دیدار دوباره با شاعر تیره‌چشم روشن‌بین
«یک بیت پرنیان» کوششی است نو برای نشان دادن زوایای ناجسته شعر رودکی. او با وجود تأثیرگذاری غیر قابل انکار، هنوز در میان جامعه دانشگاهی ایران غریب و مهجور است. این اثر فرصتی است مغتنم برای سیر در اندیشه‌ها و آثار پدر شعر فارسی.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، رودکی بیش از هر جایی در تاجیکستان مشهور و معروف است. حتی از میان کشورهای فارسی‌زبان نیز این تاجیک‌ها هستند که علقه و علاقه خاصی به او دارند، شاید مهمترین دلیلش آرام گرفتن این شاعر در دل خاک تاجیکستان است. تاجیک‌ها در سال‌های گذشته تلاش کرده‌اند تا با تحقیقات گوناگون، زاویه‌ای از زندگی پدر شعر فارسی بگشایند؛ از نبش قبر او و تحقیق بر چرایی نابینایی رودکی گرفته تا انتشار آثار متعدد علمی و ادبی درباره زندگی و زمانه او.
از جمله کارهای اخیر در این رابطه، کتابی است با عنوان «یک بیت پرنیان» که اشاره‌ای است به بیتی از رودکی درباره ویژگی‌ها و قوت شعری خود: «کز شاعران نوندمنم و نوگواره/ یک بیت پرنیان کنم از سنگ خاره». کتاب حاضر مجموعه‌ای است از مقالات اساتید و پژوهشگران در زمینه‌های مختلف شعر و زندگی رودکی که توسط مؤسسه فرهنگی اکو به چاپ رسیده است.
در مقدمه این کتاب می‌خوانیم: بر حق رودکی پدر و قافله‌سالار شعر پارسی است که بیش از هزار سال قبل، پایه و ارکان شعر را با زبان پارسی بنیان نهاده و همۀ سخنوران و سخن‌سرایان بعد از او بدون استثنا خود را شاگرد آدم‌الشعرا دانسته‌اند. در شعر رودکی اکثر مضامین اخلاقی، اجتماعی و عاشقانه را می‌توان مشاهده کرد. استاد شاعران، به‌عنوان پیر خرد و جهان‌دیده به انسان‌ها اندرز نیک سگالیدن، نیک‌بودن و نکویی پروریدن را می‌دهد و تأکید می‌کند در این جهان فسوس جز نکویی نخواهد ماند. و بدون شک همۀ این معانی و مضامین در شعر و سروده‌های شعرای بعدی، از ملک‌الشعرای ادب پارسی منشأ گرفته است و این است که تا امروز به «باد جوی مولیان آید همی» تضمین می‌کنند و نظیره می‌نویسند.
شعر رودکی فراتر از مکان و زمان است و امروزیان هم که اشعار ناب و سرۀ او را مطالعه می‌کنند همان تازگی و طراوت را درمی‌یابند که زمانی امیران عالی‌مقام سامانی از آن لذت و خوشی می‌برند و این است که شعرش همه جهان بنوشت.
عبدالرحمان جامی در بهارستان می‌نویسد: «چنان ذکی و تیزفهم بود که در هشت‌سالگی قرآن را به تمام حفظ کرد و قرائت بیاموخت و شعرگفتن گرفت و به‌واسطۀ حسن صوت در مطربی افتاد و عود بیاموخت و در آن ماهی شد و نصربن احمد سامانی او را تربیت کرد».
رودکی با توجه به اینکه حافظ قرآن بود در اشعارش از مضامین و مفاهیم قرآنی به نحو احسن استفاده کرده و در غزل و قصیده، رباعی، بیت، فرد و قطعات ماندگارش از فیض این کتاب آسمانی بهرۀ تمام برده که یکی از دلایل ماندگاری و پویایی شعر او همین الفت با کلام خداست.
استاد رودکی از سوی متقدمین و متأخرین به‌عنوان پدر شعر فارسی مورد اعتراف و احترام قرار گرفته و او را سلطان‌الشعرا، آدم‌الشعرا، صاحبقران شاعری، شاعر روشن‌بین و ... یاد کرده‌اند. شعر رودکی زیبا، روان و سرشار از معانی بکر و جاودانه است که اهمیت و ارزش آنها چه در گذشته و چه در حال و آینده جایگاه و مقام خود را از دست نداده و نخواهد داد. با اینکه بیش از هزار سال از وفات این شاعر نامدار می‌گذرد ولی اشعار او طراوت و زلالی و گرمی و حرارت خود را از دست نداده و در این روزگار که ما با طوفان جدال و ستیز و درگیری و اختلافات عقیدتی و فکری مواجه هستیم، اندرزهای او بیش‌از‌بیش راه‌گشای ما خواهند بود...».
«یک بیت پرنیان» کوششی است نو برای نشان دادن زوایای ناجسته شعر رودکی. ترجمه و تدوین این اثر قریب به هفت سال زمان برده و مقالات از منابع مختلف اعم از مجله و مجموعه‌های گوناگون گردآوری شده است. زمان زندگی، وضعیت سیاسی و ادبی زمان سامانیان(دوره‌ای که رودکی در آن می‌زیسته است)، انواع و اوزان شعری در سروده‌های او، صورخیال و جایگاه آن در شعر شاعر، تأثیر پدر شعر فارسی بر شاعران پس از خود، نقاط مشترک و تشابهات شعر رودکی با سروده‌های جهان عرب و .... از جمله موضوعاتی است که در این کتاب به آن پرداخته شده است.
قبر استاد رودکی و روستای رودک، وزن آثار باقیماندۀ رودکی، دانشنامۀ قدرخان و اهمیت آن در آموختن آثار رودکی و میراث ادبی ما، رودکی و روند زندگی او، رودکی و تکامل رباعی، رودکی و وزیر جیهانی، دربارۀ آرایه‌های شعر رودکی، چند ملاحظه از روی یک دلیل، رودکی و قطعه‌سرائی، رودکی و بازسازی مثنوی سندبادنامۀ او، مناسبت سندبادنامۀ ظهیری با ابیات رودکی، مباحث پیرامون رودکی در قرن 15، بیت پرنیان و یا مرام‌نامۀ رودکی، طب و طبیبان زمان رودکی، رودکی و معاصران او از نگاه محمد عوفی، شعر رودکی و قالب بیت ادبیات کلاسیک،آیا ستاد رودکی را «حکیم» خواندن رواست؟، اصطلاحات اشعار استاد رودکی، اساس یک تصویر شاعرانه، حکیم ابوعبدالله رودکی و طب، قصیدۀ «شکایت از پیری» رودکی و شعر قصیدۀ حالیه در سدۀ دهم، پیرامون چند معنی مشترک در آثار ابن‌مقفع و رودکی، اشعار استاد رودکی به زبان عربی، دو بیت نو از آثار رودکی، رودکی و پترارک، رودکی در ممالک غرب، بزرگداشت انسان در اشعار رودکی، نظری تازه در تصحیح اشعار استاد رودکی، نگاهی به تصحیح و نشر اشعار رودکی،شعر صحیح رودکی، سه پیراهن یوسف و... از جمله عناوین مقالات این اثر است.
رودکی با وجود تأثیرگذاری غیر قابل انکار بر ادبیات فارسی و بر شاعران پس از خود، در میان ایرانیان در مقایسه با دیگر شاعران، غریب و مهجور است. علاوه بر عوام، در میان آثار دانشگاهی و تحقیقات ادبی نیز کمتر اثری در سال‌های گذشته به این شاعر توانا و تأثیرگذار پرداخته است؛ از این رو انتشار «یک بیت پرنیان» که شمه‌ای است از جهان ادبی و قطره‌ای است از دریای معرفت زندگی و زمانه او، می‌تواند مایه امید برای پیوندی دوباره فارسی‌زبابان با پدر شعر فارسی باشد.
«یک بیت پرنیان» با ترجمه‌ای از شاه‌منصور خواجه‌اف و در 528 صفحه به چاپ رسیده است.
انتهای پیام/
