توسعه کشاورزی آذربایجان غربی نعمت یا نقمت

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، از دیرباز محور توسعه آذربایجان غربی موضوع کشاورزی انتخاب شده است چون این منطقه از خاک حاصلخیز و آب فراوان برخوردار است.

در دولت‌های مختلف نیز مرتباً محوریت کشاورزی در برنامه‌ها و اسناد توسعه و برنامه‌ریزی تکرار شده اما حدود 5 سال پیش و با بحرانی شدن وضعیت دریاچه ارومیه به یکباره تصمیماتی گرفته شد تا کشاورزی این منطقه محدودتر شود و در تصمیمی که عجیب جلوه می‌کرد در اسناد، طرح‌ها و برنامه‌های توسعه آذربایجان غربی محوریت کشاورزی کمرنگ‌تر شده و موضوعی همچون گردشگری بیشتر مورد توجه قرار گرفت.

معیشت جمعیت 3.2 میلیونی آذربایجان غربی به کشاورزی وصل است

تصور کنید جمعیت حدود سه میلیون و 200 هزار نفری آذربایجان غربی که معیشت اغلب آنان به اقتصاد کشاورزی وصل است به یکباره قرار است در زندگی‌شان تحولی رخ داده و اقتصادشان را به گردشگران نداشته و توریست‌های نیامده پیوند بزنند، طبیعی است که مقاومت زیادی برای این تغییر یهویی وجود داشته باشد.

جالب‌تر آنکه بدانید اکنون پس از چهار دهه از اجرای انواع و اقسام برنامه‌های توسعه به تازگی سامانه پایش سطح توسعه‌یافتگی استان آذربایجان غربی آغاز به‌کار کرد.

در سامانه پایش سطح توسعه‌یافتگی استان با به‌کارگیری حدود 550 قلم آماری در 8 محور اصلی و محاسبه شاخص‌های مؤثر در توسعه استان‌ها تلاش می‌شود وضعیت استان آذربایجان غربی به‌صورت مستمر پایش شود.

فشارهای پیدا و پنهان دولت برای محدودسازی کشاورزی آذربایجان غربی

به هر حال در 5 سال اخیر با وجود فشارهای پیدا و پنهان دولت برای محدودسازی کشاورزی در آذربایجان غربی و مشخصاً در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نه تنها کشاورزی منطقه محدود نشده بلکه باز توسعه یافته و کشت محصولات پر آب بری همچون چغندرقند فت و فراوان ادامه دارد.

همین دیروز بهره برداری همزمان از 242 پروژه عمرانی، اقتصادی و تولیدی بخش کشاورزی آذربایجان غربی آغاز شد تا همچنان چرخ توسعه آذربایجان غربی بر محور کشاورزی بچرخد نه صنعت و گردشگری.

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار آذربایجان غربی در آیین افتتاح همزمان این طرح‌ها گفت: توزیع عادلانه ثروت در بین مردم از برنامه‌های دولت تدبیر و امید است که وظیفه ما به عنوان متولیان بخش اقتصادی فراهم کردن زمینه برای حضور محصولات کشاورزی در بازارهای جهانی است که در این راستا مشارکت تولید کنندگان  و بخش خصوصی و تشکل‌ها در این زمینه بسیار کارگشا و مؤثر خواهد بود.

البته رضا حسینی نگفت که به ازاء کمتر از دو نفر اشتغالی که در هر یک از این طرح‌ها ایجاد می‌شود چقدر قرار است دوباره آذربایجان غربی از اعتبارات و امتیازات دولت در حوزه‌هایی همچون صنعتی، خدماتی، اقتصادی، صادراتی و موقعیت‌های مرزی و بین المللی دور نگه داشته شود.

صادرات غیرقابل اعتنا محصولات کشاورزی آذربایجان غربی

نقطه تأمل برانگیز ماجرا اینجاست که دولتمردان در آذربایجان غربی چنان با آب و تاب از صادرات محصولات کشاورزی استان سخن می‌گویند که هر شنونده‌ای گمان می‌کند حداقل سالیانه چند میلیون تن صادرات در این استان وجود دارد در حالیکه قریب به اتفاق 6.5 میلیون تن محصولات کشاورزی تولید شده در آذربایجان غربی به مصرف داخلی می‌رسد و بعضاً صدها هزار تن دور هم ریخته می‌شود.

نشان به آن نشان که حجم و وزن بسیار زیادی از همین رقم 6.5 میلیون تنی محصولات کشاورزی تولیدی در آذربایجان غربی چغندر قند است که صرفه و صلاح اقتصادی ندارد و همین امروز هستند چغندرکارانی که پول محصول سال گذشته‌شان را نگرفته‌اند و هستند کارخانه قندهایی که روزشمار ورشکستگی شان آغاز شده است.

سال 93 دولت در تغییر الگوی کشت کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه جدیت داشت اما جلوگیری از اجرای طرح غیر کارشناسی و غیر اقتصادی"نکاشت"که می‌توانست زندگی هزاران کشاورز را در میاندوآب از هم بپاشاند سبب شد که جدیت دولت در اجرای چنین طرح‌هایی کلاً از بین برود.

حمایت ناکارآمد و ناکافی دولت از تغییر الگوی کشت کشاورزی

با این حال ضرورت تغییر الگوی کشت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نه برای کشاورزان و نه برای دولتمردان پنهان نیست بلکه شیوه حمایت دولت در پیاده‌سازی این سیاست با تخصیص یک پنجمی اعتبارات آن در 5 سال اخیر نشان از فقدان اراده کافی دارد و روشن می‌کند آنچه بیان می‌شود با آنچه عمل می‌شود فرسنگ‌ها فاصله دارد.

قرار بود کشت گلخانه‌ای، تعییر آبیاری‌های سنتی به مدرن در کنار تغییر الگوی کشت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه با بودجه‌های دولتی انجام شود اما این اتفاق در خوش بینانه ترین حالت فقط به یک پنجم از اهداف پیش بینی شده رسید چون دولت در قالب ستاد احیا دریاچه ارومیه فقط یک پنجم از اعتبارات مصوب را تخصیص داد.

نکته‌ای که دیروز رضا حسینی معاون اقتصادی استاندار آذربایجان غربی در بازدید از یک گلخانه تازه احداث شده نیم هکتاری دوباره به آن اذعان کرد: دولت آماده حمایت و توسعه کشت‌های متراکم گلخانه‌ای در استان است و از سرمایه‌گذاران برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و افزایش راندمان تولید محصولات کشاورزی حمایت می‌کند.

ترس کشاورزان کم درآمد از بدهکارشدن به بانکها

البته وی نگفت که چرا این حمایت‌های مورد ادعا منجر به توسعه گلخانه‌ها در آذربایجان غربی نشده و چرا این مراکز این‌قدر کوچک و نحیف مانده‌اند و کشاورزان رغبتی برای ایجادان ندارند چون در روز نخست از آغاز چنین کاری نه تنها بدهکار بانکها می‌شوند بلکه اموال و املاک خود و نزدیکانشان را گرو بانک می‌گذارند تا فرزندانشان نیز از پرداخت سود تسهیلات حمایتی مورد ادعا در امان نباشند.

وقتی وعده‌های دولتمردان تأمل برانگیز می‌شود که بدانید از حدود 450 هزار هکتار اراضی کشاورزی آذربایجان غربی فقط 32 هکتارش گلخانه است که این رقم فاصله چندانی با صفر ندارد.

و البته می‌توان به این گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در خصوص تغییر الگوی کشت و توسعه آبیاری نوین نیز تأمل کرد که گفته است: 57 هزار هکتار از اراضی استان در حوضه آبریز دریاچه ارومیه تا کنون به شیوه‌های نوین آبیاری تجهیز شده‌اند.

با تأمل در آنچه از نظر گذشت می‌توان به سادگی دریافت کمرنگ کردن محوریت کشاورزی در توسعه آذربایجان غربی فقط روی کاغذ اتفاق افتاده و آنچه در روز زمین و اراضی کشاورزی به سهولت قابل مشاهده می‌نماید این است که زندگی کشاورزان و چرخ کشاورزی آذربایجان غربی همچنان به روال سابق می‌چرخد.

گزارش: محمد آقایی پر

انتهای پیام/م