تلاش ایران و قطر برای کاهش رویارویی‌ها در منطقه
قطر و ایران تشکیل ساختارهایی شبیه سازمان‌های اروپایی را برای حل مسائل امنیتی در خاورمیانه پیشنهاد کرده‌اند، در حالیکه بعید است اسرائیل، عربستان سعودی و امارات با این ابتکارعمل موافقت کنند.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» در تحلیلی نوشته است: برخی کشورهای منطقه خاورمیانه ابتکارعمل‌هایی برای ایجاد عرصه جدیدی برای حل و فصل مناقشات در منطقه پیشنهاد کرده‌اند. "محمدجواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران معتقد است تشکیل ساختاری شبیه سازمان امنیت و همکاری اروپا می تواند در این زمینه موثر واقع شود. به عقیده "شیخ تمیم بن حمد آل ثانی" امیر قطر، چنین ساختاری باید بر اساس ساختار اتحادیه اروپا پایه ریزی شود. در محافل دیپلماتیک با این پیشنهاد بسیار محتاطانه برخورد شده و به این واقعیت اشاره نمودند که اختلافات جدی بین کشورهای منطقه مانع بزرگی بر سر راه تحقق چنین ابتکارعمل‌هایی، هرچند بسیار مفید هستند.
خطر دائمی مناقشات نظامی و بی ثباتی سیاسی، از جمله مهمترین مشکلاتی هستند که مدتهاست مانع از توسعه کامل خاورمیانه شده است. به همین دلیل به عقیده امیر قطر، زمان آن رسیده تا روی مجموعه توافقات جدیدی در زمینه امنیتی کار شود و همه کشورهای منطقه در آن مشارکت داشته باشند. آل ثانی اتحادیه اروپا را نمونه مناسبی برای حل و فصل مشکلات از طریق مسالمت آمیز دانست.
پیشنهاد مشابهی از سوی وزیر امور خارجه ایران مطرح شد، البته آقای ظریف سازمان امنیت و همکاری اروپا را نمونه مناسبی برای این منظور نام برده و یادآور شده که این ساختار در طول دوران جنگ سرد موفق شده روی اصول لازم برای حفظ موجودیت کشورهای اروپایی کار کند. به عقیده وی، تشکیل چنین سازمانی امکان آن را بوجود خواهد آورد تا مسئله امنیت برای همه کشورهای عضو یکسان شود.
این در حالی است "عادل الجبیر" وزیر امور خارجه عربستان سعودی در مورد نظریه تشکیل ساختاری جدید در خاورمیانه یادآور شد که چنین سازمانی اکنون هم وجود دارد. منظور وی شورای همکاری‌های کشورهای عربی خلیج فارس است، در حالیکه این ساختار بسیار محدود بوده و همه کشورهای منطقه را شامل نمی شود و در عین حال موفقیتی هم در حل مشکلات، حتی بین اعضای خود را نیز ندارد.
برخورد محتاطانه محافل دیپلماتیک با ابتکارعمل ایران و قطر
یک دیپلمات قطری که نخواست نامش فاش شود، به روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» گفت، اظهارات امیر قطر بیشتر نشان دهنده تمایل و آمادگی مقامات دوحه برای انجام مذاکرات با همسایگان خود در منطقه است. بخصوص آنکه شرایط برای ایجاد ساختارهایی در خاورمیانه شبیه سازمان امنیت و همکاری اروپا، چه رسد به اتحادیه اروپا، به دلیل اختلافات جدی بین کشورهای منطقه، فعلا فراهم نیست.
یک منبع خبری دیگر این روزنامه در یکی دیگر از کشورهای منطقه نیز یادآور شد که با توجه به تعداد زیاد مناقشات بین کشورهای خاورمیانه، ایجاد قواعد بازی واحدی برای همه، بسیار دشوار خواهد بود. به عقیده وی، در حال حاضر نیز ساختارهایی مانند اتحادیه عرب و سازمان همکاری‌های اسلامی وجود دارند، ولی موفق نشده اند نقش موثری در حل و فصل مناقشات داشته باشند.
سیاست خصمانه برخی کشورهای منطقه، مانع اصلی توافقات امنیتی
در جامعه کارشناسی بر این عقیده هستند که برغم فواید آشکار توافقات مشترک در زمینه امنیتی، موفقیت چنین طرحی در شرایط فعلی بسیار دور از انتظار است. "رزماری هولیس" استاد دانشکده مطالعات خاورمیانه در دانشگاه لندن در گفت‌وگو با این روزنامه گفته است: «مشکل اینجاست که ابتکارعمل‌های ایران و قطر در میان سایر کشورهای منطقه حمایت لازم را پیدا نمی کند. اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی خود را دشمن ژئوپلیتیکی ایران می دانند و اختلافات زیادی هم با قطر دارند و در شرایط کنونی امکان مذاکرات دوستانه و سازنده بین طرفین وجود ندارد.»
"مایکل استیونس" کارشناس ارشد موسسه تحقیقات دفاعی انگلیس (RUSI) نیز معتقد است: «بدون تردید تحقق پیشنهادات ایران و قطر می تواند برای خاورمینه ثبات و امنیت بهمراه بیاورد. تشکیل ساختارهایی شبیه سازمان امنیت و همکاری اروپا یا اتحادیه اروپا که در چارچوب آن همه مشکلات بررسی و حل و فصل شود، اهمیت زیادی خواهد داشت، بخصوص با توجه به اینکه ساختارهای کنونی در منطقه مانند اتحادیه عرب، کاملا غیرموثر عمل می کنند.» این کارشناس هشدار دارد که در صورت فقدان ساختار امنیتی مناسبی در خاورمیانه، کشورهای منطقه سریعا به سمت راه حل نظامی مشکلات گرایش پیدا کرده و مناقشات تشدید خواهند شد.
به گفته استیونس، هرچند تحقق ابتکارعمل ایران و قطر، ساده نخواهد بود، ولی به منظور تهیه توافقنامه‌ای امنیتی لازم است تا اختلاف نظرات بین کشورهای منطقه در جریان مباحثاتی کاملا منطقی کاهش پیدا کند.
انتهای پیام/
