عطوان: کنترل بر کرکوک لغو عملی نتایج همه‌پرسی جدایی‌طلبی بود
نویسنده و تحلیلگر مشهور جهان عرب کنترل کامل نیروهای عراقی بر استان کرکوک را به‌منزله لغو عملی همه‌پرسی اخیر جدایی‌طلبی اقلیم کردستان این کشور و نتایج آن دانست.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیلگر مشهور جهان عرب در سرمقاله امروز خود در روزنامه رأی الیوم به وضعیت اقلیم کردستان عراق و مسعود بارزانی رئیس آن در سایه تحولات اخیر و بازپس‌گیری مناطق مورد مناقشه به‌ویژه کرکوک از نیروهای پیشمرگه پرداخت و نوشت: نمی‌دانیم که محاسبات مسعود بارزانی درخصوص ضرورت رویارویی نظامی و مقابله نیروهای پیشمرگه کرد با نیروهای فدرال عراق که به‌سمت کرکوک پیشروی کردند، چه بود، اما با بازخوانی عمیق موازنه قدرت‌های منطقه‌ای و بین المللی این را می‌دانیم که اگر این رویارویی به‌وقوع می‌پیوست، چه‌بسا ــ در سایه نبود پشتیبانی هوایی و حمایت آشکار و صریح آمریکا ــ به‌نفع عناصر پیشمرگه و به‌طور کلی کردهای عراق تمام نمی‌شد لذا عقب‌نشینی این عناصر در نظر بسیاری، گامی حکیمانه بود زیرا خسارت‌ها را کاهش داد و از ریخته شدن خون دو طرف جلوگیری کرد.
عطوان افزود: اقلیم کردستان عراق تا روز همه‌پرسی جدایی‌طلبی یکپارچه و متحد پشت دولت محلی خود بود اما اصرار بارزانی برای برگزاری همه‌پرسی این اقلیم را به دو اقلیم تقسیم کرد؛ یکی در سلیمانیه و دیگری در اربیل، با این وضعیت، نه‌تنها احتمال وقوع جنگ داخلی بین این دو اقلیم ــ در سایه اتهامات‌زنی‌های متقابل آنها مبنی بر خیانت ــ وجود دارد بلکه تقریباً قطعی است.
این نویسنده نوشت: مشکل اساسی بارزانی در خارج از اقلیم کردستان و با دولت مرکزی عراق یا ایرانی‌ها و ترک‌ها نیست بلکه با داخل اقلیم و خود کردها است؛ از کردهای طرفدار حزب اتحادیه میهنی کردستان به‌ریاست مرحوم جلال طالبانی گرفته تا طرفداران حزب دموکرات به‌ریاست خودش و سایر تشکل‌ها و احزاب مستقل در این اقلیم.
وی افزود: سران کرد اقلیم کردستان عراق نه‌تنها از تاریخ درس نگرفته‌اند بلکه شک داریم که اساساً تاریخ را خوانده باشند زیرا آنها در همان دامی قرار دارند که "هم‌پیمانان آمریکایی و اسرائیلی آنها"، آنان را در چارچوب طرحی ابدی در آن گرفتار کرده‌اند و بارزترین جلوه آن هم به خدمت گرفتن آنها به‌عنوان ابزاری علیه ملت‌های کشورهای همجوار و خصوصاً اعراب است.
عطوان گفت: همه محاسبات بارزانی اشتباه از کار در آمد زیرا همگان ــ از اسرائیلی‌ها و آمریکایی‌ها گرفته تا دوستان ترک ــ او را یاری نکردند و فراموش نمی‌کنیم که رقبای کرد بارزانی در سلیمانیه و مجاورت آن نیز به یاری او نیامدند، این همان چیزی بود که بارزانی درباره آن با تلخی در کنفرانس مطبوعاتی سخن گفت.
این نویسنده تصریح کرد: بارزانی همه‌پرسی را درحالی برگزار کرد که بر کرکوک و چاههای نفت و فرودگاه آن سیطره داشت، علاوه بر این، بارزانی سنجار و خانقین را نیز تحت کنترل خود داشت. اما اکنون همه این مناطق را از دست داده است و به‌طور قطع، اقلیمِ جدیدِ رقیب را نیز که ــ متشکل از حلبچه، سلمانیه و کرکوک ــ است، از دست خواهد داد زیرا نسل "نئوطالبانی‌ها" به‌طور کلی با معلم خود یعنی مرحوم طالبانی تفاوت دارند. این طالبانی بود که موافق و همراه با حداقل توافق بین کردها و باقی ماندن روابط با اربیل و پرهیز از ایستادگی سرسختانه علیه همه‌پرسی بود زیرا عواقب این موضعگیری‌ها و بازتاب آن بر وحدت کردها را درک می‌کرد.
عطوان نوشت: جلال طالبانی درگذشت و بارزانی ــ با اصرار بر پیچیده شدن پرچم اقلیم کردستان به‌جای پرچم عراق به دور تابوت طالبانی ــ از درگذشت وی سوء استفاده کرد تا نمک بیشتری روی زخم شدید اعراب بریزد اما فراموش کرد یا خود را به فراموشی زد که طالبانی اولین رئیس جمهور عراق فدرال جدید بود. این رفتار بارزانی دست‌کم از نظر شرکای عرب، حکیمانه نبود.
این نویسنده افزود: "دلایل این اصرار برای قطع روابط با اعراب را نمی‌فهمیم. این اعرابِ عراق اعم از شیعه و سنی بودند که به کردستان عراق یک دولت شبه‌مستقل دادند که نفت را صادر می‌کند و سفارتخانه‌های خارجی را در خود پذیرا است و روابط خارجی دارد و از سران جهان در اربیل استقبال می‌کند و درس‌های آموزش زبان عربی را ــ که زبان قرآن کریم است ــ در مدارس خود کاهش می‌دهد و این زبان را در رده زبان چهارم یا پنجم در اقلیم کردستان قرار می‌دهد".
این تحلیلگر عرب تأکید کرد: کسانی که برای "همه‌پرسی" برنامه‌ریزی و آن را اجرا کردند، برای روز بعد از همه‌پرسی برنامه‌ریزی نکرده بودند؛ یعنی برای آنچه بعد از همه‌پرسی ممکن است روی دهد و واکنش‌هایی که نسبت به آن ممکن است انجام شود. چه‌بسا عدم برنامه‌ریزی آنها به‌خاطر اطمینان بیش از حد به خودشان و دل بستن به ضعف دولت مرکزی در بغداد و حمایت کامل آمریکا و اسرائیل از خود و رویکرد پراگماتیسم اردوغانیِ مبتنی بر منافع تجاری با اقلیم کردستان عراق بود. دلایل و انگیزه‌های ناشناخته آن هرچه که بود و هرکس پشت این محاسبات بود، باید بگوییم که اشتباه کردند و این امر نتایج فاجعه‌باری برای صاحبان آن به‌همراه آورد.
عطوان گفت: "برخی خبرها حکایت از آن دارد که توافقنامه‌ای بین هادی العامری از بارزترین فرماندهان نیروهای الحشد الشعبی و بافیل طالبانی از رهبران حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق زیر نظر ژنرال قاسم سلیمانی که در اقلیم کردستان عراق به‌امید تعویق همه‌پرسی حضور داشت، امضا شده است و این توافقنامه بر تقسیم کردستان به دو اقلیم تأکید دارد و چه‌بسا این توافقنامه، علت عقب‌نشینی نیروهای پیشمرگه وابسته به سلیمانیه (اتحادیه میهنی) از برخی مناطق کرکوک بدون هرگونه درگیری بود؛ اقدامی که باعث تشدید اتهامات‌زنی متقابل کردها مبنی بر خیانت شده است".
عطوان تصریح کرد: سیطره نیروهای فدرال عراق بر کرکوک و مناطق دیگر عملاً همه‌پرسی و نتایج آن را ملغی کرد و چه‌بسا به مهیا شدن فضا برای آغاز گفت‌وگو بین نمایندگانی از اقلیم کردستان با دولت مرکزی عراق به‌منظور دستیابی به راه‌حل برای همه مشکلات و اختلاف‌های جدید یا قدیمی و اعتمادسازی دوباره تخریب شده ــ هرچند به‌طور جزئی ــ بین اعراب و کردها براساس اصول همزیستی و برابری در چارچوب احترام به ساختار فدرالی و قانون اساسی عراق منجر شود.
انتهای پیام/*
