ظرف چند هفته به شرایط قبل از برجام برمی‌گردیم
آقامیری معتقد است اگر بخواهیم در یک حجم محدود به غنی‌سازی ۲۰ درصد بپردازیم، با همین تعداد سانتریفیوژ فعال هم می‌توانیم ظرف چند هفته به آنجا برسیم.
به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، دستور رهبر انقلاب به دولت مبنی‌بر فراهم آوردن مقدمات و آمادگی‌های لازم برای رسیدن به 190 هزار سو، که اولین ضرب شست فنی به خروج آمریکا از برجام تلقی می‌شد، ما را بر آن داشت تا قدری جزئی‌تر ماجرا را به کند و کاو بگذاریم. همین باعث شد سراغ دکتر سید محمودرضا آقامیری، عضو هیات‌علمی دانشکده مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی را بگیریم؛ کسی که سه ماه بعد از شهادت دکتر مجید شهریاری، جایگزین او به‌عنوان مشاور جمهوری اسلامی ایران در شورای بین‌المللی سزامی معرفی شد. دکتر آقامیری از جمله دانشمندان برجسته هسته‌ای است که در سال‌های اخیر مشغله‌های کاری فراوان و پاره‌ای ملاحظات امنیتی باعث شده کمتر رسانه‌ای توفیق گپ و گفت با او را داشته باشد. آقامیری معتقد است اگر بخواهیم در یک حجم محدود به غنی‌سازی 20 درصد بپردازیم، با همین تعداد سانتریفیوژ فعال هم می‌توانیم ظرف چند هفته به آنجا برسیم. در گفت‌وگو با این عضو هیات‌علمی دانشکده مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی به بررسی وضعیت این روزهای برنامه هسته‌ای ایران پرداختیم.
رهبر انقلاب در سخنرانی اخیر خود برای دومین بار بر لزوم تولید 190 هزار سو ظرفیت غنی‌سازی تاکید ویژه کردند. با توجه به طرح این موضوع برای نخستین‌بار در سال 93 این سوال مطرح است که در این چهار سال چه گام‌هایی جهت حرکت به سمت تحقق این نیاز برداشته شد؟
بار اولی که رهبر انقلاب این موضوع را مطرح کردند، بحث‌شان بیشتر ناظر به آن بود که 190 هزار سو حداقل نیاز ما است. در حقیقت ایشان در مرحله نخست صرفا طرح موضوع کردند، اما این بار تکلیف کردند که در چارچوب برجام آمادگی لازم برای انجام این کار صورت بگیرد. شرایط ما شرایطی نیست که امروز بتوانیم سریعا به میزان غنی‌سازی سابق برسیم و به همین دلیل ایشان دستور دادند بسترهای لازم برای حرکت به سمت 190 هزار سو فراهم آید.
جدیدترین نسل سانتریفیوژهای ما ماشین‌های IR8 است که در سال 93 به فناوری تولید بومی آنها رسیدیم، اما ظاهرا به‌کارگیری نشد و به بهره‌برداری نرسیده است. علت چه بود؟
سانتریفیوژ نسل جدید تحت عنوان IR8 تاکنون در کشور فقط مورد بررسی قرار گرفته و بدون گاز هم تست شده است، و از همین رو برای غنی‌سازی مورد استفاده قرار نگرفته و تزریق گاز در آن انجام نشده است. در عین حال باید گفت که مطالعات مربوط به آن و فرآیند شبیه‌سازی و آماده‌سازی آن انجام شد تا مراحل خوبی هم پیش رفته است. در حقیقت درباره این ماشین‌ها همه چیز در وضعیت تحقیق و توسعه است و هنوز به مرحله عملیاتی نرسیده است.
با این توصیف بنده معتقدم ما اگر روزی بخواهیم به سمت غنی‌سازی 190 هزار سو حرکت کنیم، با شرایطی که هم اکنون داریم، باید روی همان P1ها متمرکز شویم چرا که پتانسیل عملیاتی ما فعلا P1ها هستند که در حال حاضر می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.
منظور شما همان سانتریفیوژهای نسل اول یا IR1 است؟ یعنی فقط همین ها برای عملیاتی شدن مناسب هستند؟
بله. ماشین‌های عملیاتی ما فعلا همین‌ها هستند.
با توجه به آنکه توان این سانتریفیوژها بیشتر از یک سو نیست، آیا استفاده از آنها مقرون‌به‌صرفه است؟ به هر ترتیب با این ظرفیت، ما برای رسیدن به 190 هزار سو، 190 هزار ماشین سانتریفیوژ نسل اول نیاز داریم.
به‌هرحال پتانسیل عملیاتی ما همین دسته هستند و اگرچه با ماشین‌های این نسل ما به تعداد بیشتری سانتریفیوژ نیاز داریم، اما در این ارتباط برای عملیاتی شدن تعداد بالا، مشکلی به لحاظ زیرساخت وجود ندارد.
یعنی ما در حال حاضر 190 هزار ماشین سانتریفیوژ نسل اول در اختیار داریم یا می‌توانیم تولید کنیم؟
بله، در صورت نیاز و فراهم شدن برخی شرایط می‌توانیم این ظرفیت را ایجاد کنیم.
با توجه به اینکه ما به سطح علمی لازم برای تولید IR8 رسیده‌ایم، آیا تولید 190 هزار سانتریفیوژ IR1 اقتصادی است؟
دقت کنید که اگر لازم شود به لحاظ زمانی با سرعت بالا به سمت تولید 190 هزار سو حرکت کنیم، بله مسیر همین است. استفاده از سانتریفیوژهای IR1 فعلا به لحاظ اقتصادی برای ما به‌صرفه‌تر از استفاده از سانتریفیوژهای نسل‌های بالاتر است.
توضیح من این است که ما شاید بتوانیم از نسل‌های دوم و سوم یا حتی IR8 هم استفاده کنیم، اما هنوز برای عملیاتی شدن آنها نیازمند زمان بیشتری هستیم. با این مساله را حتما مد نظر داشت که عملیاتی شدن سانتریفیوژها نسل‌های بالاتر با مساله صرف اقتصادی داشتن و یا تست شدن آنها متفاوت است. نسل‌های بالاتر هیچ یک هنوز عملیاتی نشده‌اند.
ولی در خبرها آمده بود که بعضا تزریق گاز هم در این ماشین‌ها انجام شد.
تزریق گاز هم در دوره مطالعات انجام می‌شود.
چه فاصله زمانی‌ای از دوره مطالعاتی تا زمان صنعتی شدن وجود دارد؟
بستگی دارد. یک موقع شما مطالعه می‌کنید که اگر ابعاد و حجم سانتریفیوژ را تغییر دهید چه اتفاقی می‌افتد. بعد می‌بینید که با تغییر یک نسل از سانتریفیوژها، میزان غنی‌سازی‌تان پنج برابر می‌شود، اما این در حال مطالعه و ساخت آزمایشگاهی جواب می‌دهد. با این حال وقتی جواب شما کامل خواهد بود که در مطالعات صنعتی قرار گیرد و به صورت سری تولید صورت پذیرد. صنعتی شدن در مرحله بعد از مطالعات آزمایشگاهی قرار می‌گیرد.
اگر روزی تصمیم نظام غنی‌سازی 20 درصد باشد، فکر می‌کنید چه مقدار زمان در این خصوص لازم باشد؟ تخمین‌ها در این‌باره متفاوت است و مسئولان مربوطه زمان‌های مختلفی را مطرح کره‌اند.
بستگی به استراتژی‌ای دارد که در پیش می‌گیریم. باید ببینیم ما چه می‌خواهیم و به دنبال چه چیزی هستیم. ما اگر بخواهیم برگردیم به شرایط قبل‌مان، به چند ماه زمان نیاز داریم. ولی اگر بخواهیم در یک حجم محدود به غنی‌سازی 20 درصد بپردازیم، با همین تعداد سانتریفیوژ فعال هم می‌توانیم ظرف چند هفته به آنجا برسیم. باید مشخص شود در چه حجمی می‌خواهیم غنی‌سازی انجام دهیم. به همین دلیل هم می‌توان گفت حرف همه کسانی که در این‌باره تخمین زدند درست است. کسی که می‌گوید سه هفته، نمی‌گوید این زمان برای رسیدن به چه حجمی لازم است و کسی که می‌گوید ما به چند سال زمان برای این موضوع نیاز داریم به خاطر آن است که می‌داند برای رآکتوری مثل رآکتور تهران با ظرفیت موجود به زمان زیادی نیاز داریم.
در حال حاضر آخرین وضعیت رآکتور اراک به چه شکلی است؟ طراحی جدید این رآکتور چه تغییری با وضعیت قبلی‌اش خواهد داشت؟
قرار بود بازطراحی شود که هنوز نشده است.
فکر می‌کنید این مساله چقدر زمان خواهد برد؟
بستگی به همکاری‌های بین‌المللی دارد، چون قرار بود با کمک کشورهایی که آن نوع خاص از رآکتور را دارند، انجام شود. لذا باید دید آنها تا چه حد به تعهد خود عمل خواهند کرد.
پیشران‌های هسته‌ای برای بهره‌گیری در حوزه حمل‌ونقل دریایی که رئیس‌جمهور دو سال پیش دستور طراحی و ساخت آنها و تولید سوخت مصرفی‌شان را دادند و رهبر انقلاب هم اخیرا مجددا بر آنها تاکید کردند، امروز در چه وضعیتی هستند؟ در این دو سال چه فرآیندی طی شد و چه اقداماتی در این خصوص صورت گرفته است؟
این را باید از دوستان در سازمان انرژی اتمی بپرسید. تا جایی که می‌دانم، مجری طرح تعیین‌شده و قدری تامین اعتبار نیز صورت گرفته، ولی بعید می‌دانم هنوز اتفاق خاصی افتاده باشد.
وضعیت علمی و تحقیقات موردنیاز برای توسعه فناوری هسته‌ای هم‌اینک با چه محدودیت‌هایی مواجه است؟
در برجام تکلیفی برای کشور در این زمینه تعیین کردند که بعضی از قسمت‌های آن تکلیف برای ما محدود‌کننده است و ما را می‌برد به فضایی که نتوانیم تصمیم‌گیری مناسبی کنیم. بخشی از این محدودیت‌ها علمی و تحقیقاتی است و بخشی دیگر نیز به موضوع بازدید‌ها و بازرسی‌ها که می‌تواند تا حدی دست و پا گیر باشد مربوط می‌شود. ما البته در حوزه تحقیقات و تولید علم مشکلی نداریم و تعداد مقالات علمی در زمینه‌های هسته‌ای در این مدت نه‌تنها کم نشده که با افزایش هم مواجه بوده است. منابع علمی ما تقریبا هم‌سطح با استاندارد جهان حرکت می‌کند.
یعنی ما در حوزه تحقیقات با هیچ‌گونه مانعی مواجه نیستیم؟
هستیم. دست ما که در این حوزه تاحدودی بسته شده است، اما باید گفت این محدودیت‌ها تاثیرگذار نبوده. یعنی ما الان نسبت به دو سال گذشته مشکل جدیدی در این زمینه نداشته‌ایم.
الیاف کربن به بیان ساده چیست و چه نیازی را از ما مرتفع می‌سازد؟
الیاف کربن خصوصا برای P1 مورد نظر است. کاربرد و انعطاف خاص خودش را دارد و بحث است که بتواند در بدنه سانتریفیوژها از آنها استفاده شود. به خاطر همین مطالعات خوبی در این رابطه صورت گرفته است.
منبع:فرهیختگان
انتهای پیام/
