احتمال جهش ژنتیکی و ابتلا به انواع سرطان به‌دلیل استفاده از "ظروف پلاستیکی و یک‌بارمصرف"
"پلاستیک‌ها" پلیمرهایی هستند که از سنتز مواد اولیه‌ای به‌نام "مونومر" تهیه می‌شوند؛ مونومرها موادی سمی و برای سلامت انسان مضر هستند؛ این اتفاق خطرات بسیار زیادی برای سلامتی انسان دارد از جمله مشکلات گوارشی، جهش ژنتیکی در جنین، انواع سرطان و... .
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ "در چه ظرفی غذا بپزیم و بخوریم تا سالم‌تر باشیم؟" این سؤالی است که بسیاری از خانواده‌ها دارند؛ به‌دلیل اهمیت این مسئله در قالب سلسله‌‌‌‌‌مطالبی به بررسی دقیق خواص، تأثیرات، عوارض و مزایای هر یک از ظروف پخت غذا پرداخته‌ایم.
متأسفانه اهل فن در حیطه‌های مختلف، اعم از طب سنتی و جدید و صنایع غذایی و... با گفتار مغشوش و متناقض خود درباره انواع ظروف، مردم را دچار سرگردانی کرده‌اند؛ در این مطالب سعی شده تا در عین ایجاز، تصویری نسبتاً روشن از وضعیت ظروف غذایی موجود در بازار ایران ارائه شود؛ هرچند در برخی موارد، تناقضات ظاهری نظرات، جمع‌بندی محکم و مستدل را دشوار می‌کند.
تغذیه در هر مکتب طبی از امّهات بحث‌های مربوط به پیشگیری و درمان است؛ در این بین، ظروف پخت‌وپز، به‌جهت تأثیر بر زمان و قیمت پخت‌وپز و کیفیت و طعم غذا می‌توانند از مؤلفه‌های مهم در تغذیه عموم مردم و نیز به‌دلیل تعاملات فیزیکوشیمیایی با غذا، از عوامل تأثیرگذار در نتیجه طبی تغذیه باشند؛ اهمیت این بحث در کتب طب سنتی ایرانی باعث شده تا مؤلفین، بحث‌هایی مستقل را در این زمینه اختصاص دهند؛ در طب نوین، این بحث‌ها به‌طور معمول در کتب طبی ذکر نمی‌شوند و به‌صورت پراکنده و غیرمنسجم در خلال بحث‌های سایر علوم از جمله صنایع غذایی از آنها یاد می‌شود.
پیش از این در قالب 7 مطلب به بررسی ظروف آهنی ــ چدنی، ظروف استیل، ظروف لعابدار فلزی، ظروف مسی، ظروف رویی، ظروف آلومینیومیو ظروف تفلون پرداختیم که دسترسی به آنها از طریق لینک‌های زیر ممکن است:
غذا را در چه ظرفی بپزیم/ مزایا و معایب "ظروف چدنی"
امکان ابتلا به سرطان به‌واسطه استفاده از "ظروف استیل"
آیا پخت غذا در "ظروف لعابدار فلزی" خطرناک است
باور غلط درباره "ظروف مسی"/ ظروف مسی می‌تواند باعث "مسمومیت شدید" شوند
پخت غذا در "ظروف رویی" می‌تواند اثرات آلودگی هوا را تا حدی خنثی کند
ابتلا به بیماری‌های مختلف از جمله "آلزایمر" با پخت غذا در "ظروف آلومینیومی"
خطرات استفاده از ظروف "تفلون" را جدی بگیرید/ احتمال "مرگ" با گاز متصاعدشده از تفلون
در ادامه بخش هفتم این مطلب درباره "ظروف پلاستیکی و ظروف یک‌بارمصرف" و عوارض و ضایعات استفاده از این ظروف تقدیم مخاطبان تسنیم شده است:
پلاستیک که یک قرن و نیم از عمر آن می‌گذرد، با وجود تولید ارزان و ماهیت بسیار انعطاف‌پذیری که دارد، یکی از معضلات اساسی در آلودگی‌های زیست‌محیطی به‌شمار می‌رود؛ گواه این مدعا، تل‌های بزرگ ضایعات پلاستیکی به‌ویژه بطری‌های یک‌بارمصرف در مناطق شهری و روستایی، سواحل و جنگل‌هاست که در تمام نقاط جهان دیده می‌شوند، نسل‌های جدیدتر پلاستیک‌ها نیز فقط اندکی از این نگرانی‌ها کاسته‌اند اما نتوانسته‌اند کمک مهمی به حل این مشکل کنند.
انواع پلاستیک‌ها
پلاستیک از زنجیره‌های طویل پلیمری ساخته می‌شود؛ ترکیبات متنوع این پلیمرها موجب تولید انواع گوناگونی از پلاستیک‌ها با خواص و کارآیی‌های مختلف می‌شود؛ هفت گروه اصلی مواد پلاستیکی وجود دارد که با هفت کد مشخص می‌شوند؛ این کدها در زیر یا کناره ظروف پلاستیکی حک شده است، توجه به این علایم و نشانه‌ها به استفاده ایمن‌تر از این ظروف توسط مصرف‌کنندگان کمک می‌کند:
1. ظروف پت (polyethylene terephthalate): برای ساخت ظروف یک‌بارمصرف از جمله بطری‌های نوشابه، آب معدنی، روغن‌های خوراکی یا مایعات غیراسیدی جزء بهترین‌ها هستند امّا برای استفاده طولانی‌مدت به‌خصوص برای مایعات اسیدی (آبغوره ــ آبلیمو) مناسب نیستند، در واقع، ظروف PET هم یک‌بارمصرف بوده باید پس از استفاده دور انداخته شوند.
2. مواد پلاستیکی HDPE: برای ساخت برخی از انواع بطری شیر بچه، کیسه‌های پلاستیکی، ظرف ماست، شیر، دوغ و سطل زباله استفاده می‌شوند؛ گفته می‌شود عموماً ایمن هستند.
3. مواد پلاستیکی پلی‌وینیل کلراید (chloride polyvinyl): در ساخت ظروف ادویه (نمک و فلفل)، چسب نواری، اسباب‌بازی کودکان و بطری‌های آب‌میوه به‌کار می‌روند؛ باید از مصرف این ظروف همراه با مواد غذایی گرم و اسیدی خودداری شود چرا که امکان آزاد شدن و مهاجرت Phthalateها که یک عامل سمی مختل‌کننده عملکرد هورمون‌های تناسلی مردانه است، وجود دارد.
4. مواد پلاستیکی low density polyethylene: در ساخت برخی از ظروف دردار مخصوص نگهداری مواد غذایی، کیسه‌های پلاستیکی حمل مواد غذایی، کیسه‌های فریز و برخی از روکش‌های ارتجاعی پوشاننده مواد غذایی کاربرد دارد؛ گفته می‌شود عموماً ایمن هستند.
5. مواد پلاستیکی پلی‌پروپیلن (polypropylene): برای ساخت در بطری‌ها، برخی از ظروف نگهداری مواد غذایی، بشقاب و سینی‌ها، ظروف یک‌بارمصرف مناسب مایکروویو، ظروف مناسب مایکروویو چندبارمصرف، لیوان‌ها، قاشق و چنگال‌های یک‌بارمصرف به‌کار می‌رود؛ گفته می‌شود عموماً ایمن هستند.
6. مواد پلاستیکی پلی‌استایرن (polystyrene): انواع لیوان‌های یک‌بارمصرف و پلاستیک‌های پوشاننده ظروف مواد غذایی (سلفون‌ها) از آنها ساخته می‌شوند؛ برای مواد غذایی گرم مناسب نیستند؛ در خلال استفاده از آن در تماس با غذاهای گرم و اسیدی یا غذای چرب، استایرن که یک نوروتوکسین است آزاد می‌شود البته این مسئله هنوز مورد مناقشه است اما بهتر است حتی‌الامکان اجتناب شود.
7. سایر پلاستیک‌ها: شامل گروه متنوعی از مواد پلاستیکی می‌شوند؛ انواع بطری شیر کودکان، بطری انواع آب‌میوه‌های اسیدی و لیوان‌ها از این دسته هستند، اگرچه گفته می‌شود عموماً ایمن هستند اما برخی از ظروف این دسته با علامت اختصاری polycarbonate) pc ) خطرناک هستند؛ ظروف زیست تجزیه‌پذیر سلولزی جدید مثل PLA (لیوان کاغذی) در این دسته قرار می‌گیرند.
در تصویر زیر علامت مخصوص هر یک از انواع پلاستیک‌ها آمده است:
چرا پلاستیک‌ها خطرناکند؟
گذشته از آثار زیانبار زیست‌محیطی ناشی از عدم‌تجزیه پلاستیک‌ها در طبیعت، مهمترین دلیل نامطلوب بودن پلاستیک‌ها برای سلامت انسان، آزاد شدن و ورود مواد شیمیایی و میکروبی زیانبار به‌هنگام استفاده از آنها به بدن انسان است از جمله:
1. ماده شیمیایی و خطرناک موسوم به "بیسفنول‌آ" (BPA)که در قوطی‌های کنسرو، شیشه‌های شیر و پستانک نوزادان، اسباب‌بازی‌های پلاستیکی، بسته‌‌بندی‌های مواد غذایی، پلاستیک‌ها و اشیاء دیگری که ما به‌طور روزمره با آنها در تماس هستیم موجود است؛ در بدن از اثرات هورمون زنانه استروژن تقلید می‌کند و این امر می‌تواند احتمال ناباروری در زنان را افزایش دهد؛ خطراتی برای زنان باردار به‌دنبال داشته باشد و روی کیفیت اسپرم مردان تأثیر منفی بگذارد.
افزایش وزن، بلوغ زودرس، بیش‌فعالی، اختلالات جنینی از جمله اختلال در رشد مغزی و اختلالات اندام جنسی، سرطان پروستات و سینه، ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی ــ عروقی نمونه‌هایی دیگر از عوارض جانبی "بیسفنول‌آ" هستند.
متأسفّانه این مادّه می‌تواند از پوست هم عبور کرده وارد بدن شود به‌طوری که لمس کردن پلاستیک‌های حاوی این ماده شیمیایی (از جمله بازی کودکان با اسباب‌بازی‌های پلاستیکی)، مقدار آن را در بدن افزایش می‌دهد. راه دیگر جذب این مادّه به بدن، از راه استنشاق ذرات پراکنده‌شده از پلاستیک‌ها در هواست.
2. میکروب عضو اصلی ظروف پلاستیکی یک‌بارمصرف است که متأسفانه تولیدات غیرقانونی و بدون نظارت این ظروف، این خطر را افزایش داده است.
3. پلاستیک‌ها، پلیمرهایی هستند که از سنتز مواد اولیه‌ای به‌نام "مونومر" تهیه می‌شوند؛ مونومرها موادی سمی و برای سلامت انسان مضر هستند؛ معمولاً در فرآیند تهیه پلیمرها مقداری مونومر باقی می‌ماند که طی استفاده از ظروف پلاستیکی، جذب بدن می‌شوند؛ به همین دلیل باید در استفاده از پلاستیک‌ها به‌عنوان ظروف غذا بسیار محتاط بود و ظروف یک‌بارمصرف پلاستیکی را حتماً از مراکز معتبر که از مواد اولیه مرغوب و مطلوب استفاده می‌کنند، تهیه کرد.
تمامى پلیمرها، چه دست اول و چه بازیافتى همچنین ظروف پلاستیکى باید قبل از استفاده در صنایع غذایى تحت آزمون Foodgrade قرار گیرند؛ با انجام این آزمون، وزارت بهداشت، مقاومت و میزان مهاجرت مونومرها را در حلال‌ها یا محلول‌هاى مشابه مواد غذایى مى‌سنجد.
امّا متاسفانه استاندارد ظروف یک‌بارمصرف اجباری نیست و واحدهای تولیدی می‌توانند بدون مجوز به تولید اقدام کنند؛ هم‌اکنون حدود پنج‌هزار کارخانه و کارگاه تولید ظروف یک‌بارمصرف در کشور وجود دارد و این در حالی است که تنها 300 کارخانه از این تعداد، مجوز تولید این ظروف را دارند و مشخص نیست مابقی این کارخانه‌ها با چه موادی و چگونه نسبت به تولید این ظروف اقدام می‌کنند!
4. نکته مهم این است که با رعایت تمام استانداردها هم به هیچ طریقی نمی‌توان کاملاً جلوی فرآیند ورود مونومرها به بدن را گرفت؛ این اتفاق، خطرات بسیار زیادی برای سلامتی انسان دارد از جمله کم‌اشتهایی، مشکلات گوارشی، عصبانیت، خستگی، تأثیرات منفی روی سیستم‌های عصبی و قلب، جهش ژنتیکی در جنین، بیماری‌های ریوی، انواع سرطان و به‌ویژه سرطان کبد و پستان.
5. برای کاهش شکنندگی ظروف پلاستیکی، از مواد پلاستیکی لایزر استفاده می‌شود که این مواد در تماس با مواد غذایی داغ می‌توانند در آن حل شوند.
انتهای پیام/*
