«هویت معرفت علمی علوم اجتماعی در ایران » منتشر شد

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا،‌ «هویت معرفت علمی علوم اجتماعی در ایران» نوشته محمدتقی ایمان از سوی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر شد.

محتوای این کتاب ناشی از دغدغه‌های تولید دانش علمی در کشور است. اساساً نگرانی نگارنده متمرکز بر روش‌شناسی علم به‌عنوان بستر و زمینه تولید دانش علمی است که هویت فلسفی و پارادایمیک دارد. متأسفانه دانش علمی در کشور دچار سه گسست است: فلسفه از پارادایم علم، پارادایم علم از نظریه علم و در نهایت روش‌شناسی از روش. مقاله‌ها و اظهارنظرهای پیش‌رو تلاش می‌کند دغدغه‌های معرفتی در کشور را در این سه گسست گوشزد کند. برآیند این سه گسست در ابهام‌های پارادایمیک، نظری و تجربی مقاله‌های نظری و حاصل از تحقیقات تجربی کشور قابل دریافت است. این مقاله‌ها حکایت از مشکلات ساختاری دانش علمی در کشور دارد که هشداری به جامعه نخبگان و اندیشمندان کشور است.

در مقدمه این کتاب آمده است: «علوم انسانی با هدف توصیف، تبیین و پیش‌بینی در علم اثباتی و اکتشاف در علم تفسیری و تحول در علم انتقادی به کسب دانش واقعیت‌های اجتماعی می‌پردازد. زمانی که بحث واقعیت‌های اجتماعی می‌شود، بدین معناست که علوم انسانی در هر واقعیت خاص با مدل‌سازی تجربی (اثباتی) و مفهومی (تفسیری ـ انتقادی) به شناخت علمی از آن واقعیت می‌پردازد. برای مثال، چنانچه به علم اثباتی و نظریه‌های آن در رشته‌های مختلف علوم انسانی (جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، اقتصاد وغیره) اعتقاد فلسفی و پارادایمی داشته باشیم، این امکان وجود دارد که با مدل‌سازی تجربی در شرایط اجتماعی ـ اقتصادی مختلف از طریق پژوهش‌های علمی متکی بر روش‌شناسی کمّی، به کسب دانش علمی از آن شرایط بپردازیم. درنظرگرفتنِ ضرورت‌های هر نظام اجتماعی در مدل‌سازی تحقیقات علمیِ اثبات‌گرا نمی‌تواند اهداف بومی‌سازی علم را که امروزه در محافل علمی کشور مرسوم شده است، پوشش دهد.

علمی که از طریق مدل‌سازی حاصل شود کاملاً متکی بر مبانی فلسفی و پارادایمی خاص و وابسته به شرایط معینی است که ابتدا باید به آن مبانی اعتقاد و باور داشت و سپس نتایج حاصل از مدل را برای شرایط مورد مطالعه پذیرفت. متأسفانه گاهی مباحث علم دینی یا اسلامی‌سازی دانش نیز با مدل‌سازی مرسوم در دانش علمی یکسان گرفته می‌شود که این امر اعتبار نظری و پارادایمی لازم را ندارد. باید توجه داشت حاصل فرایند تولید دانش نمی‌تواند پیش‌فرض‌های پارادایمیِ مبانی نظری مدل را به چالش بکشد؛ ازاین‌رو چنانچه بحث هویت و ساختار دانش علمی متمایز از دانش‌های علمی موجود طرح شود، ابتدا باید تکلیف مبانی پارادایمی علم و سپس روش‌شناسی آن را مشخص ساخت و پس از آن به تولید دانش علمی ـ آن هم متکی بر هنجارهای علمی ـ اقدام کرد. چنانچه دانش علمی جدید در رقابت با دانش‌های علمی موجود، در جهت حل مسائل و رفع تنگناهای زندگی اجتماعی انسان‌ها اثربخش‌تر باشد، می‌تواند به قوت و توانمندی پارادایمیک خود ببالد، وگرنه از گردونة دانش علمی خارج می‌شود. به همین دلیل است که رقابت پارادایم‌ها و مبانی فلسفی دانش علمی، در سطح دانش علمی قابل انجام است.»

«هویت معرفت علمی علوم اجتماعی در ایران» نوشته محمدتقی ایمان در شمارگان 7090 نسخه به قیمت 24 هزار تومان منتشر شده است.

انتهای پیام/