اقلیم کردستان عراق| پس لرزه‌های رفراندوم و عقب نشینی بارزانی از انتخابات عراق در کرکوک

به گزارش گروه دفاتر خارجی خبرگزاری تسنیم، تصمیم اخیر حزب دموکرات کردستان به شکست‌هایی برمی‌گردد که حزب بارزانی در مدت اخیر در کرکوک و عمدتا از سوی احزاب و جریان‌های سیاسی کردی با آن روبرو شده است. احزاب کردستان عراق به صراحت موضع خود را در خصوص عدم همراهی با حزب دموکرات کردستان و تشکیل یک ائتلاف واحد کردی در کرکوک و دیگر مناطق مورد منازعه اعلام کردند. در حالی که احزاب جنبش تغییر، جماعت اسلامی کردستان و ائتلاف برای دموکراسی و عدالت به رهبری برهم صالح، ائتلاف وطن را با هدف فعالیت مشترک در انتخابات پارلمانی عراق اعلام کردند، حزب بارزانی به احزاب اتحادیه میهنی کردستان، اتحاد اسلامی کردستان و احزاب کوچک دیگری پناه برد تا حداقل در تقابل با جریان‌های اپوزیسیون، موقعیت از دست رفته خود را در کرکوک دوباره تکاپو کند، اما این احزاب هم حاضر به همراهی بارزانی نشدند.

کرکوک در پسا رفراندوم با شرایط ویژه‌ای روبرو است، قومیت‌های مختلف این شهر حساس و مورد منازعه، اینک و با تثبیت حاکمیت مجدد بغداد با اشتیاق خاصی به این دوره از انتخابات پارلمانی عراق می‌نگرند. اعراب اهل سنت با بیش از 10 حزب و جریان سیاسی، ائتلاف واحدی را در کرکوک تشکیل داده‌اند، ترکمن‌های شیعه و اهل سنت هم ائتلاف مشترکی را تشکیل داده‌اند، اما کردها با چند دستگی خاصی در این دوره از انتخابات روبرو شده‌اند. در دوره گذشته انتخابات پارلمانی عراق در استان کرکوک از مجموع 12 کرسی پارلمانی، کردها دارای هشت کرسی، اعراب اهل سنت دو کرسی و ترکمن ها هم دارای دو کرسی بوده‌اند، اما پیش بینی‌ها نشان از آن دارد که ممکن است کردها موقعیت گذشته خود را در این شهر از دست دهند.

ناظرین سیاسی اقلیم کردستان عراق بر این باورند که حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی موقعیت خود را در کرکوک از دست رفته می‌بیند و بر این واقعیت نیز واقف است که تلاش‌های انتخاباتی آن با شکست روبرو خواهد شد. عده دیگری با مقایسه تصمیم بارزانی به تحریم انتخابات کرکوک با آنچه اهل سنت عراق در سال‌های پس از 2003 انجام داده‌اند، به صراحت اعلام کرده‌اند که تحریم و عدم مشارکت در انتخابات نمی‌تواند حقوق کردها را تضمین کند بلکه در نهایت سبب می شود کردها در عرصه سیاسی به ویژه در کرکوک بیشتر به حاشیه رانده شوند.

در بیانیه حزب دموکرات کردستان عراق از کرکوک به عنوان مناطق اشغال شده تعبیر شده است این در حالی است که حزب بارزانی به موصل و مناطق دیگر اشاره‌ای نکرده است و تنها از عبارت مناطق کردستانی خارج از اداره اقلیم استفاده کرده است. هنوز مشخص نیست که آیا مناطقی از موصل و استان نینوا از منظر بارزانی‌ها به عنوان مناطق کردستانی خارج از اداره اقلیم محسوب می‌شود یا نه، یا حزب بارزانی همچون کرکوک هم انتخابات عراق را در این مناطق نیز تحریم خواهد کرد یا نه. در صورتی که حزب دموکرات کردستان عراق از عبارت مناطق اشغال شده برای موصل و مناطقی از استان نینوا استفاده کند افکار عمومی کرد از این واقعیت اطلاع دارند که در نشست مشترک مورخ 28 /2017/10 تا 2017/11/03 میان حزب دموکرات کردستان به سرپرستی روژ نوری شاویس و هیئت عراقی به سرپرستی عثمان غانمی، بارزانی‌ها در نتیجه یک توافق مشترک، این مناطق را به حکومت بغداد تحویل داده‌اند، بنابراین نمی توانند از عبارت اشغال شده برای این مناطق استفاده کنند.

در صورتی که حزب دموکرات کردستان عراق کلیت مناطق مورد منازعه را مشمول تحریم اعلامی خود قرار دهد جزئیات ذیل واقعیاتی را که بارزانی با آن روبرو بوده است روشن خواهد کرد و اکراد عراقی را به این نکته خواهد رساند که تصمیم اخیر حزب دموکرات کردستان همچون گذشته در راستای حمایت از حقوق آنها نیست بلکه برآیندی از مشکلاتی است که در پسا رفراندوم با آن روبرو بوده است.

در انتخابات پارلمانی عراق در سال 2014 در استان کرکوک، آرای حزب دموکرات کردستان در بهترین شرایط سیاسی، اقتصادی و نظامی این استان و البته با احتساب تقلب‌‌های صورت گرفته که مدام از سوی فعالین سیاسی - رسانه‌ای اقلیم به آن اشاره می‌شود تنها دارای 11 درصد از مجموع این شهر بوده است، یعنی تنها 63064 رای از مجموع 570795 رای و این شمار از آراء تنها  دو کرسی از 12 کرسی این استان در پارلمان عراق را شامل شده است. اکنون نیز پیش بینی می‌شود عواملی همچون وضعیت نامناسب حزب دموکرات کردستان در کرکوک در تمام زمینه‌ها، عدم فراهم بودن زمینه انجام دادن تقلب، آواره شدن شماری از رای دهندگان این حزب و در نهایت افزایش شمار آرای لازم برای تصاحب هر کرسی پارلمانی سبب آن شود که حزب بارزانی در کرکوک تنها یک کرسی پارلمانی را به دست آورد.

از سوی دیگر و در انتخابات پارلمانی عراق در سال 2014 در استان نینوا، حزب دموکرات کردستان عراق کمتر از 19 درصد آراء را تصاحب کرد. یعنی 185804 رای از مجموع 987000 رای که از 31 کرسی این استان، تنها دارای 6 کرسی در پارلمان عراق بوده است. اینک با وضعیتی که در موصل و دیگر مناطق استان نینوا مشاهده می‌شود پیش بینی‌ها حکایت از تقلیل آرای بارزانی‌ها در این مناطق دارد و شاید توان تصاحب چهارم کرسی را هم نداشته باشد.

استان دیالی عراق هم برای حزب بارزانی خارج از چنین مشکلاتی نیست. کردها به کلی در این استان از مجموع 14 کرسی پارلمانی دارای 61807 رای یعنی دو کرسی بوده‌اند که هر دو کرسی هم در در اختیار اتحادیه میهنی بوده و حزب دموکرات کردستان هیچ موقعیت حزبی در این استان نداشته است.

در استان صلاح الدین هم کردها دارای 26901 رای بوده‌اند که یک کرسی پارلمانی از 12 کرسی این استان را در پارلمان عراق شامل شده است و اتحادیه میهنی کردستان هم تنها کرسی کردها را در اختیار داشته است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که حزب بارزانی در شرایط کنونی در انتخابات پارلمانی عراق پنج کرسی را از دست خواهد داد. این حزب اکنون در پارلمان عراق دارای 19 کرسی است و بنابراین تصمیم به تحریم انتخابات نمی‌تواند به موقعیت حزبی آن لطمه بیشتری وارد کند، از سوی دیگر این رقم در مقایسه با شمار 328 کرسی پارلمان عراق توان خلق تغییرات گسترده را ندارد.

اقدام حزب دموکرات کردستان عراق در تحریم انتخابات پارلمانی این کشور با واکنش محافل سیاسی اقلیم روبرو شده است. شهسوار عبدالواحد رئیس جریان تازه تاسیس نسل نو و از مخالفین رفراندوم برگزار شده مسعود بارزانی اعلام کرده است که حزب دموکرات کردستان توان انجام دادن تقلب انتخاباتی را در کرکوک از دست داده و به همین دلیل اقدام به تحریم انتخابات کرکوک کرده است. وی همچنین گفته است که حزب بارزانی با از دست دادن منابع درآمدی خود در کرکوک و تسلط حکومت مرکزی بر میادین نفتی این استان، هیچ منافعی را برای خود در این شهر نمی‌بیند.

همزمان مشاور فواد معصوم رئیس جمهوری عراق هم اعلام کرده است که حزب دموکرات کردستان با برگزاری رفراندوم، کرکوک را با خطر جدی روبرو کرده است. عبدالرحمان دوکانی تاکید کرده است که تصمیم به تحریم انتخابات پارلمانی عراق در شهر کرکوک از سوی بارزانی، برای همیشه موضوع کردستانی بودن این شهر را از بین خواهد برد.

پیش بینی می‌شود آرای کردها در کرکوک و مناطق مورد منازعه در این دوره بیشتر به سمت و سوی جریان‌های اپوزیسیون کردی هدایت شود که سیاست‌های خود را در چارچوب قانون اساسی عراق و حفظ تمامیت ارضی این کشور باز تعریف کرده اند، سیاستی که در شرایط پسا رفراندومی اقلیم کردستان و شکست تجربه حکمرانی کردی، اینک خواهان بیشتری در میان اکراد عراقی دارد.

خاطر نشان می‌شود تحولات کردستان عراق با شکست رفراندوم مسعود بارزانی و حوادث کرکوک وارد مرحله جدیدی شده است، مرحله‌ای که منتقدان رفراندوم با خروج از کابینه نچیروان بارزانی به صراحت از لزوم انحلال کابینه و تشکیل حکومت انتقالی تا برگزاری انتخابات آتی پارلمان محلی سخن گفتند و با بی توجهی احزاب حاکم، به سمت و سوی تشکیل جبهه سیاسی اپوزیسیون و خط و نشان کشیدن برای آتیه سیاسی اقلیم پیش رفته است.

در شرایطی که تور اروپاگردی نچیروان بارزانی با هدف اعمال فشار دولت‌های اروپایی بر حکومت مرکزی عراق و آغاز گفتگوهای چاره یابی مشکلات اربیل - بغداد، به سبب آنچه که عدم تحقق پیش شرط‌های حیدر العبادی نخست وزیر عراق اعلام شده است، موثر واقع نشد و هنوز مذاکراتی میان طرفین صورت نگرفته است، جریان‌های سه گانه اپوزیسیون، نمایندگان خود را به پایتخت عراق فرستادند و در سلسله دیدارهایی با مسئولان ارشد و جریان‌های سیاسی عراق بر چاره یابی مشکلات موجود در چارچوب قانون اساسی این کشور تاکید کردند.

با توجه به مشکلات معیشتی ساکنین کردستان عراق و شکست برنامه‌‌های اقتصادی حکومت محلی که به صورت ویژه در پرونده نفتی تبلور یافته است، سفر جریان‌های اپوزیسیون به بغداد و تلاش‌های آنان با هدف کاستن از تنش‌های موجود میان اقلیم و مرکز، از دیدگاه افکار عمومی کُرد این سفر، با اهمیت توصیف شده است، امری که در انتخابات آتی می‌تواند بر وجهه احزاب حاکم تاثیرگذار باشد.

اولین مانور سیاسی جریان‌های سیاسی اپوزیسیون اقلیم کردستان عراق در سفر اخیر به بغداد پس از چهار ماه بن بست کامل در روابط دو طرف تا حد زیادی با موفقیت همراه بوده است و همین دستاورد اولیه، آنها را به تحکیم پایه‌های ائتلاف و بسط و توسعه آن تشویق کرده است.

سلیم کویی عضو شورای رهبری جماعت اسلامی کردستان عراق با اشاره به سفر اخیر نمایندگان جریان‌های اپوزیسیون به بغداد اعلام کرد که این سفر در راستای تامین منافع اقلیم، عراق و منطقه بوده است.

وی تاکید کرد پیش از برگزاری رفراندوم هم احزاب جنبش تغییر و جماعت اسلامی درباره این پروسه انتقاداتی داشتند که در شرایط کنونی آنها را بیشتر به سوی فعالیت در راستای تحقق منافع عامه هدایت کرده است.

انتهای پیام/