از فانتزی «#پشیمانیم» تا واقعیت «انسداد» اصلاح‌طلبان در مواجهه با روحانی

گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم-عبدالله عبداللهی:طی چند روز گذشته کمپینی با عنوان «پشیمانیم» با محوریت برخی «سلبریتی‌ها» و با محتوای ابراز ندامت از رای دادن به حجت‌الاسلام روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری 96 شکل گرفته و بیش از همه چهره‌های دولتی و اصلاح‌طلبان را درگیر تحلیل خود کرده است. حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی حجت‌الاسلام روحانی آن را «پویش فرمایشی» و «کار دولت قبل!» و آقای عباس عبدی آن را نتیجه «نگاه اداری به سیاست» توسط هر دو سوی ماجرا-دولت و پشیمان‌ها- توصیف  می‌کند. اما به نظر می‌رسد این کمپین سویه «فانتزی» و کم‌اهمیت‌تر و زودگر ماجراست. سه برابر شدن عوارض خروج و حذف یارانه‌ها و ... که طبقات بخصوصی را بیشتر از بقیه تحت تاثیر قرار می‌دهد، عده‌ای را به فکر ابراز پشیمانی از رای به روحانی انداخته است.

اگر با همین علم امروز این سلبریتی‌های پشیمان به اردیبهشت 96 برمی‌گشتند چه انتخابی را تبلیغ می‌کردند؟ پاسخ واقع‌بینانه به این سوال حکایت دقیق‌تری از فانتزی بودن پویش اخیر می‌کند. اما حداقل لطف این کمپین می‌تواند تمرکز بر طرح دو موضوع مهمتر باشد.

اول آنکه برخلاف فانتزی بودن کمپین «پشیمانیم»، عمق نارضایتی از دولت حجت‌الاسلام روحانی در متن جامعه «بالا» و از قضا «واقعی» است.  در کنار آن نشانه‌ روشنی از تحول در دولت برای بهبود کارآمدی و پاسخگویی به این نارضایتی دیده نمی‌شود. اتفاقاً در کنار سایر عوامل، عدم امکان تداوم حمایت از دولت آقای روحانی  به دلیل منفی بودن اجتماعی این حمایت می‌تواند یکی از دلایل روی آوردن سلبریتی‌ها به ابراز پشیمانی از رای به آقای روحانی باشد.

دوم و مهمتر از آن وضعیت بلاتکلیف و مسدود اصلاح‌طلبان در مواجهه با دولت حجت‌الاسلام روحانی است. اصلاح‌طلبان بعد از رادیکالیزم سال 88 و فاصله گرفتن طبیعی از ساخت رسمی قدرت در جمهوری اسلامی، به منظور احیای مجدد خود در سال 92 به حجت‌الاسلام روحانی روی آوردند که نه تنها سابقه‌ای در شعارهای اصلاح‌طلبان نداشت، بلکه عکس آن بود. اما موقعیت بهتر آقای روحانی در امکان رای‌آوری، اصلاح‌طلبان را وادار به کنارگذاشتن گزینه اصلی‌شان(محمدرضا عارف) و حمایت از خود کرد. 

پیوند خوردن اصلاح‌طلبان با حجت‌الاسلام روحانی از یک سو بدنه سیاسی و مهمتر از آن بدنه اجتماعی‌اش را با پرسش مهم و حتی بالاتر از سوال، با «بحران هویت» روبرو کرد. آنها(اصلاح‌طلبان) بعد از سر دادن شعارهای رادیکالی خروج از حاکمیت و همه‌پرسی قانون اساسی در دوره دوم خرداد و بعد از آن، حالا به مرحله‌ای رسیده بودند که از فردی حمایت می‌کردند که نه تنها هیچ سابقه‌ای در اصلاحات نداشت بلکه بخشی از آنها را هم در دوره‌ای اراذل و اوباش خوانده بود!

برخی پاسخهای سطحی به این پرسش، مانند اینکه "ما تغییر نکرده‌ایم بلکه آقای روحانی تغییر کرده است!" هم کاری از حل این مسئله پیش نمی‌برد؛ تا جایی که فردی مانند محمدرضا تاجیک هم رسماً نسبت به تاراج رفتن هویت اصلاح‌طلبان در بازار حمایت تمام قد از دولت آقای روحانی هشدار می‌داد.

قابل اعتناترین پاسخ‌ها به مسئله «هویت» در بین اصلاح‌طلبان، توسل به «پراگماتیزم» بود؛ بدین معنا که حمایت از دولت روحانی، برای احیا و حضور اصلاح‌طلبان در ساختار قدرت «توجیه پراگماتیک» دارد و در آینده می‌توان تبعات هویتی را مجدداً بازسازی کرد.

اما این توجیه پراگماتیک هم امروز با بحران روبرو شده و اصلاح‌طلبان را در وضعیت انسداد مضاعف قرار داده است. اصلاح‌طلبان از یک سو 5 سال تمام قد از دولت روحانی حمایت کرده و گفته‌اند حاضرند دندانه‌های کلید او باشند، اما ناکارآمدی اقتصادی دولت و نارضایتی‌های عمومی از آن، اصلاح‌طلبان را برای سال 1400 با مسئله جدی مواجه کرده است. آنها از یک سو برای به دوش نکشیدن هزینه 8 سال دولت روحانی خود را  مجبور می‌بینند که باب انتقاد از دولت روحانی را بگشایند، آنچنان که آقای حجاریان در گفتگوی چندی پیش با ایسنا تاکید می‌کرد که چه کسی گفته نباید اصلاح‌طلبان از دولت انتقاد کنند؟ با همین استدلال، آقای اسحاق جهانگیری را در تیتر اول روزنامه‌هایشان به استعفا از دولت به منظور آمادگی برای انتخابات 1400 تشویق می‌کنند تا بار نارضایتی‌ها از دولت در آن انتخابات به دوش او نباشد؛ اما از طرف دیگر در همان روزنامه مجبور می‌شوند در تیتر پارادوکسیکال در مقابل کمپین پشیمانیم از دولت دفاع کنند.

بنابراین بیش از آنکه کمپین موقت «پشیمانیم» برای اصلاح‌طلبان محل مسئله باشد، موضوع انسداد دوسویه‌ای که در مواجهه با دولت آقای روحانی در آینده پیش‌رو با آن گریبانند مسئله اصلی است و بعید به نظر می‌رسد به سادگی توان خروج از آن وجود داشته باشد.

انتهای پیام/