بیدج: کمبود مترجم و نبود متولی ادبیات ما را از جهانی شدن دور کرده است
موسی بیدج مترجم می‌گوید: ادبیات فارسی در سال‌های اخیر در جهان عرب گسترش بیشتری یافته است، اما این گسترش بیشتر مرهون تلاش‌های فردی بوده و به نظر می‌رسد نیازمند نهادی مرجع و متولی برای ساماندهی این حوزه هستیم.
موسی بیدج، نویسنده و مترجم، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، با اشاره به وضعیت ترجمه و انتشار آثار ادبیات داستانی و شعر ایران در جهان عرب گفت: خوشبختانه وضعیت نسبت به سال‌های نه چندان دور گذشته بهتر شده است، به ویژه اینکه چند شاعر هستند که فعالیت‌های خوبی دارند. در حوزه ادبیات داستانی نیز اتفاقات خوبی رخ داده است. احمد موسی، نویسنده و مترجم مراکشی کتاب‌‌هایی از نویسندگان ایرانی همچون شفیعی کدکنی، احمد محمود و... را ترجمه کرده است. این‌ها نشان می‌دهد حرکت ادبیات فارسی در جهان عرب گسترده‌تر است.
وی ادامه داد: این حرکت بیشتر نتیجه ابتکارات فردی بوده است و خود شخص دریافته این کار را ترجمه کند. معمولاً اساتید دانشگاه در کشورهای مراکش، اردن، عراق، هلند و... تسلط به زبان فارسی داشته و در نتیجه به ترجمه روی آوردند؛ بنابراین در کل باید گفت که فضا بهتر شده و حرکت‌های بیشتری انجام شده است.
بیدج تصریح کرد: اما با وجود همه این موفقیت‌ها، هدف باید ترسیم چشم‌انداز ادبیات فارسی در جهان عرب باشد. همه کسانی که در این زمینه فعال هستند، باید در این زمینه تلاش کنند، البته مسئله به این سادگی‌ها نیست، با این فرد گرایی‌ها امکان رسیدن به این وضعیت میسر نیست، بلکه باید حمایت بیشتری از سوی نهادهای ذیربط صورت گیرد.
این مترجم زبان عرب با اشاره به فعالیت برخی از نهادهای فرهنگی در این زمینه گفت: مرکز ترجمه حوزه هنری فعالیت‌هایی در این زمینه انجام می‌دهد، این مسائل خوب است، اما کافی نیست. ما باید به سمتی برویم که قفسه‌ای از کتاب‌های ادبیات امروز ایران را در جهان عرب داشته باشیم. ما کتاب‌های خوبی با محتوای ارزنده و مملو از مباحث انسانی داریم که می‌تواند به زبان عربی ترجمه شود. همه ما مسئولیت داریم که در این مسیر قدم برداریم، ما باید پیشینه ادبیات فارسی را به جهان عرب نشان دهیم، اما لازمه این امر تربیت مترجم برای زبان‌های مختلف است.
وی در پاسخ به اینکه شناخت جهان عرب از ادبیات معاصر فارسی بیشتر است یا ادبیات کلاسیک گفت: در زمینه ادبیات معاصر ما چندان بروز عمل نکرده‌ایم، به عبارت دیگر همین که کتاب منتشر شده در 10 سال پیش ایران را امروز ترجمه کنیم، باز هم خوب است، ادبیات کلاسیک البته بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. ترجمه ادبیات کلاسیک را دیر شروع کرده‌ایم، اما لازم است.
بیدج تصریح کرد: من خود شخصاً شعر امروز عرب را به فارسی ترجمه کرده‌ام، شعر امروز امروز ایران را به عربی ترجمه کرده‌ام، اما این‌ها به صورت سیستماتیک انجام نشده است. اینکه مثلا بگویم ما در 10 سال گذشته از میان 100 رمان منتشر شده 10 رمان برتر را انتخاب کرده و ترجمه‌کرده‌ایم، نیست، چرا که اولا ً تعداد مترجمان حرفه‌ای ما به انگشتان دست هم نمی‌‌رسد، ثانیاً مترجمان پراکنده هستند و هر کدام دریک کشور زندگی می‌کنند، معمولاً از کار هم خبر ندارند به صورت خودجوش و علاقه‌مند به کار ترجمه روی می‌آورند، در حالی که برای اقدام سیستماتیک در زمینه ترجمه نیازمند نهادی به عنوان مرجع هستیم که با یک برنامه‌ریزی کار را دنبال کند، ما چنین نهادی را نداریم بنابراین پراکنده کار انجام می‌شود.
وی با اشاره به میزان استقبال از آثار ایرانی در جهان عرب نیز گفت: باید دید وقتی صحبت از استقبال می‌کنیم، از چه حرف می‌زنیم. زمانی که از یک کتاب در کشور خودمان 500 نسخه منتشر می‌شود، نباید انتظار داشته باشیم تعداد نسخه‌های ترجمه شده بیشتر باشد، اما استقبال خوب است، فرقی هم بین داستان و شعر نیست، اما معمولاً از رمان‌ها بیشتر استقبال می‌شود. کتاب‌های خاطرات به ویژه خاطرات چهره‌های مشهور نیز بسیار مورد توجه هستند، مردمان جهان عرب می‌خواهند بدانند این شخصیت‌ها چه‌کرده‌اند و زندگی‌شان چطور بوده است؟
انتهای پیام/
