دریاچه ارومیه به مرز نابودی کامل رسید اما همچنان از سامانه "تصمیم‌یار" خبری نیست
در حالی‌که از آب حداکثری دریاچه ارومیه حدود یک سی‌ام و از حجم تراز اکولوژیک آن فقط حدود یک سیزدهمش باقی مانده هنوز از راه‌اندازی سامانه تصمیم‌یار که از ۴ سال پیش زمزمه‌های راه اندازی آن آغاز شده خبری نیست.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، شاید وقتی مخاطب عادی اخبار مرتبط به دریاچه ارومیه را که روزانه از سوی رسانه‌های مختلف از جمله رسانه‌های وابسته به دولت روی خروجی‌شان منتشر می‌شود را ببیند احساس کند که چه جهاد اکبری در این حوزه از سوی دولت در حال انجام است و چه پیشرفت‌های محیرالعقولی حاصل شده است اما با اندکی واکاوی این موضوع به سادگی در می‌یابیم آنچه که از آن به عنوان دریاچه ارومیه باقی مانده یک پهنه به سار کوچک و خیلی کم‌عمقی است که نما و توهمی از دریا دارد و‌الا دریایی خروشان با موج‌هایی آبی که در آن کشتی‌ها و قایق‌ها تردد کنند سال‌هاست که وجود خارجی ندارد.
هر از گاهی اخباری درباره حیف و میل بیت‌المال از طریق ستاد احیاء دریاچه ارومیه یا غیر‌شفاف بودن هزینه‌کردهای آن نیز روی خروجی برخی رسانه از زبان تعداد محدودی از منابع خبری قرار می‌گیرد که بعضاً سبب تیز شدن گوش برخی از مسئولان نیز می‌شود تا رسانه‌های منتشر دهنده این اخبار را تحت فشار قرار دهند اما با بررسی محتوای رسانه‌ای شده فعالیت‌های ستاد احیا دریاچه ارومیه در می‌یابیم برخی فعالیت‌های این ستاد سال‌هاست بی‌ثمر مانده و فقط محلی برای هزینه کردن بیت‌المال و فراهم سازی خوراک خبری برای افکار عمومی شده و کارکرد دیگری نداشته است.
روند آغاز همکاری شرکت ژاپنی جایکا با ستاد احیا دریاچه ارومیه
با بررسی اخبار مرتبط به فعالیت‌های ستاد احیا دریاچه ارومیه در می‌یابیم یک شرکت ژاپنی سال‌هاست مشغول فعالیت درباره دریاچه ارومیه است.
این شرکت با نام جایکا و به نمایندگی فردی به نام"یاکی هارو کوبایاشی" در حال اجرای طرحی بنام پروژه مدلسازی هیدرولوژیکی حوضه آبریز دریاچه ارومیه است که کار خود را از سال 2014 آغاز کرده است.
فعالیت این شرکت در روند احیا دریاچه ارومیه دستاورد روشنی که برای افکار عمومی قابلیت عرضه باشد ندارد بطوریکه "یاکی هارو کوبایاشی" می‌گوید: در تلاش هستیم تا از طریق درک چرخه سیستم هیدرولوژیکی و همکاری در ارزیابی اقدامات به احیای دریاچه ارومیه کمک کنیم.
وی با بیان اینکه ستاد احیای دریاچه ارومیه در حال ساخت سامانه تصمیم‌یار (Decision Support System) است تا بهترین اقدامات احیا را با توجه به شرایط مختلف تعیین کند می‌افزاید: در این سامانه علاوه بر چرخه سیستم آب، تأثیر اقدامات در ابعاد اجتماعی و اقتصادی نیز بررسی می‌شود و ستاد احیای دریاچه ارومیه از مطالعات قبلی به عنوان قسمتی از 'DSS' استفاده و از جایکا درخواست کرده است تا برای ارتقای دقت این مدل کمک کند.
مطالعه برای انجام مطالعات بیشتر به جای تصمیم گیری کارهای اجرایی
کوبایاشی با اشاره به اینکه جایکا در تلاش برای بهبود مدل چرخه هیدرولوژیکی به عنوان یک جزو از DSS است می‌گوید: در این مطالعه، مدل هیدرولوژیکی برای بخش جنوبی، غربی و شرقی دریاچه تکمیل می‌شود و سپس در یک مدل واحد ادغام خواهد شد.
این در حالی است که سه سال پیش بهرام طاهری مشاور وزیر نیروی وقت دولت یازدهم گفته بود: هدف ما از همکاری با جایکا علاوه بر احیای دریاچه ارومیه، ایجاد ظرفیت در کشور برای آموختن برخی توانایی‌ها و ابزارهای تولید شده در آن کشورها همانند نرم‌افزارهای پیشرفته مدیریت منابع آب است.
به گفته وی از سال 94 با ژاپنی‌ها یک قرارداد همکاری شروع شده که در چارچوب آن قرار بود به سیستم تصمیم یار مدیریتی برای مدیریت مشکلات موجود در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به راهکارهای مناسبی دست یافته شود.
همکاری ایران و ژاپن برای احیا دریاچه ارومیه از یک کار تشریفاتی فراتر نرفت
به گفته طاهری حتی در چارچوب توافق رییس جمهور ایران با نخست وزیر ژاپن مقرر شد که درباره احیای دریاچه ارومیه دو کشور با هم همکاری نزدیک‌تری داشته باشند اما هنوز این همکاری‌ها از فعالیت‌های غیر قابل ارزیابی خود جایکا فراتر نرفته است.
آنچه از اخبار رسانه‌ای شده ستاد احیا با شرکت ژاپنی جایکا برمی‌آید صرفاً حکایت از تولید یک نرم افزار دارد که برای تهیه آن ابتدا پروژه شبیه‌سازی یا مدل هیدرولوژیک حوزه دریاچه ارومیه انجام شده و ژاپنی‌ها در فاز دوم پروژه از نرم‌افزار قوی‌تر و جدیدتری که بتواند ضمن شبیه‌سازی سه بعدی، همزمان آب‌های سطحی و زیرزمینی را نیز مورد بررسی قرار دهد استفاده می‌کنند.
روشن است که اطلاعات اولیه این نرم افزار از سوی طرف ایرانی در اختیار ژاپنی‌ها قرار می‌گرفت برخی اطلاعات نیز را خود ژاپنی‌ها از طریق روش‌های پایش از راه دور تهیه می‌کردند.
در ابتدای آغاز همکاری با این شرکت ژاپنی اظهار امیدواری‌های زیادی برای ثمربخشی آن از سوی مدیران دولتی ابراز می‌شد تا آنجا که دوباره بهرام طاهری مشاور وزیر نیروی دولت یازدهم گفته بود: ما در این همکاری ما به دنبال بهترین، مفیدترین و صحیح‌ترین ابزار و راهکار برای احیای این دریاچه هستیم.
دستاوردهای غیرقابل لمس همکاری جایکا و ستاد احیا دریاچه ارومیه
طاهری گفته بود: هدف ما از همکاری با جایکا علاوه بر احیای دریاچه ارومیه، ایجاد ظرفیت‌سازی در کشور برای آموختن برخی توانایی‌ها و ابزارهایی مانند نرم‌افزاری پیشرفته است که در آن کشورها تولید شده است.
به گفته مشاور وزیر نیروی دولت یازدهم مقرر بود موضوع سامانه تصمیم یار و مباحث مربوط به مطالب هیدرولیکی و هیدرولوژیکی، اندر کنش سامانه‌های آبی و الگوهای کشت و باغداری در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز در قالب این همکاری‌ها به ثمر بنشیند.
اما با بررسی اخبار مربوط به این پروسه در می‌یابیم پس از حدود 4 سال از آغاز همکاری‌ها با این شرکت ژاپنی هنوز عملکرد روشنی با خروجی ثمر بخشی که روایت کننده میزان هزینه کرد ستاد احیا دریاچه ارومیه در قبال چه آورده‌ای باشد پیش روی افکار عمومی قرار نگرفته است.
گزارش از محمد آقایی‌پر
انتهای پیام/ ز
