خراسان جنوبی| تلفیق معماری و طبیعت در باغ‌های تاریخی خطه کویر؛ رخ نمایی شوکت معماری ایرانی
باغ‌های زیبایی در گوشه و کنار استان کویری خراسان جنوبی وجود دارد که هر کدام از آنها به تنهایی می‌تواند جاذبه‌ای برای جذب گردشگر به این منطقه باشد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، وجود باغ‌های زیبا و قدیمی سبب شده که بیرجند به عنوان شهر باغ‌های تاریخی با معماری اصیل ایرانی و اسلامی شناخته شود.
باغ زیبای رحیم آباد که استفاده از شیشه‌های رنگی در عمارت آن جلوه بصری خاصی به این مجموعه بی‌نظیر داده و منظره چشم نوازی را به وجود آورده است.
باغ و عمارت زیبای رحیم‌آباد دارای سه تالار بزرگ است که از نظر کاربری به عنوان پذیرایی از میهمانان و تشریفات استفاده می‌شده و دارای تزئینات مقرنس، آینه‌کاری و گچ‌بری است و درب ها و پنجره‌های تالار با کتیبه‌هایی به شکل هلالی و تزئینات مشبک با طرح اسلیمی بوده که استفاده از شیشه‌های رنگی بر زیبایی آن افزوده است.
کوشک امیرآباد به جا مانده از دوره قاجار
باغ کوشک امیرآباد نیز از دوره قاجاریه به جا مانده و در روستایی به همین نام بنا شده است که دارای دو طبقه است که در طبقه اول دو ایوان با ستون‌های متفاوت در دو ضلع شرقی و غربی نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند و اجزای آن شامل باغ، کوشک و محل اسکان خدمه است.
در تزئینات این بنا تجملات زیادی به کار برده نشده و این سادگی به همراه هماهنگی و نظم، نگاه بازدیدکننده را بیشتر به خود جلب می‌کند.
در بیرجند باغ زیبای شوکت‌آباد را نیز می‌بینیم که نشان دهنده هنر هنرمندان دوره قاجاریه است و نمونه مشابه آن را کمتر می‌توان در سایر نقاط خراسان‌جنوبی یافت.
باغی که در مرکز آن یک کلاه فرنگی با پنجره‌هایی وجود دارد که از طریق آن بخشی از نور حوض‌خانه تأمین می‌شود و شامل فضاهایی از قبیل اندورنی یا محل خصوصی خانواده حاکم است که در جنوبی‌ترین بخش مجموعه قرار گرفته است.
شوکت‌آباد پر از درختان میوه و درختان تزئینی چون انار، سیب، انگور، گلابی، سرو، چنار، تبریزی، سپیدار و کاج به همراه استخر و کانال‌های آب متعدد است که باعث طراوت و شادابی و چشم نوازی بسیار زیاد باغ شده‌اند.
باغ اکبریه ثبت شده در میراث جهانی
باغ اکبریه نیز در دوره قاجاریه و توسط شوکت الملک در دو طبقه ساخته شده و با گسترش شهری بیرجند اکنون در داخل شهر قرار گرفته است.
این باغ زیبا در نشست سی و پنجم یونسکو در سال 2011 میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
باغ اکبریه شامل چند قسمت است که قدیمی‌ترین آن عمارت دو طبقه حشمت الملک در منتهی الیه شرقی این باغ است و دو بخش دیگر عبارتند از طبقه همکف که دارای دو دالان و راهرو نسبتا طویل است و ارتباط میان سه بخش مهم مجموعه، یعنی باغ اصلی، باغ جنوبی و اصطبل را برقرار می‌کند و عمارت مرکزی با عملکرد تشریفات و پذیرایی از مهمانان که تقریبا به عنوان هسته مرکزی باغ به حساب می‌آید و از تزئینات و چشم‌انداز بسیار عالی برخوردار است.
باغ زیبای بهلگرد نیز دارای سردری ساده با درب چوبی و دو تکه که با گل میخ‌های کروی تزئین شده است و در مجموع از نظر معماری جزء باغ‌های ساده، اصیل و با قدمت ایرانی است و تزئینات چندانی در ساخت آن به کار نرفته است.
این مجموعه شامل دو عمارت، دو باغ، سکونتگاه خدمه، یک اصطبل و یک یخدان طبیعی است که یخدان طبیعی در 150 متری شمال عمارت بنا شده است و از آن برای نگهداری یخ استفاده می‌کردند.
دو باغ مجزا از هم در این باغ وجود دارد که یکی از آنها اصلی‌تر بوده و به بیرون راه دارد و باغ بیرونی نام دارد و باغ کوچکتر نیز باغ درونی گفته می‌شود.
حوض‌های آبی زیبایی نیز که دارای معماری ایرانی هستند در وسط این دو باغ وجود دارد.
از مهمترین باغ‌های شهر بیرجند می‌توان به باغ اکبریه، رحیم آباد، بهلگرد، شوکت آباد، باغ امیرآباد، بهلگرد، معصومیه، بهارستان و منظریه اشاره کرد که به لحاظ معماری و طبیعی بسیار چشم نواز هستند.
وجود 110 قلعه ثبت شده در استان
از باغ‌های خراسان جنوبی که بگذریم این استان در جای جای سرزمین کویری خود، جاذبه هایی را پرورش داده که قلعه‌های کهن را نیز می‌توان از نگین‌های درخشان آن نام برد.
وجود قلعه‌های تاریخی در شهرستان‌های این استان کویری، شرایط مطلوبی را برای گردشگران مهیا کرده است و قلعه هایی که تک به تک بر دیوارها و خشت‌های قدیمی خود استوار بوده و از زندگی مردمان کویرنشین در گذشته سخن می‌گویند.
قلعه بیرجند در کنار بافت تاریخی خیابان انقلاب واقع شده است که سالانه نیز توجه صدها هزار شهروند داخلی و خارجی را به خود جلب می‌کند و این قلعه جایی برای انجام نگهبانی بوده و ساکنان آن نیز نگهبانانی بودند که وظیفه آنها رساندن اخبار، تأمین امنیت و پاسداری بوده است.
این دژ با مساحتی بیش از سه هزار متر مربع در دوره صفویه ساخته شده و هسته نخستین شهر بیرجند به شمار می‌رود.
قلعه خانیک نیز بنایی بسیار قدیمی ساخته شده از خشت و گل و سنگ بر فراز قله شمالی روستای خانیک از توابع شهرستان فردوس است و قدمت این جاذبه تاریخی به دوران ناامنی و عدم وجود نیروهای امنیتی، دوره اسماعیلیان برمی‌گردد.
این قلعه دارای چند برج دیده‌بانی و خانه‌هایی بوده که بقایای برخی از آنها موجود است.
قلعه فورگ منحصربه فردترین قلعه تاریخی ایران
در میان قلعه‌های تاریخی خراسان جنوبی، قلعه فورگ نه تنها یکی از زیباترین قلاع منطقه به شمار می‌رود بلکه در نوع خود از لحاظ جایگاه قرارگیری و ساختار معماری منحصر به فرد است.
ساخت بنای قلعه فورگ، در سال 1160 هجری قمری، در زمان حکومت نادرشاه افشار شروع شده است.
ساخت قلعه فورگ به وسیله میرزا بقاخان که از طرف نادرشاه به‌عنوان حاکم منطقه تعیین شده بود درست شده و اسناد مربوط به ساخت آن در کتاب دیوان لامع نوشته محمد رفیع بن عبدالکریم درمیانی موجود است.
با توجه به این اسناد، مراحل ساخت قلعه توسط پسر میرزا بقاخان یعنی میرزا رفیع خان به پایان رسیده است. ابن بنا به دلیل شورش حاکم قلعه و در زمان حکومت شوکت‌الملک بر منطقه بیرجند و قائنات تخریب شد.
قلعه کوه قاین از جمله جاذبه‌هایی است که امسال قریب به 100 هزار نفر را به خود جذب کرده و در زیبایی‌‌های واجد الوصف خود، هنرنمایی می‌کند.
این مکان تاریخی از اثرات مربوط به دوره سلجوقی بوده که در جنوب شهرستان قاین واقع شده است و یکی از پایگاه‌های عمده فداییان در دوره اسماعیلیه است.
انتهای پیام/ح
