«تجربه جهانی حمایت از تولید» -۳| ترکیه چگونه ۲۰ ساله بهشت سرمایه‌گذاران شد؟ اجاره ۴۹ ساله زمین به تولید
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه گفت: طرح مشوق سرمایه‌گذاری عمومی منجر به سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی در سراسر ترکیه شد و این کشور را به شکل امروزی خود رساند و جز ۱۵ اقتصاد برتر دنیا کرد.
به گزارش خبرنگار بازرگانی خبرگزاری تسنیم، بر اساس داده‌های مرکز آمار کشور ترکیه، اقتصاد این کشور با رشد 7.4 درصدی در سال گذشته و ثبت بهترین میزان در بین 20 کشور صنعتی جهان توانست به روند رشد مثبت خود طی 8 سال، علیرغم تنش‌های ژئوپولتیک منطقه‌ای، بحران مالی اروپا و تنش های داخلی ، ادامه دهد.
اقتصاد ترکیه با از سرگذراندن بحران اقتصادی در جهان، در سال 2010 توانست 8.5 درصد رشد داشته باشد. از آن سال تاکنون اقتصاد ترکیه به ترتیب 11.1، 4.8، 8.5، 5.2، 6.1، 3.2 و 7.4 درصد رشد کرده است.
بر اساس آمار ارائه شده در سال گذشته شاخص قیمت مصرف کننده و تولید ناخالاص داخلی 1 تریلیون و 693 میلیارد و 310 میلیون و 340 هزار لیر بوده که بخش خدمات با 382 میلیارد لیر بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده است.
رضا کامی رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه در گفت و گو با خبرنگار بازرگانی خبرگزاری تسنیم، درباره راهی را که این کشور برای توسعه اقتصادی طی شده است، به گفتگو نشست.
کامی در ابتدای صحبت خود دلیل موفقیت ترکیه را طرح های، مشوق سرمایه‌گذاری و مدیریت توسعه سرمایه‌گذاری در سراسر این کشور می داند؛ مشروح این گفتگو را می توانید در ذیل مطلب مشاهده کنید.
سؤال: کشور ترکیه برای حمات از تولیدات داخلی خود چه کرده است که طی مدتی در حدود 20 سال به یک کشور صنعتی و یک اقتصاد بزرگ در دنیا تبدیل شد؟
از سال 1995 طرح‌ها و سرمایه گذاری‌های صنعتی در ترکیه به صورت راهبردی آغاز شد و سال از 2000 این روند با سرعت بیشتری به کار خود ادامه یافت. در اکثر موارد، طرح مشوق سرمایه‌گذاری عمومی بود که منجر به سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی شد و ترکیه را به شکل امروزی خود رساند و جز 15 اقتصاد برتر دنیا کرد.
سؤال: این طرح مشوق سرمایه‌گذاری عمومی که منجر به انجام سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در ترکیه شد، شامل چه مواردی می‌شود؟
در این طرح‌ها (مشوق سرمایه‌گذاری)، معافیت از مالیات بر ارزش‌افزوده، معافیت از عوارض گمرکی و کسور مالیاتی دیده شده است؛ که در این کسور مالیاتی بر اساس نوع و کیفیت تولیدات و زمان‌بندی‌های طرح توجیهی، تا 50 درصد مالیات اخذ نمی‌شود و در مناطق محروم این کشور معافیت مالیاتی تا صد در صد نیز افزایش می‌یابد.
از دیگر حمایت‌هایی که از تولیدکنندگان در این کشور صورت می‌گیرد، شامل پشتیبانی در حق بیمه تأمین اجتماعی و پرداخت بخش از سهم کارفرما با توجه به محل سرمایه‌گذاری از 7 سال تا 10 است.
اختصاص زمین برای سرمایه‌گذاری با شرایط بسیار سهل و در بعضی از مواقع واگذاری برای مدت‌های طولانی مدت صورت می‌گیرد که در هر مورد بر اساس منطقه فعالیت متفاوت است.
دولت همچنین برای حمایت از تولیدات داخلی، خود بخش از سود بانکی پرداخت وام‌های صنایع مختلف را پرداخت می‌کند.
بر اساس زمینه‌های کاری تولیدکنندگان مختلف دولت بخش از مالیات بر درآمد را بر اساس نوع فعالیت و منطقه که فعالیت می‌کند درصدی یا به‌طور کامل معافیت می‌دهد.
راهکار ترکیه برای توزیع سرمایه گذاری‌ها در کل کشور
سؤال: بر اساس چه معیاری دولت ترکیه تسهیلات و مشوق‌های سرمایه‌گذاری را به تولیدکنندگان پرداخت می‌کند؟
دولت ترکیه از لحاظ اقتصادی کشور خود را به مناطق توسعه‌یافته، نیمه توسعه‌یافته، درحال‌توسعه و عدم توسعه تقسیم‌بندی کرده است و میزان معافیت‌های مالیاتی در مناطق یاد شده و با در نظر گرفتن نوع تولید متفاوت است و در مناطق محروم به‌طور کامل معافیت مالیاتی وجود دارد.
دولت ترکیه با این معافیت مالیاتی و مشوق‌های که پرداخت می‌کند به دنبال آن است که مناطق مختلف خود توسعه دهد و بر این اساس توانسته‌اند به صورت عام کل کشور را در معرض سرمایه‌گذاری و تولید قرار دهند و منجر به این نشود که سرمایه‌های تنها به بخش از کشور برود.
همچنین سعی شده که مشوق‌های سرمایه‌گذاری را به شکلی ارائه دهند تا با پتانسیل‌های موجود در منطقه سرمایه‌گذاری صورت گیرد.
سعی می‌کنند با عدم تمرکز تولیدات در یک منطقه سطح کشور را در پوشش تولید خود قرار دهند و از مناطق محروم پشتیبانی و حمایت بیشتری انجام می هند تا در آن مناطق نیز تولید و کارآفرینی بیشتری انجام شود.
به‌طور مثال در منطقه «وان» که تولیدات صنعتی وجود نداشت، خود دولت شهرک‌های صنعتی را برای صنایع نساجی و تولید لباس ایجاد و با شرایط آسانی به تولید کننده واگذار کرده است و برندهای معروف ترکیه به‌صورت سفارشی در آن شهرک‌ها فعالیت می‌کنند تا مناطق محروم نیز توسعه یابند.
سوال: ترکیه برای جلوگیری از سرمایه گذاری مضاعف و توزیع سرمایه گذاری در سراسر کشور چطور عمل می کند؟
با وجود اینکه استانبول مرکز تولیدات پوشاک ترکیه است اما برای جلوگیری از تمرکز زدایی بخش از تولیدات برند های بزرگ در شهرهای دیگری مانند وان که به آن اشاره شد، انجام می شود.
بر این اساس تمام سطح کشور را در تولید دخیل کرده و مانع رقابت های ناسالم می شود، یعنی وقتی یک تولیدی معروفی در یک منطقه وجود دارد به جای اینکه یک برند دیگر در آن منطقه ایجاد و حتی منجر به رقابت ناسالم شود، با یکدیگر در قالب یک برند همکاری می‌کنند.
سؤال: یعنی دولت مانع ایجاد برندهای متعدد در یک منطقه محدود می‌شود؟
خیر، اما از طریق اعطای مشوق‌های سرمایه گذاری این امر را کنترل می‌کند؛ برند دوم در صورتی که ببیند به صورت مستقل در آن منطقه فعالیت کند هزینه‌های بیشتری خواهد داشت و باید مالیات بیشتری بپردازد به همین دلیل ترجیح می‌دهد که با شرکت‌های دیگر برای تولید همکاری کند و در نهایت قیمت تمام‌شده کمترمی‌شود و بخش‌های مختلف کشور اشتعال ایجاد می‌شود.
سؤال: دولت ترکیه در چه مناطقی زمین برای سرمایه‌گذاری در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌دهد؟
در تمام مناطق کشور ترکیه دولت زمین را برای سرمایه گذاری اختصاص می‌دهند و با مراجه به سازمان‌های دولتی می‌توان زمین مورد نظر را دریافت کرد.
واگذاری زمین و ساختمان به سرمایه‌گذار با اجازه ناچیز
سؤال: این زمین‌ها با چه شرایطی در اختیار سرمایه گذاران و تولیدکنندگان در کشور ترکیه قرار می‌گیرد؟
دولت ترکیه برای توسعه سرمایه‌گذاری در مناطق محروم این کشور، تمام ساختمان‌ها و سالن‌های مورد نیاز تولیدکنندگان را می‌سازد و انشعابات آب، برق و گاز در اختیار سرمایه گذاران قرار می‌دهد و به تولیدکنندگان با اجاره‌های بلند مدتی مانند 49ساله و با اجازه بهایی ناچیز، واگذار می‌کند و دولت بعد از طی این مدت طولانی که صنایع دچار فرسودگی شده‌اند اراضی خود را پس می‌گیرد.
مشوق‌های سرمایه‌گذاری در تمام مناطق این کشور وجود دارد اما میزان ارائه مشوق‌های سرمایه گذاری در مناطق محروم بیشتر است. باید توجه داشت که در این مدت 4 یا 5 برابر سرمایه‌گذاری انجام شده، به‌دست می‌آید و بعد از این مدت که به دولت برگردانده می‌شوند تجهیزات آنها فرسوده شده و نیاز به بازسازی دارد.
در ترکیه شرایط سرمایه‌گذاری به نحوی شکل‌گرفته است که سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای سرمایه‌گذاری و ورود به این کشور علاقه‌مند می‌شوند.
بر اساس این برنامه‌ریزی‌هایی که برای ایجاد مشوق‌های سرمایه‌گذاری در ترکیه انجام شده، این کشور از یک کشوری که به کشاورزی متکی بود امروز صنعتی شده است.
در بخش از کشور خودمان که با مشکلات کمبود آب مواجه است اجازه تأسیس صنایع فولاد آب‌بر داده شده است اما در ترکیه این نکات حتی برای سال‌های آینده قبل ارائه مجوز در نظر گرفته می‌شود.
سود تسهیلات بانکی در ترکیه
سؤال: میزان بهره بانکی برای تسهیلاتی که تولیدکنندگان در کشور ترکیه دریافت می‌کنند چند در صد است؟
میزان سود تسهیلات بانکی در این کشور از 6 درصد تا 11 درصد بر اساس منطقه سرمایه‌گذاری و نوع سرمایه‌گذاری انجام‌شده متفاوت است و همان‌طور که گفته شد در برخی از مناطق این کشور نیز دولت بخشی از سود تسهیلات را به‌جای تولیدکننده، پرداخت می‌کند.
دلیل موفقیت اقتصاد ترکیه صنایع کوچک و متوسط است
سؤال: آیا صنایع بزرگ در کشور ترکیه مورد توجه و حمایت هستند یا صنایع کوچک و متوسط؟
بیشترین دلیل موفقیت کشور ترکیه، فعالیت صنایع کوچک و متوسط این کشور است، هرچند که نمی‌خواهم بگویم که این کشور صنایع بزرگ ندارد اما دلیل موفقیت اصلی آنها به خاطر گسترش بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط در این کشور است.
با توجه به اینکه ترکیه برنامه توسعه اقتصادی خود را در تمام مناطق کشور دنبال می‌کند عملاً امکان‌پذیر نیست که در تمام مناطق صنایع بزرگ احداث شوند به همین منظور سعی کرده‌اند صنایع کوچک و متوسط را در کشورشان توسعه دهند.
توسعه صنایع کوچک و متوسط در این کشور دو حُسن دارد، یک اینکه می‌توانند صنایع خود را در تمام نقاط کشور توسعه داده و آن را به یک منطقه منحصر نکنند و دوم در بخش تولید وسرمایه‌گذاری تمام مردم را درگیر این بخش کرده و درواقع با ایجاد واحدهای کوچک و متوسط اقتصاد مردمی ایجاد کرده‌اند.
در سرمایه‌گذاری‌های کلان، با توجه با اینکه عموم جامعه نمی‌تواند ورود پیدا کند و در نهایت منجر به اقتصاد سرمایه‌داری بخشی می‌شود در این کشور دنبال نمی‌شود.
99 درصد اقتصاد ترکیه خصوصی است
سؤال: بر اساس آمار اعلامی در کشورمان 68 درصد اقتصاد دست دولت است؛ بخش خصوص این کشور چقدر در اقتصاد کشورشان سهم دارند؟
تقریباً تمام اقتصاد ترکیه، یعنی حدود 99 درصد اقتصاد این کشور دست بخش خصوص است. بخش از کارخانه‌های قدیمی کوچک و بزرگی دولتی نیز که در این کشور وجود داشته به بخش خصوص واگذارشده است، حتی در بخش خدمات نیز مسئولیت‌های به بخش خصوص واگذارشده به‌طوری‌که مسئولیت‌های اجرای بنادر این کشور نیز دست بخش خصوص است.
حتی سومین فرودگاه استامبول که اکنون در دست ساخت بوده توسط بخش خصوصی با شرایط خاص خود در حال انجام است.
کارخانه محل کار دانشجویان ترک، قبل از فارغ التحصیلی مشخص است
سؤال: وضعیت نیروی کار، در کشور ترکیه چگونه است؟
اتاق‌های بازرگانی کشور ترکیه، دارای دانشگاه‌های تخصص و صنعتی است یعنی اتاق‌های بازرگانی نسل جوان را برای صنایع خاص تربیت می‌کند و دانشجویی که در حال علم‌آموزی است می‌داند برای چه کاری در آینده درس می‌خواند و قبل از پایان تحصیل محل کار وی در یک کارخانه و بخش مشخص، تعیین شده است.
20 سال قبل ترکیه در زمینه حمل‌ونقل زمینی ترکیه حرفی برای گفتن نداشت و تنها کامیون‌های کوچی داشتند اما امروزه در حمل و نقل زمینی در اروپا حرف اول را می‌زنند که این اتفاق‌های خوب در این کشور در نتیجه مدیریت برنامه ریزی و ارائه مشوق‌های سرمایه گذاری در این کشور به وجود آمده است.
ترکیه در قبال تسهیلاتی که می‌دهد از تولیدکنندگان تعهد نیز می‌گیرد
سؤال: آیا دولت ترکیه در کنار مشوق‌هایی که برای سرمایه‌گذاری می‌پردازد، نظارت‌های لازم را نیز بر تولید دارد؟
درست است که دولت ترکیه مشوق‌های زیادی برای تولید می‌دهد اما نظارت‌های سخت‌گیرانه‌ای را نیز بر حسن اجرا دارد اما در کشور ما مشاهده شده است که زمین و وام به یک سرمایه گذار داده می‌شود و دیگر رها می‌شود.
در صورتی که اکنون به شهرک‌های صنعتی ایران سری بزنید می‌بینید بخشی از صنایع موجود در آنها به حال خود رها شده‌اند و شرکت‌های ورشکست شده‌اند و خبری از تولید نیست.
ترکیه در قبال تسهیلات و مشوق‌هایی که به سرمایه‌گذاران می‌دهد از آنها تعهد می‌گیرد که در یک تاریخ مشخص باید تولید خود را با ظرفیت تعیین شده شروع کنند و به مقداری مشخص نیروی کار جذب کند.
گفتگو: ابراهیم نژاد رفیعی
انتهای پیام/
