معمای خانه تئاتر|یک دهه به حد نصاب نرسیدن

باشگاه خبرنگاران پویا - احسان زیورعالم

مجمع عمومی خانه تئاتر عصر روز گذشته در سالن اصلی تئاتر شهر برگزار شد؛ اما با اعلام به حد نصاب نرسیدن اعضای خانه تئاتر این مجمع وارد فاز اجرایی نشد. در حالی که مهدی قلعه، بازرس خانه تئاتر اعلام کرد جمعیت حاضر در تئاتر شهر نزدیک به 650 نفر است، این جمعیت را برای برگزاری مجمع عمومی مناسب ندانست. طبق گفته‌های مهدی قلعه جمعیت اعضای کنونی خانه تئاتر حدود 1700 نفر است و برای تشکیل مجمع عمومی حضور 800 نفر الزامی بوده است.

با این رویداد انتخابات مجمع عمومی به تقریباً 20 روز آینده موکول می‌شود که دیگر به حد نصاب نرسیدن اهمیتی ندارد. این اتفاق از سوی برخی از منتقدان هیئت مدیره فعلی مورد اعتراض قرار گرفته است؛ چرا که رویه به حد نصاب نرسیدن مجمع عمومی به زعم برخی تکنیکی برای تمدید حضور هیئت مدیره فعلی است. این رویه در چند انتخابات انجمن‌ها  مدام تکرار شده است و به سبب دلسردی منتقدان شرایط فعلی، این رویه را روشی برای پراکندن موافقان تغییر برمی‌شمرند.

در یک گروه تلگرامی که بخش اعظمی از اعضای خانه تئاتر در آن حضور دارند، این پیش‌بینی پیش از برگزاری مجمع عمومی مطرح شده بود که در روز 22 اردیبهشت به حد نصاب نرسیدن اعلام می‌شود و مجمع برگزار نمی‌شود. به نظر پیش‌بینی‌های آن گروه تلگرامی درست از آب درآمده است و لحن معترضانه برخی از نامزدهای هیئت مدیره نیز در فضای تئاتر شهر نیز گواه بر درک این مهم می‌داد. اعتراضی که بیش از همه به مسئله عدم‌شفافیت در آمار و ارقام خانه تئاتر اشاره داشت. رقم تعداد 1700 نفر عضو خانه تئاتر در هیچ کجا ثبت نشده است. در سایت خانه تئاتر به عنوان مرجع رسمی این نهاد هیچ جایی برای ارائه آمار دقیق اعضا وجود ندارد؛ اگرچه گفته شده این رقم برآمده از لیستی بوده است که اسمای افراد روی کاغذهای چاپی درج شده است. با این حال از منظر استنادی رقم 1700 که مدت‌هاست دهان به دهان می‌شود هیچ وجه رسمی ندارد. برای مثال خانه تئاتر به هیچ عنوان فایل اکسل اعضای خود را در اختیار رسانه‌ها قرار نداده است یا بر سایت خود بارگذاری نکرده است تا صحت و سقم از حد نصاب افتادن مجمع عمومی دیروز راست‌آزمایی شود.

نکته قابل تأمل آن است که هیئت مدیره کنونی می‌داند ترغیب مخالفان از سوی رقبا در شرایط کنونی بسیار سخت است. به همین ارقام کنونی دقت کنیم. فرض بر آنکه 1700 رقم حقیقی باشد و واقعاً تنها 650 نفر در این مجمع شرکت کرده‌اند. بیش از 1000 نفر در این مجمع شرکت نکرده‌اند. این 1000 نفر چه کسانی هستند؟ چرا برای آنان این انتخابات اهمیتی ندارد؟ چرا آنان در 10 سال گذشته برای انتخاب افرادی گام برنداشته‌اند که شاید شرایط کاری آنان را بهبود بخشند؟ چرا آنان در فاز اعتراضی خود، خویش را اعیان نمی‌کنند؟

پاسخ به این پرسش‌ها را نمی‌توان با جدیت داد؛ اما می‌شد روز گذشته دید بخش عمده حاضران در مجمع عمومی به حد نصاب چه کسانی بوده‌اند. با کمی دقت می‌توانستید درک کنید خبری از هنرمندان فعال تئاتر نیست. شما نمی‌توانستید نسل جوانی را ببینید که این روزها صحنه تئاتر در قرق خویش دارد. از برندگان فجر 36 کسی را نمی‌توانستید بیابید، جز فرزین محدث. خبری از کارگردانان و نمایشنامه‌نویسان مشغول این روزها نبود. در تئاتر شهر هم‌اکنون 6 نمایش بر صحنه است و نگارنده تنها مرتضی شاه‌کرم را رویت کرده است و دیگرانی در کار نبوده است. از چهره‌های شاخص نمایش مالی سویینی که سالن اصلی - محل رأی‌گیری - میزبانیش را می‌کند، کسی در مجمع عمومی حضور نداشت.

به صراحت می‌توان گفت خانه تئاتری که در سالن اصلی تئاتر شهر تشکیل شده بود بیشتر خانه بازنشستگان تئاتر بود تا خانه فعالان تئاتر. مخالفان وضعیت موجود نیز کسانی هستند که در شرایط کنونی فعالیت‌های عمده دارند. دکتر خاکی و دلخواه به عنوان چهره‌های شاخص فهرست ائتلاف هر دو برای اجراهای خود آماده می‌شوند. دکتر خاکی از فعالان ترجمه نمایشنامه در نمایشگاه کتاب امسال بوده است و در آن سوی میدان با جمعیتی از بازیگرانی مواجهیم که نسل جدید تئاتر توجهی به آنان ندارد. آنان را در پروژه‌های خود شریک نمی‌کنند و آنها نیز تلاش چندانی برای اجرا در تئاتر نمی‌کنند. شاید اجرای نمایش‌هایی چون «سهروردی» یا «عروسی» آخرین مجال برای حضور این گروه بر صحنه تئاتر بوده است. به یاد داشته باشیم که بخش عمده‌ای از اعضای کنونی خانه تئاتر بازیگرانی غیرفعال تئاتر هستند و با توجه به جمعیت کثیرشان است که بخش عمده‌ای از هیئت مدیره خانه تئاتر در انقیاد انجمن بازیگران این نهاد است.

چندی پیش 500 هنرمند عرصه تئاتر در درخواستی خواهان اصلاحات در قوانین انتخاباتی و تحول در خانه تئاتر شدند. کمتر از 25%  از این افراد عضو خانه تئاتر بودند که به دلایلی حاضر به عضویت در این نهاد نیستند. به احتمال بسیار این گروه  اعتباری برای وضعیت فعلی خانه قائل نیستند تا در آن عضو شوند و البته شواهد بر آن است که خانه تئاتر تمایلی ندارد فعالان معترض به این خانه بپیوندند. وضعیت را با خانه سینما مقایسه کنید تا در یابیم تفاوت کار در کجاست. خانه تئاتر در 18 سال فعالیت خود حاضر به اضافه کردن انجمن یا کانون تازه‌ای نبوده است تا مشاغل نوظهور تئاتر امکان عضویت در آن را نیابند.

اتفاقات دیروز با اعتراض دیگری نیز روبه‌رو بود و آن هم از دست رفتن فرصت گفتگو. برخی بر این باورند حضور بیش از 600 هنرمند در یک فضای دیالوگ‌محور می‌توانست به یک میتینگ بدل شود تا در آن نامزدها، موافقان و مخالفان به گفتگو بپردازند؛ اما این فرصت در کنار چهره‌های شاد برخی از اعضای هیئت مدیره کنونی از دست رفته است تا دریابیم چرا چهره برخی نامزدها برافروخته از وضعیت رخ داده بود.

عدم توجه نهادهای دولتی مرتبط با تئاتر نسبت به این مجمع نیز نشان می‌دهد انتخابات خانه تئاتر چندان برای بدنه دولتی اهمیتی ندارد. چرا که در نهایت قرار بود ایرج راد و همراهانش با توزیع کاتالوگ خانه تئاتر جدید - که منصفانه بنایی شیک و زیباست - تمام کاستی‌های این خانه را با خانه خیابان سمیه رفع و رجوع کنند، خانه‌ای که خود نشان از اختلاف و شکاف میان هیئت مدیره و مدیرعامل آن دارد. عدم‌حضور اصغر همت در جشن بازیگر و البته عدم امضای تقدیرنامه‌های منتخبان آن جشن و در نهایت حضور همت در فهرست منتقدان می‌تواند نشان دهد راه همت از راد جدا شده است.

انتهای پیام/