سیستان و بلوچستان| سومین قطب پتروشیمی ایران "در بندِ مسائل زیست‌محیطی"

به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار، بندر چابهار به دلیل برخورداری از موقعیت منحصربه‌فرد جغرافیایی- ژئوپلیتیکی و قرارگیری در مبدأ ورودی دریای عمان و دسترسی آسان به آب‌های اقیانوسی و بازارهای جهانی از سال‌ها پیش برای استقرار بسیاری از صنایع مادر چون فولاد و پتروشیمی مورد توجه نظام قرار گرفته است.

در راستای توسعه سواحل مکران و همچنین افزایش ظرفیت پتروشیمی در ایران، عملیات احداث مجتمع پتروشیمی "نگین مکران چابهار" با هدف تبدیل تنها بندر اقیانوسی ایران به قطب سوم پتروشیمی کشور پس از ماهشهر و عسلویه در سال 1391 آغاز به کار کرده است.

هاب سوم توانایی تولید 21 میلیون تن محصول پتروشیمی دارد

بر اساس اطلاعات منتشر شده شرکت پتروشیمی چابهار، عملیات اجرایی شهرک پتروشیمی نگین مکران در زمینی به مساحت 1200 هکتار در محدوده منطقه آزاد چابهار در قالب 3 فاز از سال 1391 آغاز شده و قرار است پس از تکمیل تمامی فازها که برآورد شده پس از 10 سال از آغاز فعالیت به بهره‌برداری می‌رسند، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی آن به بیش از 21 میلیون تن در سال برسد.

در این پروژه عظیم که میزان کل سرمایه‌گذاری آن با کارفرمایی شرکت سرمایه‌گذاری سازمان تأمین اجتماعی بیش از 18 میلیارد دلار است؛ 18 واحد بالادستی تولید محصولات پتروشیمی شامل 4 واحد اوره- آمونیاک، 5 واحد متانول، 4 واحد متانول-آمونیاک، یک واحد آروماتیک، یک واحد MTP و 2 واحد الفین و 30 واحد پایین‌دستی فعالیت می‌کنند؛ همچنین پیش‌بینی‌ شده ارزش تولیدات پتروشیمی چابهار پس از بهره‌برداری از همه فازها سالانه 3 میلیارد و 400 میلیون دلار باشد.

در فاز اول پتروشیمی چابهار نیز که برآورد شده اواخر سال 98 به بهره‌برداری می‌رسد، 4 مجتمع تولید متانول با ظرفیت سالانه 8.5 میلیون تن متانول ساخته می‌شود که در پی آن برای بیش از 8000 نفر در 15 شرکت زیرمجموعه فاز اول اشتغال‌زایی می‌شود.

خوراک اصلی مجتمع پتروشیمی چابهار نیز از نیروگاه گاز ایرانشهر تأمین می‌شود که برای تولید محصول متانول فاز اول چیزی حدود 30 میلیون مترمکعب گاز متان نیاز است؛ عملیات اجرایی خط انتقال گاز ایرانشهر- چابهار با اعتباری بالغ‌ بر یک هزار و 100 میلیارد تومان از سال 95 آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود بهار 98 به بهره‌برداری برسد. خط انتقال گاز ایرانشهر- چابهار در 3 جبهه به طول 290 کیلومتر در حال اجراست که تاکنون 25 کیلومتر از آن لوله‌گذاری شده است.

مسائل زیست‌محیطی ظرفیت تولید را 14 میلیون تن کاهش می‌دهد

پتروشیمی چابهار نیز همانند سایر پتروشیمی‌های کشور در بند مسائل زیست‌محیطی است طوری‌که به گفته مدیرعامل منطقه آزاد چابهار در صورتی‌که سخت‌گیری‌های زیست‌محیطی همچنان ادامه داشته باشد؛ تولید محصولات پتروشیمی چابهار به یک‌ سوم میزانی که پیش‌بینی‌ شده بود، یعنی چیزی حدود 7 میلیون تن در سال می‌رسد.

عبدالرحیم کردی در گفت‌وگو با تسنیم با اشاره به پیشرفت 19 درصدی شهرک پتروشیمی نگین مکران، می‌گوید: بدون در نظر گرفتن محدودیت‌های زیست‌محیطی، افق تولید محصولات پتروشیمی این شهرک در سال 1404 بیش از 21 میلیون تن خواهد بود و این در حالیست که با نظر گرفتن محدودیت‌های زیست‌محیطی، افق تولید محصولات این شهرک تنها 7 میلیون تن خواهد بود.

وی می‌افزاید: بسیاری از واحدهای بالادستی و پایین‌دستی پتروشیمی چابهار همچنان درگیر گرفتن مجوزهای زیست‌محیطی هستند و ما در عین‌ حال که تمام تلاش خود را برای جلب نظر سازمان محیط‌زیست در طرح توسعه سواحل مکران انجام می‌دهیم، در حال مذاکره برای تسهیل تا جای ممکن برای گرفتن مجوزهای زیست‌محیطی برای این طرح بزرگ ملی هستیم.

به گفته مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار پس از پایان فاز نهایی این شهرک و تولید 21 میلیون تن محصولات پتروشیمی در صورت اخذ مجوزهای زیست‌محیطی برای 16 تا 17 هزار نفر به‌ صورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد می‌شود و در فاز اول نیز که اکنون در حال اجراست، پس از راه‌اندازی 6 واحد پتروشیمی حدود 5 تا 7 هزار نفر شغل به‌ صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌شود که تعداد زیادی از افراد شاغل در سایت پتروشیمی مکران از بومیان منطقه خواهند بود.

شاید نگرانی سازمان محیط‌زیست و عدم صدور مجوزهای لازم برای پتروشیمی چابهار را بتوان در صحبت‌های شهردار سابق چابهار جستجو کرد؛ دادکریم بلوچ شهردار پیشین چابهار پیشتر گفته بود: جانمایی پتروشیمی چابهار از اول اشتباه بود چرا که به دلیل نزدیکی این صنعت به شهر، در سال‌های آینده مشابه مشکلات زیستی محیطی حال حاضر عسلویه را در شهر بندری چابهار شاهد خواهیم بود.

وی افزود: به جهت وسیع بودن وسعت منطقه، امکان جانمایی بخش‌های آلاینده این صنایع در نقاط دور از شهر و در محدوده منطقه آزاد چابهار کاملاً فراهم است.

بندر بهشتی نمی‌تواند همه محصولات پتروشیمی چابهار را صادر کند

همانطور که پیشتر گفته شد، چابهار به دلیل موقعیت جغرافیایی و سهولت دسترسی به بازارهای هدف محصولات پتروشیمی ایران که عمدتاً کشورهای چین، هند و پاکستان هستند، صادرات محصولات پتروشیمی را ساده‌تر، اقتصادی‌تر و سریع‌تر می‌کند؛ بر همین مبنا قرارداد اختصاص 20 هکتار زمین در محدوده بندر شهید بهشتی چابهار برای ساخت مخازن و پایانه‌های پتروشیمی میان سازمان بنادر و شرکت پایانه‌های نگین مکران به امضا رسیده است.

مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان می‌گوید: عملیات احداث فاز اول مخازن و پایانه‌های پتروشیمی نگین مکران تا پایان امسال در بندر شهید بهشتی آغاز می‌شود.

بهروز آقایی در گفت‌وگو با تسنیم با بیان این‌که ساخت پایانه‌های صادراتی یک سال زمان می‎برد، تصریح می‌کند: از آنجایی‌که بنا به پیش‌بینی‌ها فاز اول مجتمع پتروشیمی چابهار با ظرفیت تولید سالانه بیش از 8 میلیون تن متانول سال 98 به بهره‌برداری می‌رسد؛ انتظار می‎رود با ساخت مخازن، سالانه حداقل 4 میلیون تن از متانول تولیدی پتروشیمی از راه بندر شهید بهشتی به بازارهای هدف که عمدتاً چین و هند است صادر شود که به جهت نزدیکی چابهار به بازارهای هدف، نرخ حمل‌ و نقل محصولات صادراتی صرفه اقتصادی چشمگیری دارد.

البته محدودیت‌های زیست‌محیطی برای صادرات محصولات پتروشیمی نیز وجود دارد. مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار پیش‌تر گفته بود: بندر شهید بهشتی چابهار به‌جهت نزدیکی به شهر و مسائل زیست‌محیطی محدودیت‌هایی برای صادرات محصولات پتروشیمی پس از تکمیل همه فازهای شهرک نگین مکران ایجاد می‌کند.

کردی می‌افزاید: بهترین و باصرفه‌ترین مسیر برای صادرات محصولات پتروشیمی راه دریایی است و با توجه به این‌که بندر شهید بهشتی متصل به شهر است و برای صادرات این محصولات خطرناک حتماً باید از شهر عبور کرده تا وارد بندر شویم محدودیت‌هایی برای صادرات در آینده و پس از تکمیل همه فازها به‌وجود می‌آید که در حال مذاکره برای اختصاص یک بندر مجزا برای صادرات محصولات پتروشیمی در خارج از شهر و به‌ دور از بندر شهید بهشتی هستیم.

در همین حال مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان می‌گوید: بندر شهید بهشتی بندری بدون محدودیت است و قابلیت پهلوگیری بزرگ‌ترین کشتی‌های دنیا را دارد؛ دیدگاهم این است که فعلاً باید برای ایجاد بار در اینجا تلاش کنیم نه اینکه سراغ ساخت بندری مجزا برویم بنابراین اختصاص بندری مجزا برای صادرات محصولات پتروشیمی در دستور کار نیست.

وی با بیان اینکه تاکنون مذاکره‌ای با سازمان بنادر برای اختصاص بندری مجزا برای صادرات محصولات پتروشیمی صورت نگرفته، بیان کرد: از نظر من به‌ عنوان یک کارشناس بندری، اقتصادی و به‌ صرفه نیست که شرکتی بخواهد برای صادرات 22 میلیون تن مواد نفتی بندری مجزا با آن هزینه‌های هنگفت بندرسازی بسازد.

توفیقی جهت جذب سرمایه‌گذار برای پتروشیمی چابهار حاصل نشده

البته پتروشیمی چابهار علاوه بر مسائل زیست‌محیطی در بند چالش‌های دیگری نیز هست؛ مدیرعامل پتروشیمی نگین مکران اخیراً گفته: یکی از چالش‌های بسیار مهم در سایت پتروشیمی مکران جذب سرمایه‌گذار است که با توجه به مسائل بین‌المللی و سیاسی که بر کشور حاکم است، باید اعتراف کنم تاکنون توفیق قابل‌توجهی در این حوزه نداشته‌ایم و از سوی دیگر با توجه به اینکه نظام مالی سرمایه‌گذاری و فرآیند جذب سرمایه‌گذار در ایران شفاف، روشن و قطعی نیست، در این حوزه نیز چالش‌هایی داریم.

محمدرضا موثقی‌نیا می‌افزاید: با توجه به مشکلات زیرساختی در چابهار چون جاده، ریل، آب، برق و انرژی تاکنون سرمایه‌گذاران جذب اینجا نشده‌اند چراکه سرمایه‌گذاران و به‌‌ویژه سرمایه‌گذاران خارجی بدون مطالعه و بررسی وارد سرمایه‌گذاری در منطقه نخواهند شد و مشکلات زیرساختی که از ضروریت‌های اولیه حضور در منطقه است، می‌تواند آنان را از سرمایه‌گذاری منصرف کند.

مدیرعامل شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران با ابراز دلخوری از کم‌توجهی برخی مسئولان نسبت به پروژه پتروشیمی مکران، خاطرنشان کرد:  این پروژه یک طرح در اندازه ملی و در راستای منویات رهبر انقلاب در مورد آبادانی سواحل مکران است اما تاکنون مسئولان حتی یک گزارش کار از ما نخواسته‌اند و نسبت به این طرح عظیم که در صورت اجرای کامل تحولی در صنعت پتروشیمی ایجاد کرده و موجبات اشتغال و امنیت را فراهم می‌کند، کم‌توجهی می‌کنند.

وی تصریح می‌کند: راه‌اندازی پتروشیمی مکران با چالش‌های زیادی مواجه است، بنابراین از مسئولان ذی‌ربط درخواست داریم این پروژه را یک پروژه ملی قلمداد کرده و در این زمینه اقدامات لازم برای تسریع در اجرای پروژه را انجام دهند.
گزارش از سیدامیرحسین عظیمی

انتهای پیام/‌ز