فارس| آداب و رسوم شهرستان‌های فارس در ماه رمضان؛ از "رمضونیه لاری" تا "ان یکاد" استهبان
آداب و رسوم مردم جنوب فارس از جمله شهرستان‌های لار و خنج، گراش، لامرد و مهر در ماه مبارک رمضان دیدنی و شنیدنی است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، آداب و رسوم مردم جنوب فارس از جمله شهرستان‌های لار و خنج، گراش، لامرد و مهر در ماه مبارک رمضان دیدنی و شنیدنی است. رمضونیه، آداب انت الغوث، سحرخوانی و الوداع‌خوانی از جمله رسوم فرهنگی است که شور و شوق رمضان و حضور در میهمانی خدا را در دل‌های مومنان این خطه بیشتر کرده است.
با فرارسیدن این ماه مبارک، جنوب فارس را حرارتی اجتماعی فرا می‌گیرد به طوری که در گذشته به دلیل نبود تکنولوژی تشخیص زمان، با چشم دوختن به آسمان و حرکات ماه و ستارگان و گاه با بانک خروس، سحر را اعلام می‌کردند و همگی بر خود لازم می‌دانستند همسایگان خویش را نیز به وقت سحر خبر کنند. این رسم در لارستان بسیار پررنگ بوده است.
در لارستان برای اطلاع از لحظه ملکوتی افطار نیز امام مسجد و عده زیادی از روزه‌داران جلو مسجد جمع می‌شدند و با دنبال کردن غروب و سرخی آسمان مغرب را به افق لار می‌دیدند و اذان در شهر طنین می‌انداخت.
مقراضی، یغدر ، لیتَک و گَپُک قوت افطار لارستانی‌ها
سفره‌های سحری و افطاری در جنوب فارس بوی برکت و نوع دوستی می‌دهد. زنان و دختران لارستانی با پخت انواع نان و حلوای محلی هم سفره خانواده خویش را رنگین می‌سازند و هم در شب‌های جمعه و شب‌های معنوی قدر به عنوان خیرات به نیازمندان می‌دهند و خیرات می‌کنند.
مقراضی، یغدر و حلوای برنج از حلواهای محلی و نان تَپ تَپی، شُل شُلو، بالاتُوه، لیتَک و گَپُک از نان‌های محلی است که زینت بخش سفره‌های روزه‌داران لارستانی است.
صوت قرآن و سحرخوانی نوای شب‌های رمضانی جنوب فارس
شب‌های رمضان در جنوب استان فارس شور و نوایی دیگر دارد و صوت قرآن و سپس سحرخوانی و بیدار باش از منازل و مساجد بلند است. زن و مرد و پیر و جوان با حضور در این فضای ملکوتی شب‌های زیبای رمضان را سپری می‌کنند.
شب‌های رمضان در خنج از منازل نوای قرآن‌خوانی به گوش می‌رسد و بانوان روزه‌دار خنجی یک جا جمع می‌شوند و نماز تراویح و قرائت قرآن برگزار می‌کنند. کسانی که خواندن قرآن را می‌دانند، به‌‌نوبت «ریالران» می‌خوانند و به آن‌هایی که قرآن خواندن بلد نیستند قرآن می‌آموزند.
در مساجد خنج نیز حلقه‌های تلاوت قرآن، معمولاً هر حلقه از 7 نفر تا 10 نفر، تشکیل می‌شود که به‌ترتیب به تلاوت قرآن می‌پردازند و در این میان فردی که به سوره اخلاص برسد باید شیرینی بدهد و همه بر این باورند که همه اجر و پاداش یک ختم قرآن به او می‌رسد.
مردم استان فارس در سحرگاه با صدای گرم و دل‌نشین مناجات‌خوانان و مؤذنان بیدار می‌شوند و خود را برای خوردن سحری آماده می‌کنند. «بیدارباش» رسم دیرینه‌ای است که در ماه مبارک رمضان دو ساعت قبل از اذان صبح اجرا می‌شود. مؤذن‌ها به مساجد می‌روند و مردم را با آواز خوش «بیدار باش! بیدار باش! بنده خدا، بیدار باش! بنده مؤمن بیدار باش!» بیدار می‌کنند.
انت الغوث در جنوب فارس
با فرا رسیدن شب‌هایی که قدر آن فراتر از هزار شب است، رمضان در شهرهای جنوب فارس رنگ و بویی خاص دارد و مومنان این دیار با برگزاری احیا به نیکی قدر را قدر می‌دانند.
شب‌های قدر در لارستان با غسل کردن و تمیز کردن شروع می‌شود و با نماز خواندن و سخنرانی و تلاوت قرآن کریم و دعای جوشن کبیر ادامه پیدا می‌کند. مردم لار به این شب به اصطلاح انت الغوث می‌گویند.
در لارستان کودکان هم از این شب‌های ارزشمند بی‌بهره نمی‌مانند. برای سرگرم شدن بچه‌ها و حرف نزدن و توجه به دعا هر فراز از جوشن کبیر که به پایان می‌رسد، بند باریکی داشتند و گره می‌زدند. در مجموع صد گره می‌خورد و فردا در مدرسه یا در کوچه به دست یا گردن می‌انداختند تا دعایشان مستجاب شود.
رمضونیه رسم کودکان و نوجوانان لارستانی
رمضونیه از دیگر رسومی است که حکایت از شور و حال کودکانه رمضان در لارستان دارد.این مراسم توسط پسران و دختران 7 تا 15 ساله صورت می‌گیرد. بعد از نماز مغرب وعشا و در سه شب قدر این رسم بیشتر انجام می‌شود، کودکان معمولا خود را زیر پوشش چادر پنهان می‌کنند و به در منازل می‌روند و تقاضای شیرینی می‌کنند تا کام خود را شیرین کنند این سرگرمی یا به صورت انفرادی و اکثریت به صورت دسته جمعی صورت می‌گیرد و شعرهای زیبایی هم می‌خواندند.
رمضان آمد و مهمانیش کنم / گاو و گوساله به قربانیش کنم / رَ مَضُو اُنده تا پشتِ کَلَک / مَه تَمَع کارِم یَک گُلُ ی تَرَک / آی رَمَضُو یارب ، یارب رَمَضُو جواب یا ثواب ؟ بعد از خواندن این اشعار از طرف صاحب خانه یک صدا می‌آمد یا می گفت ثواب یا جواب . اگر جواب اشعار کلمه ثواب بود یعنی صبر کنید و تقاضای شما قبول شده و شیرینی یا مواد خوراکی به شما داده می‌شود. بچه‌ها به پاس تشکر از این صاحب خانه این شعر را به صورت گروهی می‌خواندند: در این خانه حوض ِ پُرِ گلاب / صاحب این خانه رفته کربلا / آی رمضو یارب یارب رمضو وشیرینی‌ها را بین خودشان تقسیم می‌کنند.
وداع با رمضان
وداع با ماه میهمانی حق نیز در جنوب فارس با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود. هفت روز پایانی رمضان در اِوَز هوایی دیگر دارد، مومنان اوزی که با خلوص رمضان را روزه‌دار بوده‌اند، با شور و هیجان ماه نزول قرآن را وداع می‌کنند و یک‌صدا می‌خوانند: «الوداع، الوداع، الوداع شهرُ نور والغفران!»
آداب و رسوم مردم استهبان
این آداب رمضانی از اواخر شعبان در بین زوج‌های جوان و خانواده‌های آنان با ارسال تحفه‌هایی برای عروس و داماد آغاز می‌شود. در این مراسم، از طرف خانواده داماد هدایایی برای نامزد یا عروس می‌فرستند که شامل شیرینی، برنج، مرغ و یک جفت کفش ، چارقد ، قبا و هدایای دیگر است.
«روز والون» مجمعه‌ای از هدایا است یکی از نزدیکان داماد به خانه عروس می‌برد و در مقابل خانواده عروس هم به سهم خود هدیه‌ای برای خانواده داماد می‌فرستند که بیشتر شامل لباس است برای پدر داماد پیراهن و برا ی مادر داماد روسری یا چارقد می‌فرستند.
شروع رمضان بهانه‌ای معنوی برای پاسداشت ازدواج – این سنت نبوی- است و هدیه روز والون آغازگری فرخنده و نیکو برای آداب و رسوم رمضانی مومنان استهباناتی است که تا آخرین روزهای این ماه پر برکت ادامه دارد.
چنگال لوره و نان‌های سنتی؛ برکت سفره‌های سحری و افطاری
سفره‌های سحری و افطاری مومنان استهبانی مزین شده با غذاهای و نان های محلی این شهرستان است که از موادی ساده تهیه می‌شود اما رنگ و بویی ماندگار به این سفره‌های روحانی بخشیده است.
"چنگال لوره" غذای مخصوص افطار در استهبان فارس است که برای تهیه این غذا از زیره سبز، مغز بادام کوهی، پوست نارنج و لور (کشک تازه) استفاده می‌کنند. از دیگر غذاهای این ماه در استهبان "حلوای بکری" است که از آرد برنج تهیه می‌شود.
نان‌های محلی و سنتی استهبان که به طور خاص در ماه رمضان پخته می‌شود، نان سنتی یا نان خشک، نان جو یا گرده، نان لمو، نان الم، نان سوله ذرت، نان سپل ذرت و نان شیرین است که قوت پر برکت سحری و افطاری استهبانی‌هاست.
پذیرایی از شب زنده‌داران با شیرینی انجیر و شیره استهبان
لیالی پر برکت قدر در استهبان به طور ویژه زنده نگاه داشته می‌شود و احیا و عبادت عادت مسلمانان استهبانی در شب قدر است. آنان محصولات باغی و دسترنج خود را به مساجد می‌آورند تا با پذیرایی از این مومنان، خود را در اجر و ثواب شب زنده‌داران قدر شناس سهیم بدانند.
به طوری که اگر شب احیا مصادف با فصل تابستان باشد از انجیرستان‌های وقف مسجد مقداری انجیر آورده و در آب خیس می‌کنند و به افرادی که در احیا شرکت کرده‌اند قسمت می‌کنند و اگر مصادف با فصل زمستان باشد با برف و شیره انگور که آن هم محصول باغ‌های وقفی است از شب زنده‌داران پذیرایی می‌کنند.
ان یکاد و وداع با رمضان
خداحافظی با ماه میهمانی خدا نیز در استهبان دیدنی است. در استهبانات روز جمعه آخر ماه مردم چهل «ان‌یکاد» می‌نویسند و برای سلامتی به گردن فرزندانشان می‌اندازند تا پس از یک ماه روزه داری و ابراز نیاز به درگاه پروردگارشان، اکنون سلامتی نوباوگانشان را نیز تنها از خالق خود بخواهند.
گزارش از فاطمه رفاهت
انتهای پیام/ م
