توطئه جدید آمریکا در سوریه و عراق بعد از حذف داعش

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری العهد لبنان، با آغاز سال 2018 تغییرات اساسی در عرصه جغرافیای سوریه و نقشه نیروهای نظامی نسبت به اوایل سال 2017 به‌وجود آمد. در اوایل سال 2017 موازنه قدرت در عرصه داخلی سوریه به‌شکل زیر بود:

•  گروه تروریستی داعش کنترل 51.48 درصد از جغرافیای سوریه را در اختیار داشت و از این نظر در رتبه اول قرار داشت.
• نیروهای دموکراتیک سوریه از نظر تسلط بر اراضی این کشور با 19 درصد در رتبه دوم بود.
• نیروهای دولتی سوریه با تحت کنترل گرفتن 17 درصد از اراضی سوریه در رتبه سوم این لیست قرار داشتند.
• سایر گروه‌های مسلح با در اختیار داشتن 12.4 درصد از اراضی سوریه در رده بعدی بودند.
• نیروهای سپر فرات وابسته به ترکیه با مساحتی بالغ بر 1.2 درصد در رتبه بعدی بودند.
• ارتش خالدبن ولید نیز با اشغال 13. درصد از جغرافیای سوریه در رتبه آخر قرار داشتند.

اما با آغاز سال 2018 مشخص شد که ارتش سوریه موفق شده بخش بسیار گسترده‌ای از جغرافیای این کشور را تحت کنترل خود بگیرد و از نظر نفوذ و قدرت در عرصه میدانی به رتبه اول ارتقا پیدا کند. این موضوع باعث تغییر در موازنه‌های قدرت شد، تا جایی که وقتی روسیه و ایران استراتژی خود را مبتنی بر پایان جنگ و حل‌وفصل سیاسی بر اساس مبانی کنفرانس آستانه و سوچی قرار دادند، استراتژی آمریکا در این رابطه همچنان مبهم بود.

مک‌گورگ نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در ائتلاف بین المللی مبارزه با داعش در این رابطه می‌گوید که جنگ در سوریه هنوز به پایان نرسیده است، به‌ویژه که داعش همچنان مناطق امنی را در اختیار دارد و در آنها سنگر گرفته است. هنوز زمان اعلام پیروزی نرسیده و راه طولانی وجود دارد و جنگ همچنان ادامه دارد. وی مدعی شد که حضور آمریکا در سوریه برای جلوگیری از بازگشت داعش به شهرهایی که کنترل آنها را از دست داده، ضروری است. وی اعلام کرد که نیروهای آمریکایی در منطقه التنف باقی می‌مانند تا مانع از عدم بازگشت داعش شوند و اوضاع انسانی در این منطقه را تحت کنترل داشته باشند.

از این اظهارات مشخص می‌شود که دولت آمریکا مبتنی بر رویکردها و مطالعات مؤسسه رند عمل می‌کند که یکی از مهمترین مراکز مطالعاتی آمریکا است که با ارتش این کشور همکاری می‌کنند. این مؤسسه اخیراً پژوهشی در رابطه با سوریه با عنوان طرح سازش برای سوریه انجام داده که می‌توان موارد مهم آن را در بخش‌های زیر خلاصه کرد:

• ایجاد 3 منطقه در سوریه شامل منطقه‌ای برای علوی‌ها در طول ساحل این کشور تا مرزهای لبنان. منطقه‌ای برای کردها در شمال سوریه و دو منطقه برای مخالفان معتدل که یکی در حلب و اطراف آن تشکیل می‌شود و منطقه دوم در درعا و حومه آن شکل می‌گیرد.
• مناطقی که همچنان تحت کنترل داعش و گروه‌های امثال آن قرار دارند، به‌عنوان منطقه جنگی شناسایی شده و نیروهای بین المللی همچنان مسئولیت آن را به‌عهده داشته باشند.
• توافق برای اداره برخی از مناطق سوریه به‌ویژه الرقه به‌روش غیرمتمرکز به‌دست آید، بر این اساس نیروهای بین المللی نظارت بر این مناطق را در اختیار خواهند داشت.
• آغاز مذاکرات جریان‌های محلی و منطقه‌ای برای آماده‌سازی جهت اصلاحات سیاسی.

این پژوهش عدم‌توافق برای رئیس‌جمهور واحد در سوریه یا عدم‌توافق برای ترسیم مرزهای مناطق مختلف را مورد اشاره قرار داده پیشنهاد داد که روند انتقال سیاسی فراگیر قدرت در این کشور به مرحله پس از رسیدن به توافق موکول شود.

تلاش برای به‌شکست کشاندن کنفرانس سوچی که مسکو به‌شدت روی آن حساب کرده است، تلاشی از سوی واشنگتن برای پیشبرد طرح خود با حمایت و کمک متحدانش به‌شمار می‌رود. این کشور نمی‌خواهد به مسکو اجازه دهد که به‌تنهایی راه‌حل بحران سوریه را پیش ببرد. آمریکا تلاش دارد از ضعف اقتصادی سوریه استفاده کرده و در نهایت این کشور را به تسلیم شدن و دادن امتیاز به کاخ سفید و پذیرش پایگاه‌های نظامی آمریکا در شمال سوریه در برابر پایگاه طرطوس و تقسیم قدرت در سوریه مبتنی بر اقلیم‌ها و استان‌ها و ساختارهای مختلف با حمایت بین‌المللی و منطقه‌ای وادار کند.

این سناریوها با توجه به تحولات میدانی اخیر در سوریه به‌نفع ارتش این کشور و متحدانش قرار دارد، رویکردهای واقع‌گرایانه به‌شمار می‌رود، علاوه بر این‌که کردهای سوریه به حمایت آمریکا اطمینان ندارند و با نزدیک شدن به روسیه جانب احتیاط را در این زمینه حفظ کرده‌اند. آنها نسبت به تکرار تجربه کردهای عراق وحشت دارند، چرا که دیدند دولت ترامپ چگونه به کردهای عراق پشت کرد و آنها را با سرنوشت خود در مقابل تهدیدات متعدد از بقایای داعش و گروهک‌های خفته تروریستها گرفته تا تهدیدات ترکیه و... تنها گذاشت.

همزمان با کاهش مناطق تحت کنترل داعش در سوریه واشنگتن اعلام کرد که اصلاحاتی را در حمایت خود از کردها انجام می‌دهد. در نتیجه این اصلاحات آمریکا 500 نفر از نیروهای پیاده دریایی خود را از سوریه خارج کرد. واشنگتن در عین حال تأکید کرد که همچنان موجودیت نظامی خود را در سوریه حفظ خواهد کرد.

این عقب‌نشینی جزئی باعث نگرانی کردها شد. یکی از مسئولان کرد با یادآوری موضوع کردهای عراق در این رابطه می‌گوید: ما می‌ترسیم آمریکا از ما به‌عنوان یکی از برگه‌های موجود در دست خود استفاده و هنگامی که بازی به پایان رسید، ما را فراموش کند.

آمریکا در جبهه عراق در برابر وقایع ژئوپولیتیک جدیدی قرار گرفته است، اتفاقاتی که بعد از فروپاشی و شکست داعش در این کشور و بازگرداندن تمامیت اراضی تحت کنترل آن به‌وقوع پیوسته و همزمان پروژه جدایی‌طلبانه کردها نیز با شکست مواجه شده است. حیدر العبادی نخست وزیر عراق از این تحولات برای بازگشت به قدرت بعد از انتخابات آینده این کشور در ماه می سال 2018 استفاده می‌کند و تلاش دارد اکثریت پارلمانی شامل اهل تسنن و شیعیان و کردها تشکیل دهد تا بتواند دولتی برای تحقق عدالت و ثبات در عراق متحد و قوی شکل دهد.
درخواست اقلیم کردستان عراق برای تعلیق نتایج همه‌پرسی و دعوت دولت عراق برای گفت‌وگوهای بدون پیش‌شرط بین اقلیم کردستان و دولت این کشور تحت چارچوب قانون اساسی و آغاز عملیات تنظیم مجدد خطوط تماس نظامی و جغرافیایی مناطق تحت کنترل دو طرف شکل جدیدی از مناسبات سیاسی در عراق را شکل داده است.

در واقع تصمیم‌گیری‌های کنونی عراق تصمیمات استراتژیک و مهم تحت تأثیر ائتلاف این کشور با ایران است.

در این میان یک عامل مهم دیگر وجود دارد که برای تعیین سرنوشت بحران نقش اساسی دارد. این عامل مناسبات موجود بین ایران و ترکیه است. باید دید آیا راه مشترک دو طرف برای مهار اردوگاه مسعود بارزانی در اقلیم کردستان عراق همچنان ادامه خواهد داشت یا اینکه ترکیه به‌علت ترس از تسلط کامل ایران بر اقلیم کردستان آمادگی تغییر رویکردها و مواضع خود را دارد. طی روزهای اخیر سیگنال‌هایی از این موضوع به دست رسیده که نشان می‌دهد ترکیه نمی‌خواهد شکست کامل را به اردوگاه متحد سابق خود یعنی مسعود بارزانی تحمیل کند، چرا که این موضوع عملاً به تسلط کامل ایران در شمال عراق منتهی خواهد شد.

البته مهم‌ترین عاملی که تمامی طرف‌ها آن را زیر نظر دارند، مواضع آمریکا است که تأثیر قابل توجهی در مشخص کردن رویکردهای بحران طی ماههای آینده دارد. در حال حاضر نگاه‌ها متوجه سیاست‌های دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در رابطه با راه‌حل‌های بحران موجود بین بغداد و اربیل و جلوگیری از امتداد این مناسبات به‌سمت جنگ داخلی جدید است.

تصمیم‌سازان سیاسی آمریکا می‌دانند که عراق یکی از سخت‌ترین مناطقی است که تقابل احتمالی ایران و آمریکا در آن شکل خواهد گرفت. آمریکایی‌ها تلاش دارند فضای عمومی عراق را تحت کنترل خود داشته باشند، این در حالی است که ایران نیز از طریق ارتش عراق و نیروهای الحشد الشعبی در اکثریت مطلق اراضی عراق نفوذ دارد.

به همین علت آمریکا 3 رویکرد استراتژیک را برای احیای مجدد توانمندی‌های سیاسی خود در عراق به‌کار گرفته است:

اول: آمریکا بر نقش حیدر العبادی نخست وزیر عراق و حمایت سیاسی از وی در مقابله با رقبایش حساب کرده است.

دوم: آمریکا به‌دنبال بازگرداندن مجدد اطمینان به مناسبات خود با اقلیم کردستان عراق است.

سوم: آمریکا تلاش دارد حالت همبستگی را میان جریان‌های سیاسی تحت نظر خود ایجاد کند.

به این ترتیب می‌توان گفت عراق به مرحله قبلی خود باز خواهد گشت و به منطقه‌ای برای تقابل بین دو جریان پرنفوذ یعنی ایران و آمریکا تبدیل می‌شود، در این شرایط نیروهای سیاسی و داخلی عراق به‌عنوان بخشی از این درگیری مطرح خواهند بود. این اعتقاد وجود دارد که ما در آینده شاهد درگیری بین ایران و آمریکا در عراق خواهیم بود، علاوه بر اینکه نباید نقش و موقعیت سوریه در موازنه‌های میدانی را نیز نادیده گرفت، چرا که در حال حاضر، سوریه و عراق به جبهه واحدی در مقابله با توطئه‌های آمریکا تبدیل شده‌اند، علاوه بر اینها جبهه مقاومت فراگیر که حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان خواستار شکل‌گیری آن شده، نقش اساسی در تعیین سرنوشت نهایی درگیری‌های آینده خواهد داشت.

انتهای پیام/*