نگاه روز| هدف بن سلمان از نمایش فیلم«پلنگ سیاه» چه بود؟ هالیوود در خدمت پروژه اصلاحات در عربستان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم،‌اخیرا پس از 35 سال برای نخستین بار سالن‌های سینما به روی مردم عربستان گشوده شد و فیلم هالیوودی «پلنگ سیاه» به عنوان نخستین فیلم به نمایش گذاشته شد. در نگاه نخست این اقدام در جامعه سنتی و محافظه کار عربستان اقدامی مثبت و رو به جلو تفسیر می‌شود. چرا که محمد بن سلمان ولیعهد جوان سعودی ظاهرا به عنوان حامی نسل جوان و اکثریتِ 70 درصدی جوانان این کشور سعی دارد تا مطالبات این نسل را برآورده کرده و خود را به عنوان معمار عربستان مدرن مطرح کند. البته این مسئله با واقعیت‌های موجود در جامعه عربستان و همچنین نوع نظام سیاسی این کشور همخوانی ندارد. کارشناسان معتقدند هدف بن سلمان از این اصلاحات بیشتر در راستای تضمین بقای آل سعود است و اصلاحات به ابزاری در خدمت منافع بن سلمان تبدیل شده است.

بازگشت سینما به عربستان پس از دهه 70 میلادی نیز در این راستا قابل ارزیابی است، اما جدای از این مسئله، انتخاب فیلم «پلنگ سیاه» نخستین فیلم برای افتتاحیه بازگشایی مجدد سینما در عربستان نیز بسیار معنادار است.

فیلم پلنگ سیاه

پلنگ سیاه (Black Panther) فیلمی در سبک ابرقهرمانی بر پایه شخصیتی به همین نام است. شخصیت «تچالا» یا همان پلنگ سیاه پیش از این در فیلم کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی معرفی شد. اما اتفاقات فیلم پلنگ سیاه این بار درباره شخصیت تچالا و سرزمین زادگاهش در آفریقاست. سرزمینی خیالی و پیشرفته به نام " واکاندا " که تچالا به آن باز می‌گردد تا بر تخت پادشاهی تکیه زده و حاکم عادلی برای مردم سرزمینش باشد. وی پس از به پا کردن کمی گرد و خاک ساده در مبارزه ای نفس‌گیر، پادشاه به حق واکاندا می‌شود. تچالا از همان روزهای اول رهبری‌اش باید با مشکلات جدی‌ای سر و کله بزند که امنیت کل واکاندا را به خطر انداخته است. او در این راه مجبور می‌شود به کره‌ جنوبی سفر کند و جلوی معامله‌ای را بگیرد که اولین سکانس اکشن را تشکیل می‌دهد. در واقع در این فیلم کشوری جهان سومی و آفریقایی به نمایش گذاشته می‌شود که پادشاه جوان آن به دنبال آن است که به نوعی تکنولوژی‌های مخفی و برتری را که در اختیار دارد در اختیار جهان قرار دهد و به نوعی با دنیا آشتی کند.

پس از دیدن این فیلم به صورت کاملا ناخودآگاه اقدامات محمد بن سلمان به ذهن متبادر می‌شود. عربستان نیز همانند کشور خیالی واکاندا در فیلم، کشوری قرون وسطایی و عقب مانده است که مردم هنوز با ساختار قبیله ای زندگی می‌کنند. در واقع اولین شباهت عربستان کنونی با کشور واکاندا به ساختار قبیله‌ای و قرون وسطایی این دو کشور برمی‌گردد. در این فیلم به صورت گسترده ساختار قبایل و بافت سنتی جامعه به نمایش گذاشته می‌شود.

نکته مهم دیگر و یا شباهت دوم در این فیلم به پتانسیل‌های کشور واکاندا بر می‌گردد. در واقع کشورهای دیگر واکاندا را یک کشور بسیار ضعیف با اقتصاد بسیار وخیمی می‌شناسند که مردم آن به شدت با فقر دسته و پنجه نرم می‌کنند و نقض حقوق بشر و ناهنجاری‌های اجتماعی در آن بسیار گسترده است. در این کشور ضعیف، اما هیئت حاکمه صاحب برترین تکنولوژی‌های دنیا و قدرت مالی بسیار بالایی هستند. این مسئله با عربستان نیز کاملا همخوانی دارد و با وجود آنکه آل سعود در وضعیت مرفهی به سر می‌برد، اما مردم عربستان در بسیاری از مناطق با فقر دسته و پنجه نرم می‌کند.

شباهت سوم به نگاه جامعه جهانی به کشور واکاندا و عربستان بر می‌گردد. هر دوکشور در نگاه جامعه جهانی کشورهایی به شدت واپس گرا و با ساختار سیاسی عقب مانده‌ای هستند. در واقع جامعه جهانی این دو کشور را چندان در معادلات مهم محسوب نمی‌کند.

در واقع بررسی شباهت‌های کشور خیالی واکاندا در فیلم پلنگ سیاه با عربستان کنونی بسیار زیاد است. اما نکته مهم در این فیلم به این شباهت‌ها بر نمی گردد بلکه به شاهزاده‌های دو کشور برمی‌گردد. تخت پادشاهی کشور واکاندا پس از مرگ پادشاه این کشور به شاهزاده جوان یعنی تچالا می‌رسد. تچالا به عنوان پادشاه جدید به دنبال آن است تا به نوعی بین واکاندا و جامعه جهانی آشتی برقرار کند. از این رو وی بر خلاف تمام رسوم و سنت‌های حاکم بر جامعه خود به سمت فرهنگ غربی حرکت کرده و سعی دارد تا کشور را نیز در آن مسیر قرار دهد. تچالا با تکیه بر سرمایه اصلی کشور خود یعنی ماده‌ای معدنی به نام «وایبرینیوم» سعی دارد تا بنابر گفته خود این سرمایه را در اختیار نسل بشر گذاشته و اصلاحات زیادی را در کشور خود انجام دهد. وایبرینیوم که سخت ترین ماده روی زمین است قدرت زیادی به کشور واکاندا بخشیده اما این قدرت تنها در اختیار هیئت حاکمه بوده و بارها در کشور جنگ داخلی روی داده است. در این فیلم یکی از جنگ‌های داخلی بین قبایل به نمایش گذاشته می‌شود و مدعیان تاج و تخت با یکدیگر مبارزه می‌کنند و کشور درگیر جنگ داخلی می‌شود. در واقع پادشاه جوان کشور برای جلوگیری از تکرار این وقایع تصمیم به انجام برخی اصلاحات می‌گیرد.

این شرایط دقیقا در عربستان نیز در حال رقم خوردن است. آل سعود با وجود در اختیار داشتن بیشترین ذخایر اثبات شده نفت جهان کشور خود را در فقر نگه داشته است. این در حالی است که ثروت عربستان از فروش نفت برای مرفه کردن مردم این کشور کافی است. اما پادشاهان سعودی دهه‌های متمادی سعی داشته‌اند که با سیاست فقیر نگه داشتن مردم، پادشاهی خود را تداوم ببخشند. اما در سال‌های اخیر بقای پادشاهی سعودی به خطر افتاده و چالش‌های زیادی در مسیر ثبات این کشور وجود دارد. به همین دلیل محمد بن سلمان به عنوان شاهزاده جوان سعودی با در اختیار گرفتن قدرت اجرایی کشور سعی دارد تا به نوعی همانند پادشاه تچالا تغییراتی را چه در عرصه داخلی و چه در نوع ارتباط با جهان انجام دهد.

بن سلمان همانند تچالا یا پلنگ سیاه کشور خود را در جهان به عنوان یک کشور با پتانسیل‌های بالا برای مدرن شدن معرفی کرده است. در واقع بن سلمان سعی دارد تا مقدمات قدرتمند شدن خود و رسیدن به تخت پادشاهی را مهیا کند. پیامی که پس از دیدن این فیلم به مخاطب القا می‌شود این است که برای کشورهایی مانند عربستان وجود یک شاهزاده اصلاح طلب و دگر اندیش مانند بن سلمان نه تنها مفید بلکه ضروری است.

در واقع انتخاب فیلم پلنگ سیاه به عنوان فیلم افتتاحیه بازگشت سینما به عربستان پس از 35 سال کاملا کارشناسی و هدفمند بوده است. در شرایط کنونی بخش‌هایی از جامعه عربستان با اصلاحات بن سلمان موافق نیستند و حتی برخی از علمای وهابی نیز به صورت پنهانی اقدام به مخالفت با این اصلاحات کرده‌اند. بافت سنتی عربستان این اصلاحات را تاکنون قبول نکرده و در برابر آن موضع‌گیری کرده است. انتخاب یک فیلم هالیوودی موفق برای نمایش در عربستان که دقیقا می‌تواند دغدغه‌های بن سلمان را مطرح کند اقدامی هوشمندانه است. در واقع هدف اصلی از نمایش فیلم پلنگ سیاه در عربستان تلاش برای اقناع مردم این کشور در جهت پذیرش تغییرات و اصلاحات اخیر در قالب سند چشم انداز 2030 است. در اینجاست که این جمله معروف که می‌گوید سینما آیینه‌ای برای بیان واقعیت‌ها نیست، بلکه چکشی برای شکل دادن به واقعیت است مصداق پیدا می‌کند.

در کل می‌توان این طور نتیجه گرفت که بن سلمان با انتخاب فیلم پلنگ سیاه سعی دارد به نوعی خود را به عنوان نماد تغییر و مدرن شدن عربستان مطرح کند. وی به خوبی پی برده است که اصلاحات ظاهری وی هنوز با مخالفت‌های زیادی روبرو است از این رو بن سلمان با تمسک به هالیوود و انتخاب یک فیلم با محتوا و ساختار شبیه به جامعه عربستان نیاز به اصلاحات را یک ضرورت معرفی کرده است.

انتهای پیام/