جنگ کلاسیک، پتانسیل نیروهای نظامی روسیه حتی بدون در نظر گرفتن ارتش تاجیک بسیار بالاتر از اسلامگرایان افغانستان است. اما متأسفانه، اسلامگرایان جنگ را به نه صورت کلاسیک، بلکه خرابکارانه و تروریستی ادامه خواهند داد و این که روسیه به چه مقدار منابع برای چنین جنگی نیاز دارد، بهتر است که حالا فکر نکنیم.

موقعیت منطقه‌ای دور افتاده تاجیکستان از روسیه، شرایط بسیار سخت طبیعی و آب و هوایی این کشور و همچنین بی ثباتی جدی داخلی، وضعیت را بدتر کرده است. سختترین جنگ داخلی که در نیمه اول دهه 90 در تاجیکستان رخ داد و به دلیل تلاش‌های مسکو متوقف شد، می‌توانست ادامه دار باشد. کاملاً معلوم است که نیروهای روسی آمادگی کار در چنین شرایطی را خواهند داشت.

"آکنو" پنجره آسمانی

در مورد حمله رادیکال‌های اسلامی از افغانستان و یا جنگ داخلی، روسیه ممکن است یکی دیگر از تاسیسات نظامی مهم در تاجیکستان را از دست بدهد. این مسائل به نیروهای نظامی مرکزی مربوط نبوده، بلکه در مورد نیروهای فضایی می‌باشد که یک ایستگاه کنترل نوری الکترونیکی فضایی به نام "آکنو" (پنجره) است که در کوه سنگلاخ (پامیر، 2216 متر بالاتر از سطح دریا)، در نزدیکی شهر نورک واقع شده است.

این مجموعه در سال 1985 ساخته شد، در سال 1992 آن را رها کردند، اما پس از آن دوباره آن را احیا کردند. از سال 1999 از آن در عملیات جنگی تجربی، از سال 2014 استفاده می‌شود. از سال 2004، "آکنو" به طور رسمی متعلق به روسیه است (تاجیکستان، البته، نیازی به اینچنین مجتمعی نداشته و قادر به اطمینان از عملکرد آن نیست).

"آکنو" به طور خودکار اشیای فضایی مصنوعی با ابعاد بیش از 1 متر را در ارتفاع‌های 2000 تا 40 هزار کیلومتری مانیتور می‌کند، مدارهای آن را محاسبه کرده، درجه، هدف و وضعیت فعلی آنها را نیز تعیین می‌کند (همچنین ممکن است اشیای با مدار پایین‌تر در ارتفاع 120 تا 2 هزار کیلومتری را نیز کنترل کند). این مجموعه در محدوده نوری منحصر به فردی عمل می‌کند - سیستم‌های دیگر مانیتورینگ فضایی بر اساس اصول رادار عمل می‌کنند. در صورت از دست رفتن "آکنو"، جایگزین برای آن غیرممکن خواهد بود، زیرا در روسیه هیچ کجا شرایط مطلوب آب و هوایی مانند پامیر را ندارد.

چه کسی به پایگاه‌ها نیاز بیشتری دارد

با وجود ارزش زیاد مجموعه تسهیلات نظامی در آسیای مرکزی برای روسیه، او می‌تواند بدون آنها زندگی کند، اما قرقیزستان و تاجیکستان بدون پایگاه‌های روسیه نمی‌توانند. جالب توجه است، دوشنبه و بیشکک به طور مرتب به مسکو پیشنهاد شرایط مختلف در مورد حضور پایگاه‌های خود در خاک کشورشان می‌دهند.

این وضعیت بسیار جالب توجه‌تر از موارد پایگاه نظامی 102 در ارمنستان ("سپر خارجی قفقاز"، نشریه "تحلیل مستق نظامی" تاریخ 18/08/31) است. در میان ارمنی‌ها این اعتقاد گسترده وجود دارد که آنها به پایگاه روسی نیاز ندارند، اگرچه در واقع، بقای ارمنستان بستگی به این پایگاه دارد. اما حداقل ایروان می‌داند که شرایط و ادعایی برای مسکو نمی‌توان مطرح کرد، علی رغم اینکه ارتش ارمنستان (یا ارمنی-قره‌باغی) نیروی نظامی نسبتاً قوی برخوردار می‌باشد.

ارتش تاجیکستان و قرقیزستان، حتی با هم، به ارتش ارمنستان نمی‌رسند و بدون پایگاه‌های روسیه، زندگی آنها بسیار کوتاه‌تر از ارمنستان است. اما آنها شرایط را مطرح کردند و مسکو، به طور تعجب‌آوری، گاهی حتی این شرایط را بررسی کرده و می‌پذیرد. اگر چه تنها پاسخ کافی روسیه به هر گونه نارضایتی از بیشکک و دوشنبه (به طور کلی به هر دلیلی) می‌تواند بیانیه‌ای در مورد خروج فوری پایگاه‌ها باشد که دو کشور کوچک و متکبر نیاز به تسهیلاتی بیشتر از آنچه ما ارائه کرده‌ایم، دارند و همچنین اخراج شهروندان این کشورها از روسیه به وطنشان.

در پایگاه(پالیگون) ساری شاگان در قزاقستان (در نزدیکی دریاچه بلخاش) رادار Dnepr-M، سیستم هشدار حمله موشکی نیروهای فضایی فدراسیون روسیه قرار دارد. این پایگاه، مانند "آکنو"، به بخش نظامی مرکزی مربوط نمی‌شود و وضعیت پایگاه نظامی ندارد.

بر خلاف "آکنو" خطر از دست رفتن این پایگاه در آینده قابل پیش بینی وجود ندارد، اما روسیه خود می‌تواند آن را ترک کند، زیرا ایستگاه‌های راداری در خاک خود ساخته است، که بر روی همان مناطق جغرافیایی فعالیت می‌کنند.

انتهای پیام/