متن کامل میزگرد بررسی مستند «انقلاب جنسی» منتشر شد
میزگرد بررسی مستند انقلاب جنسی در خبرگزاری تسنیم برگزار شد. پیش از این متن این میزگر در سه بخش مجزا منتشر شده بود، اکنون متن کامل آن در اختیار مخاطبان مستند قرار می‌گیرد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، بیشتر از یکماه از آغاز فروش اینترنتی مستند انقلاب جنسی گذشته است. مستندی که در همین یکماه باعث اتفاقات و حرف و حدیث‌های مختلفی شده است. از طرفی فروشش توسط کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه توقیف می‌شود و از طرفی دیگر میزگرد‌های کارشناسی‌ای با حضور اساتید علوم اجتماعی برگزار می‌شود و تاکید می‌شود که این کار حداقل باعث شده تا باب گفتگو باز شود.
ترسیم خط قرمزهای خیالی سال‌های سال مانع از گفتگو درباره یک خطر بزرگ شده است. عوامل تولید مستند انقلاب جنسی معتقدند که این خط قرمزها چیزی نبوده که جایی نوشته شده باشد به همین خاطر آنها «جرات و جسارت» به خرج می‌دهند تا حرف بزنند و حرف هم بشنوند.
موسسه فرهنگی آرمان مدیا صاحب این اثر است. موسسه‌ای که ریشه‌اش در دانشگاه صنعتی شریف شکل گرفته است جایی که محمدحسن مددی، محسن اخوانفر و حسین شمقدری هر سه دانش آموخته آن بوده‌اند. حالا محمدحسن مددی تهیه‌کننده انقلاب جنسی، محسن اخوانفر مدیر تولید و حسین شمقدری کارگردان این مستند هستند. آرمان مدیا طبق گفته مدیرانش حالا هیچ وابستگی به مجموعه‌های دولتی و حاکمیتی ندارد و تماما بصورت خصوصی اداره می‌شود.
در ادامه متن کامل میزگرد بررسی مستند انقلاب جنسی در خبرگزاری تسنیم با حضور محسن اخوانفر و حسین شمقدری منتشر می‌شود. این میزگرد پیش از این در سه بخش مجزا با عنوان‌های «منطق «انقلاب جنسی» دینی و محکم است/جسارت کردیم و خط قرمزی قائل نشدیم»، «برداشت جامعه از مسائل جنسی مقابل شرع است/«انقلاب جنسی» فهم ازدواج موقت را ساده می‌کند» و ««انقلاب جنسی» را به دفاتر مراجع می‌فرستیم/تردید داشتیم اما ساختارشکنی کردیم» منتشر شده بود.
انقلاب جنسی دومین مستندی بود که بدون هیچ قرارداد با فرد یا نهادی تولید کردیم
تسنیم: از 11 شهریور فروش اینترنتی مستند «انقلاب جنسی» شد و حالا چند هفته از آن گذشته است. هیچ کسی و یا نهادی دوست نداشت آن را به اسم خودش ثبت کند که به فروش اینترنتی تن دادید؟
اخوان: سال 1396 هشتمین سال فعالیت‌مان است. آرمان مدیا در سال 1391 به صورت رسمی ثبت شد و 2 سال قبل از آن هم به اسم گروه آرمان فعالیت می‌کردیم. در این 8 سال روال اینگونه بوده است که قبل از ساخت فیلم، ابتدا با جایی قرارداد می‌بستیم و سپس آن را می‌ساختیم. این قرارداد عمدتا با صدا و سیما است اما یک مثال نقض داشت و آن هم مستند «33 سال سکوت» بود. برای این مستند به بسیج صداوسیما، بنیاد حفظ آثار، شبکه افق و ... پیشنهاد دادیم اما کسی طرح را نپسندید. ما آن مستند را ساختیم و بلافاصله مشتری‌اش پیدا شد و شبکه افق آن را خرید. مستند انقلاب جنسی، دومین کاری بود که ما بدون قرارداد آن را تولید کردیم و زمانی هم که تولید شد مشتری پیدا نکرد.
تسنیم: البته انگار مستند «33 سال سکوت» فروش اینترنتی خوبی داشت.
اخوان: بله فروش خوبی داشت. هم چنین میراث آلبرتا 3 فروش خوبی داشت. ما در حقیقت رایت تلویزیونی 33 سال سکوت را به شبکه افق فروختیم و فروش اینترنتی آن دست خودمان بود و چیزی حدود 25 میلیون تومان فروش داشت.
انقلاب جنسی بعد از این که تولید شد به نهادهای زیادی پیشنهاد خریدش را دادیم اما رد کردند. البته قابل پیش‌بینی هم بود که رد می‌شود و ما گله‌ای از آنها نداریم. بدیهی است که آنها کارهایی می‌خرند که بتوانند در تلویزیون پخش کنند. این کار قابلیت پخش تلویزیونی ندارد و ما هم گله‌ای از آن ها نداریم که چرا نخریدند.
محسن اخوانفر مدیر تولید مستند انقلاب جنسی
ما از یازدهم شهریور کار را روی سایت یک فیلم گذاشتیم و دارد فروش می‌کند. البته هزینه‌های تولید آن یک مقدار بالا است اما فکر می کنم میزان فروش مستند برای دو هفتهابتدایی یک رکورد است که از ده میلیون تومان گذشته است.
هر روز باید التماس کنیم تا لینک‌های تقلبی را بردارند
برای ساخت مستند به 3 کشور هلند و اسپانیا و فرانسه رفتیم. هزینه‌های تولید آن، نیروی انسانی، خرید یورو 4700 تومانی و ... را در نظر بگیرید می‌بینید که بالاخره هزینه‌های تولید آن، بالاست و البته لینک‌های تقلبی را در نظر بگیرید که هر روز باید التماس کنیم که حذف شوند. جالب است همانی که لینک دانلود رایگان را گذاشته با ما که تهیه‌کننده‌ایم بحث می‌کند و میگوید کار برای جبهه انقلاب است و همه باید آن را ببینند!
تسنیم: شما خودتان می‌دانستید که اگر چنین کاری را بسازید ممکن است کسی آن را نخرد؟
اخوان: وقتی در مرحله فیلم نامه بود خیر. فکر می‌کردیم که میتوانیم یک نسخه تلویزیونی از آن دربیاوریم اما وقتی تصویربرداری‌ها انجام شد فهمیدیم که کسی آن را نمی‌خرد.
تسنیم: چه شد که این سوژه را انتخاب کردید؟ سوژه‌ای که انگار سالهاست خط قرمز است.
شمقدری: در سفرهایی که بیشتر در اروپا داشتم، حدود 6-7 ماه در آن جا زندگی کردم و همیشه سعی کردم که نگاه محققانه داشته باشم. نسبت به سبک زندگی‌شان، تعاملاتشان و ... این نگاه را داشتم و کم کم به درکی نسبت به زیست جنسی یک انسان اروپایی رسیدیم که آن درک، کشفی بود که به نظر خودمان می‌شد یک مستند راجع به آن ساخت تا دریچه‌ای جدید از سبک زندگی جدیدی باز بشود. تا دیروز دریچه ما یا «من و تو» بوده است یا صدا و سیما. من و تو که دریچه نقادانه ای نسبت به آن جا نیست و صدا و سیما هم نگاه یک طرفه دارد.
ریسک‌پذیر بودیم
این موضوعات ما را به یک جمع بندی رساند که میتوانیم مستندی بسازیم که مخاطب را نسبت به مسائل جنسی یک قدم جلوتر ببرد. قبل از این که یک سری کارهایی انجام شده بود و ما خط شکن نبودیم. کارهایی مانند «پشت صحنه» فیلمی از تورج کلانتری یا مستند «یک پیشنهاد ساده» ساخته یاسر عرب و ... کارهایی بود که از نوع دید بچه های انقلابی مستندهایی با موضوع جنسی ساخته شده بود. من حس میکنم که انجام این کار بیشتر به خطر پذیر بودن خود ما ربط داشته باشد. از طرفی هم حس ما این است که به دلیل پیش زمینه‌ای که داشته‌ایم، اعتماد بیشتری به ما می‌شود و ناخودآگاه این حس را داریم.
با استدلال‌های محکم و منطقی به خط قرمزها نزدیک می‌شویم/مطمئن بودیم که حرفمان دینی است
تسنیم: یعنی چون «شمقدری» هستید، اعتماد بیشتری می‌شود؟
شمقدری: هم به دلیل شمقدری بودن، هم به دلیل آرمان مدیا و هم به دلیل رزومه‌هایی که قبلا داشته ایم. البته حس ما این چنین است و از جایی به ما لزوما اوکی داده نشده است. حسمان این است که میتوانیم به خط قرمزها نزدیک شویم و البته مهم‌تر این است که حس میکنیم به دلیل استدلال منطقی تر و محکم‌تری که داریم، راحت تر میتوانیم حرف بزنیم. به نظر من کارهای قبلی که راجع به موضوعات جنسی ساخته شده بود، به خوبی نتوانسته بود خیلی جنبه نقادانه ای داشته باشد و بینش مخاطب را یک مرحله جلو ببرد بلکه بیشتر از جنس افشاگرانه بود. کارهای ما بیشتر از جنس تحلیلی بینشی است و سعی میکنیم که بینش مخاطب را یک گام جلوتر ببریم. ما به خودمان مطمئن بودیم که حرفی که داریم می‌زنیم از بستر دین و اسلام است. حرف جدی و جدیدی است و به همین دلیل یک مقدار بی‌پروا بودیم و برای خودمان خط قرمز قائل نشدیم.
جنبه‌های مثبت غرب همان جایی است که به اسلام نزدیک شده است
تسنیم: کدام قسمت از حرف‌هایتان در این مستند، جدید بوده است؟
شمقدری: وقتی که دنیای غرب را نگاه می‌کردیم، دو جنبه در آن می‌دیدیم. یکی جنبه‌های مثبت آن بود و دیگری جنبه‌های منفی آن. به این نتیجه رسیدیمکه جنبه‌های مثبت آن جایی است که بیش تر به آن چیزهایی که در اسلام داریم نزدیک شدند و در مقابل در جنبه‌های منفی غرب آن جاهایی است که از اسلام دور شدند. این نوع تحلیل در آرمان مدیا، تحلیل جدیدی است و به نظرم اکثر مخاطبان ما به آن رسیده بودند. برای خود ما هم کشف جدیدی بود که بسیار برایمان جالب بود. این برداشت جدید همان بینش جدیدی بود که به نظرم قبل از این نبوده و اصلا کسی راجع به آن حرف نزده است.
غربی‌ها در زیست جنسی عقده‌ای نمی‌شوند و نیازهایشان عنداللزوم برآورده می‌شود
تسنیم: یک جمله معروفی از سید جمال‌الدین اسدآبادی است که میگوید «رفتم به غرب اسلام را دیدم ولی مسلمان ندیدم. برگشتم به شرق مسلمان دیدم اما اسلام ندیدم». چیزی که شما می‌گویید حرف جدیدی نیست.
شمقدری: البته کسی راجع به زیست جنسی با این رویکرد صحبت نکرده بود. ما این حرف را راجع به کلیت دین‌داری در میراث آلبرتا 3 مطرح کردیم اما چنین موضوعی راجع به زیست جنسی شاید به ذهن کسی نرسد. آن چه که در ذهن ما وجود دارد این است که غرب غرق فساد و انحرافات جنسی است اما به نظرم به ذهن کسی نمی‌رسد که در غرب اتفاقا نکاتی وجود دارد.
حسین شمقدری کارگردان مستند انقلاب جنسی
در سفرهای اولی که خود من به اروپا داشتم، نوع نگاهم خیلی منفی بود. با خودم می‌گفتم که اینها دچار فساد شدند، برهنگی دارند و اوضاع خیلی خراب است. اما زمانی که آشنایی من بیشتر شد، این جنبه برای من پر رنگ شد که خیلی هم این گونه نیست و فضا آن چنان هم بی بند و باری نیست. اتفاقا قواعدی هست و آدم‌ها در زیست جنسی عقده‌ای نمی شوند و نیازهایشان عند اللزوم برآورده می‌شود. اتفاقا همه چیز به افراد این امکان را می‌دهد که نیازهایشان برآورده شود؛ البته نگاه اسلام هم همین است که نیازها باید برآورده شود.
تسنیم: فکر می کنید که توانسته اید این موضوع را در فیلم خود بگویید؟
شمقدری: به نظرم بله.
تسنیم: به نظرتان با همان حرف‌های حجت الاسلام قاسمیان همه چیز را روشن و مسئله را حل کردید؟
شمقدری: به نظرم بله. کلیدی‌ترین قسمت در اینجا این است که میگوید حکومت کلیسا اعتقاد داشت که غریزه جنسی اهریمنی است.
رژه همجنس‌بازها باعث می‌شود از زندگی غربی دلزده شویم
واقعیت قضیه این است که دنیای غرب خوبی و بدی را در کنارهم دارد که در مجموع این خوبی‌ها و بدی ها در کنار هم می‌گوییم که این الگو، الگوی مناسبی نیست و نمی‌صرفد که ما به خاطر بخش‌های خوب آن دچار بخش‌های بد آن نیز بشویم. الگویی که در فیلم به عنوان الگوی برتر معرفی می کنیم و خود من هم به آن اعتقاد دارم و در زندگی خانوادگی‌ام استفاده میکنم، این است که مدل اسلامی مدلی است که برای خوشبخت شدن من در دنیا مدل بهتری است. وقتی مثلا پدیده‌ی رژه همجنس بازها را در آنجا می‌بینم و زندگی جوان‌های آن جا را می‌بینم باعث می‌شود که از زندگی‌آن ها دل زده شوم و البته در عین حال نقاط مثبت آن را هم می‌بینم.
ماجرای مصاحبه جنجالی که در خارج از ایران بازخوردهای بیشتری داشت
اخوان: ما در سال 1391 در مورد میراث آلبرتا 1 مصاحبه‌ای با یک رسانه معمولی و تقریبا ناشناس داشتیم. وقتی سال 92 به دانشگاه EPFL در سوئیس رفتیم در آن جا چند نفر به ما گفتند که شما غلط کرده اید که در مصاحبه با فلان رسانه این‌چنین حرفی راجع به جوانان خارج از کشور زده‌اید. در حقیقت بازخورد‌ها در آن طرف بیشتر از این طرف بود.
«میگویند هرکسی غیر از شمقدری ساخته بود الآن در گونی بود»/مسئله اصلی جرئت و جسارت است نه توانایی و آزادی عمل
یک حرفی که ما زیاد می‌شنویم و حرف سطحی ای هم است، این است که «شما» اجازه دارید از این حرف‌ها بزنید و بقیه نمی‌توانند. حال جالب است که از این حرف، جدیدتر نمی‌شنویم. هفته گذشته در جایی مجددا این صحبت مطرح شد و من به گوینده گفتم که عزیز جان حرف جدید بزنید اما بازهم توئیت کرده است که اگر شمقدری سازنده این فیلم نبود، سازنده را می‌گرفتند و در گونی می‌کردند اما به شمقدری کاری ندارند. به ایشان گفتم که حرف جدید بزن، بس است تا کی می‌خواهی خودت را فریب بدهی و هی بگویی که این ها میتوانند و بقیه نمی‌توانند؟ اینها آزادی عمل دارند و بقیه نمی‌توانند! کدام آزادی عمل و کدام توانایی؟ اتفاقا اگر مساله‌ای وجود داشته باشد، واقعا مساله جرات و جسارت است. مساله این است که شما بخواهی کاری را انجام بدهی. شما نمی توانید فقط حرف بزنید و البته دیکته نانوشته غلط ندارد. امروز چرا انقلاب جنسی نقد مثبت و منفی می‌شود؟ چون یک نفر رفته است و این کار را کرده است. بزرگترین حرفی که راجع به میراث آلبرتا 1 شنیدیم چه بود؟ این بود که شما رانت دارید و با رانت‌تان پیش احمدی نژاد رفته‌اید.دانشگاه شریف این جسارت را واقعا به ما داد. دانشگاه شریف به ما جرات و جسارت داد که به جای حرف زدن، کاری انجام بدهیم که تاثیر داشته باشد.
«شما کاری کردید که شاید بقیه اجازه انجام آن را نداشتند». من می‌گویم که این حرف غلط است و بسیاری از گویندگان این حرف، جرات انجام آن را ندارند. بقیه حاضر نیستند که فحشش را بشنوند. میگویند فحش دادن آسان است و برویم به شمقدری و آرمان مدیا فحش بدهیم. بیاییم بگوییم که اینها رفتند سراغ موضوع ازدواج موقت پس شروع کنیم به آنها فحش بدهیم. حرف و استراتژی ما این است که بیشتر از آنکه حرف بزنیم کار کنیم.
بیشتر از 30 کلیپ با عنوان «یک یا دو» ساخته‌ایم. در همین کلیپ آخر که یک روحانی مجری آن است، از مردم می‌پرسد که آیا شما دختر به آخوند می‌دهید یا خیر؟ همین کلیپ را نشستیم و شمردیم و چیزی بیش از 4.5 میلیون بازدید داشت. اما همان طور که گفتم و باز هم می گویم شما ممکن است کارتان همراه با خطا باشد در برخی موارد. ما این مساله را می پذیریم و کتمان نمی کنیم.
در مستند انقلاب جنسی، پژوهش میدانی انجام دادیم
تسنیم: مبانی مطالعاتی شما برای پژوهش مستند انقلاب جنسی چه بود؟ نتیجه پژوهش‌تان چه بوده که بر اساس آن مستند را ساخته‌اید؟
شمقدری: شروع آن درکی بوده است که ما از دنیای غرب داشته‌ایم اما قطعا باید یک مرحله پژوهش را رد می‌کردیم برای اینکه یک سری نکاتی در فیلمنامه در می‌آمد که بخشی از آن را باید تیم پژوهش جواب می‌داد. اما قطعا مطالعاتی بر روی غرب، تاریخ آن، سیر تحولات جنسی و... انجام شد. از این مرحله که بگذریم، پژوهشی که در مستند ارزشمند است، پژوهش میدانی است. در جشنواره‌های مهم دنیا پژوهش را چیزی تعریف می‌کنند که ما را به یک سوژه برساند؛ آن سوژه کشفی جدید باشد و از آنجایی که معرفی آن کشف جدید نتیجه آن پژوهش بوده است، جایزه پژوهش را می‌گیرد.
انتظار دیدن حجم انبوهی از سند در یک مستند حاصل نگاه عوامانه به «پژوهش در مستند» است
یک تعریفی که در نگاه عوامانه به فیلم مستند می‌شود، این است که فیلمی که بیاید و سندهای گسترده‌تری را ارائه دهد، گویی که در پژوهش قوی‌تر بوده است؛ در حالی که پژوهش در مستند، پژوهشی است که ما را به درک جدیدی از دنیای واقعیت امروز می‌رساند. برای مثال مستندی که رفته بود و یک گمشده‌ی تاریخی را پیدا کرده بود و آن را معرفی کرده بود، جایزه بهترین پژوهش را دریافت کرده بود. بنابراین پایه پژوهش باید به خروجی برسد. ما در مستندمان به دلیل همین مساله و ایجاد جذابیت در کار، پژوهشمان را به صورت روشن و واضح در کار ارائه ندادیم. این که عده ای میگویند که کار شما پژوهش نداشته است، غلط است.
در معرفی مستند نوشته‌ایم: «ما امروز در ابتدای مسیری هستیم که غرب از 200 سال پیش در راه آزادی‌های جنسی طی کرده‌است». مثلا میگویند که چرا گفتید از 200 سال قبل؟ در حالی که ما تمام نکات تاریخی مربوط به آن را داریم که از زمان وایکینگ‌ها بوده است که اولین ریشه‌های انقلاب جنسی بروز کرده و نحوه پیشرفت آن چگونه بوده است. البته نیازی ندیدیم که این موضوعات را خیلی واشح در کار ارائه بدهیم.
تسنیم: گفتید که پژوهش میدانی در کار ارزشمند است اما احساس می‌شود که در مستند انقلاب جنسی این پژوهش میدانی کاملا آسیب پذیر است و به راحتی زیر سوال می‌رود؛ مثلا در آنجایی که تصویر یک آقا و خانم جوان در دستتان است و هم در اروپا و هم در ایران فیلم‌برداری کرده‌اید، از افراد می‌پرسید که دوست دارید که شب را با کدام از این افراد سپری کنید؟ خارجی‌ها هم جنسشان را اما ایرانی‌ها جنس مخالفشان را انتخاب می‌کنند؛ این یکی از پایه‌ها و نتیجه‌گیری‌های مهم فیلم شما است. یعنی در غرب هیچ کسی وجود نداشت که جنس مخالفش را انتخاب کند؟ و یا در ایران کسی نبود که هم‌جنسش را انتخاب کند؟ البته شاید چنین چیزی وجود داشته و شما در تصویر نیاورده باشید. یکی از این برداشت‌ها کافیست تا تمام پژوهش شما زیر سوال برود.
شمقدری: اگر در کار نگاه کنید می‌بینید که با 7 نفر مصاحبه شده است، 5 نفر جنس موافقشان را میگویند و 2 نفر جنس مخالفشان را میگویند. سوال ما این بوده است که حاضرید با چه کسی یک شب رومانتیک و شاد را سپری کنید؟ دو عکس را نشان می‌دهیم و اغلب 80 درصد غربی‌ها جنس موافقشان را انتخاب می‌کنند و در ایران اغلب جنس مخالفشان را انتخاب می‌کنند.این موضوعی است که اتفاق می‌افتد. من نمی‌دانم مشکل شما با این قضیه چیست؟ این چرا‌ها چیزهایی است که میتواند در فیلم اضافه شود یا به مخاطب واگذار شود و ما نتیجه گیری را به مخاطب واگذار کردیم. در ایران مساله جنسی اولویت بر مسائل دیگر دارد در حالی که در غرب اولویت ندارد. در ایران نگاه حاکم، نگاه جنسی است که خود میتواند دیگر مسائل را پوشش بدهد در حالی که در غرب اینگونه نیست. برای مثال در غرب سمپاتیک نیست و او میگوید که من چون زن هستم، یک زن بهتر میتواند من را درک کند و بیشتر با آن حس نزدیکی میکنم. واقعیت همین است و من نمی‌دانم مشکل شما چیست؟
اخوان: شاید باورپذیری این موضوع آن قدر برای شما سخت است که نمی‌توانید به آن فکر کنید.
تسنیم: مساله باور پذیری من نیست بلکه آسیب پذیری پژوهش میدانی آنهم تنها با یک مثال نقض است. برای مثال وقتی در ایران کار را ضبط می‌کردید، هیچ کسی نبود که در پاسخ به این سوال شما بخواهد با همجنس خودش یک شب رومانتیک داشته باشد؟
شمقدری: خیر هیچ کس نبود.
تسنیم: واقعا هیچ کس نبود؟
شمقدری: یک خانمی بود که البته فکر میکنم حیا کرد و جلوی دوربین گفت که دوست دارد با یک خانم، شب رومانتیکی را تجربه کند. به او گفتم که تمام مسائل را کنار بگذارد و حقیقتا بگوید که بیشتر دوست دارد با کدام باشد؟ گفت اگر محدودیت را کنار بگذاریم، دوست دارد با جنس مخالفش باشد.
قضاوت داشتیم و نداشتیم
تسنیم: اینکه جوانان غربی در پژوهش میدانی شما، همجنسشان را انتخاب می‌کنند ایده آل است؟ خودتان گفتید غربی‌ها در زیست جنسی عقده‌ای نمی شوند و نیازهایشان عند اللزوم برآورده می‌شود، این هم لابد در همان راستا باید بپذیریم؟
شمقدری: این موضوع دوجنبه است و راجع به این قضاوتی در فیلم نکردیم. در این بخش می‌خواهیم نکات منفی غرب را بگوییم و از این سکانس آغاز کردیم تا به صحنه رژه همجنسگراها برسیم. ما راجع به این موضوع قضاوت نکردیم اگر چه در صحنه‌های قبلی قضاوت کردیم. چرا در این جا قضاوت نداشتیم؟ برای این که احساس کردیم اگر قضاوت کنیم، تاثیرگذاری آن کمتر می‌شود. بخشی از این پدیده مثبت است و بخش دیگری از آن منفی است.
اتفاقا خوب است که نگاه جنسی داشته باشیم و نسبت به جنس مخالف حریص باشیم. اتفاقا این موضوع یکی از ضمانت‌های حفظ خانواده است و باعث می‌شود دو نفر بتوانند کنار هم زندگی کنند. حال از یک طرف هم میتوانید بگویید منفی است چرا که نباید نگاه جنسی نسبت به هر چیز غلبه پیدا کند. اما خوب است و خود من دوست دارم. به نظر من نگاه جنسی یک جاهایی باید غلبه پیدا کند و برای همین است که اتفاقا اسلام میگوید که تا میتوانید محیط زن و مرد را از هم جدا کنید. در حقیقت این قطب مثبت و منفی باید باشد و از بین نرود. شاید یک نگاه این باشد که این قطب مثبت و منفی باید از بین برده شود و شرایط عادی سازی شود.
تسنیم: یعنی مثل غرب.
شمقدری: شاید این موضوع باعث بشود که زن و مرد نسبت به هم نگاه جنسی نداشته باشند، کنار هم کار کنند و ... اما این به نظر من خوب نیست. شاید شما یک مشکل را حل کرده باشید اما بنیان خانواده را زیر سوال برده اید. من حاضر نیستم که بچه‌ها در مدرسه بهتر درس بخوانند، افراد در محل کار بهتر کار کنند اما بنیان خانواده سست شود. من ترجیح می‌دهم که بنیان خانواده حفظ بشود.
تسنیم: چگونه میتوانید بنیان خانواده را حفظ کنید؟
شمقدری: مساله جنسی و کشش بین قطب مثبت و منفی زن و مرد یکی از مسائلی است که باعث بنیان خانواده می‌شود.همین که شما حرص دارید که شب با یک زنی باشد و گزینه‌ی اول تو همسر خودت باشد، نکته بسیار مثبتی است و این موضوع باعث می‌شود که در کنار همسرت آرامش و لذتی که قرار است ببری را پیدا کنی.
تسنیم: پس به نظر شما اکنون با جواب‌هایی که در ایران به سوال‌های شما داده شده و افراد ترجیح دادند با جنس مخالفشان باشند، شرایط خوبی داریم؟
شمقدری: بله دقیقا. اتفاقا این موضوع مثبت است.
تسنیم: البته در فیلم انگار این گونه القا نمی‌شود و نگرانی به خاطر همین است.
شمقدری: در آن جا قضاوت نکردیم. این صحبت موضع شخصی من است.
ترتیب سکانس‌ها به‌گونه‌ای است که مخاطب مجبور به اصلاح قضاوت اولیه‌اش می‌شود
تسنیم: این حرف شما پسندیده است که اتفاقی که در ایران می‌افتد و جاذبه‌ای که جنس مخالف برای جوانان دارد اتفاقا خوب است اما در مستند چنین چیزی را نمی‌بینیم. مستند نمایش آرامش یک جوان غربی است که همه شهواتش ارضا شده و حرصی برای حضور کنار جنس مخالفش ندارد، انگار فقط دوست دارد با کسی باشد که بتواند به خوبی با او ارتباط برقرار کند و حرف بزند اما در مقابل، یکی ایرانیِ مقید و در فشار را می‌بینیم که انگار از روی حرص و عقده‌های انباشته جنس مخالفش را انتخاب می‌کند. چیزی که نمایش دادید با چیزی که الان می‌گویید به آن معتقدید هم‌خوانی ندارد.
شمقدری: در دنیای فیلم، اول یک پدیده می‌بینید که ممکن است 60-70 درصد مخاطبان همین برداشت را بکنند که بگویند غرب به چه نقطه‌ای رسیده است که عقده‌ای نیستند اما وقتی که وارد سکانس دیگر یعنی رژه همجنسگراها می‌شوید، مجبور هستید که در قضاوت خود اصلاحاتی انجام بدهید. ما این دو سکانس را پشت سر هم قرار دادیم. سکانس اول مقدمه‌ای برای دومی است. در مقدمه نمی‌خواستیم که قضاوت شتاب زده‌ای داشته باشیم و بگوییم که جامعه غرب فلان است. ما آن سکانس را کنار رژه همجنسگراها قرار دادیم تا بگوییم که ما قضاوتی نمی کنیم اما ببینید که در نهایت به کجا رسیدند؛ به جایی مثل رواج گسترده هم‌جنسگرایی یا رسمیت دادن به آن و ... می‌رسند. در این جا است که باید قضاوت‌تان را مورد بازنگری قرار بدهید.
مسیر فیلم، همان مسیری است که دنیای غرب رفته است. مسیری به هم پیوسته است و کم کم در ابتدا عقده‌هایتان نسبت به جنس مخالف کمرنگ تر شده اما در ادامه بالاخره شما باید لذت ببرید و به دنبال پدیده‌های جدید بروید. این همان اتفاقاتی می‌شود که اکنون در غرب اتفاق می‌افتد. من کلیپ‌های مربوط به رژه همجنسگراها را در اینستاگرام دیده‌ام. جالب است که وقتی کامنت‌های همان افرادی که ادبیات‌شان خیلی باز است و از همه چیز صحبت می‌کنند را می‌خواندم، 80 درصدشان به این پدیده فحش می‌دادند و آن را قبول نداشتند اما 20 درصدشان می‌گفتند که نگویید «هم‌جنس‌باز» بلکه بگویید «هم‌جنس‌گرا» چرا که این موضوع فقط یک گرایش است. در حقیقت این را می‌خواهم بگویم که فرهنگ عمومی جامعه‌ی ما این پدیده را قبول نمی‌کند و به نظرم برای مخاطب نیز این اتفاق رخ داده است.
تسنیم: مساله اصلی شما برای احتمال وقوع انقلاب جنسی در ایران عرف بود یا شرع؟ به نظر شما چیزی که این چالش را به وجود آورده عرف و محدودیت های من در آوردی بوده یا محدودیت‌های شرعی؟
شمقدری: جفتش است. هم عرف است و هم شرع. بالاخره صد‌ها سال است که عرفی در جامعه ما شکل گرفته است و لزوما آن عرف، عرف اسلامی نیست حتی مقابل قرائتی است که از شرع می‌شود. این دو موضوع کنار هم است.
قرائت حکومت از مساله نیازهای جنسی غلط بوده است
تسنیم: این قرائت از شرع هم به گونه‌ای قرائت عرفی از آن است.
شمقدری: بله. قرائت عرفی یا حکومتی. همین چند سال پیش گفتند که قرائت ما از مساله فرزند آوری قرائت غلطی بوده است. این موضوع را خود رهبری صریحا گفتند. به نظر من قرائت حکومت ما از مساله نیازهای جنسی قرائت غلطی بوده است. این نوع قرائت محکوم به انقلاب جنسی است که شاید جا داشته باشد در مستندهای بعدی یا مستندسازان دیگر، بر روی سوژه فتنه 88 هم کار کنند. در سال 88 خیلی از جامعه شناسان معتقدند که اتفاقات رخ داده یک انقلاب جنسی بوده است و هیچ ربطی به سیاست نداشته است، انگار سیاست کاملا یک بهانه بوده است. انقلاب جنسی بحثی است که به حکومت، اندیشمندان و ... تلنگر میزند. فیلم ما همان کار را می‌کند. اتفاقی که در دنیای غرب اتفاق افتاد و چیزی از ارزش‌هایی که آنها داشتند نماند، بسیار نزدیک است که در ایران هم چنین اتفاقی رخ بدهد و چه بسا بخشی از آن رخ داده باشد. حال بعضی‌ها میگویند که اصلا اتفاق نیفتاده، بعضی‌ها میگویند بخشی از آن اتفاق افتاده و بعضی دیگر هم میگویند تمام شده و رفته است. فیلم ما همان کار را می کند.
این که می‌گوییم قرائت حکومت از مسائل جنسی در حوزه اسلام غلط بوده است و تلنگر می‌زنیم، این را هم می‌گوییم که انقلاب جنسی باعث می‌شود یک حکومت عوض بشود و کلا فرهنگ‌ها دگرگون بشود. مجبوریم قرائت‌مان را عوض کنیم.
دیالوگ آخر فیلم حرف‌هایی را میگوید. ما در شروع فیلم یک مقدمه داریم، سپس وارد دنیای غرب می‌شویم و در نهایت یک موخره داریم. مقدمه آن جایی است که می‌گوییم از سالیان دور در غرب حجاب و روسری بوده است. موخره هم آنجا است که از آن فرهنگ یک مشت آثار تاریخی مانده است.
جدی‌ترین حرف ما در مستند ارائه تجربه‌ای ملموس از زیست جنسیِ غرب به مخاطب است
تسنیم: می‌شود ادعا کرد که عرف در حال دگرگونی شرع است. آیا مستند شما توانسته است که به عرفیات غلط تلنگر بزند؟ شاید این قدر که اسم فیلمتان برای مخاطب جذاب باشد، حرف جدیدی گفته نشده باشد.
شمقدری: حرف جدی ما، تجربه ای است که به مخاطب می دهد؛ تجربه‌ای ملموس از زیست جنسی در دنیای غرب. این تجربه به او کمک می‌کند که در مسیری که حرکت می‌کند، بازنگری کند. به نظر ما، امروز در مسیری افتادیم که همان مسیری است که دنیای غرب رفته است. همان مسیر انقلاب جنسی است که در مسیر آزادی‌های جنسی بدون هیچ محدودیتی حرکت کرده است. کاری که فیلم ما کرده است و به نظرم تاکنون هیچ فیلمی آن را انجام نداده است و برای خود من جذاب است این است که افراد به تجربه جدیدی از دنیای غرب می‌رسند. در سایت ما نوشته شده است که این مستند مخاطب را به شناخت دنیای غرب نزدیک می‌کند. در اینستاگرام کامنت‌های زیادی را خواندم که نوشته بود ما باید حواسمان باشد که مسیر غرب را نرویم.
تسنیم: یعنی می‌گویید که وقتی مخاطب به آن شناخت می‌رسد، دیگر از زندگی بی قید غربی بدش می‌آید؟
شمقدری: بله، تقریبا. ما در فیلم هم جاهای بد را گفتیم و هم جاهای خوب را نشان دادیم. در مجموع می‌خواهیم بگوییم که این مسیر، مسیر درستی نیست و باید مسیرمان را اصلاح کنیم. بحث جدیدی که البته جدید هم نیست، موضوع ازدواج موقت است که روی آن تاکید کردیم. استدلالی که ما برای ازدواج موقت می‌آوریم خیلی قانع کننده نیست اما در این فیلم با استفاده از روحیه‌ی غرب زدگی مخاطب، کمکی است که بحث ازدواج موقت را بهتر به مخاطب بفهمانیم.
دوستی‌های اروپایی شبیه ازدواج موقت است
آنجایی که از غرب تعریف میکنیم، دقیقا همان جایی است که می‌گوییم نیازهایشان عنداللزوم برآورده می‌شود. حکم ازدواج موقت به ما کمک می‌کند که همین اتفاق بیفتد. ازدواج موقت این نیست که مرد متاهل برود 10 تا زن بگیرد. اتفاقا میگوید که جوانی که نتوانسته است ازدواج کند، برود و ازدواج موقت کند. این دقیقا همان چیزی است که در غرب اتفاق می‌افتد. ما می‌گوییم که غرب، اسلامی رفتار می کند چرا که ازدواج موقت را عملا انجام می‌دهد. فرهنگ غرب میگوید که وقتی دو نفر دوست دختر و دوست پسر می‌شوند، عین ازدواج است اما ازدواج موقت. دوست دختر و دوست پسر دقیقا عین ازدواج موقت است. این همان شناخت حرف جدید است که ما در فیلم زدیم و به نظرم این نوع حرف زدن مقبولیت بیشتری از جانب مخاطب دارد.
در فیلم می‌گوییم که حکم ازدواج موقت زمانی درست است که اعلام بشود/ ازدواج پنهانی شبیه فحشا است
تسنیم: تفاوتی میان ازدواج موقت با برآورده شده عند اللزوم نیازها در غرب وجود دارد. در غرب همه‌چیز باز و در سطح جامعه اتفاق می‌افتد اما در اسلام این موضوع در محیط خانواده تعریف می‌شود. همین موضوع است که باعث می‌شود ازدواج همیشه جذابیت خودش را حفظ کند. در مستند هم دیدیم که مصاحبه شونده‌های غربی شما دوست نداشتن با جنس مخالفشان شبی رمانتیک را تجربه کنند. احتمالا این محرک‌ها از بین رفته که به رژه همجنسگراها رسیدند.
شمقدری: مساله ارتباط جنسی دختر و پسر و دوست شدن آنها و در نتیجه متعهد شدن آنها به یکدیگر، دقیقا عین ازدواج موقت است. این که موضوع آزادی در جامعه را مطرح میکنیم، مربوط به بی حجابی، پوشش باز و ... است. بحث این است که اینها علنی نباشد اما نوع رابطه این دو نفر کاملا شبیه ازدواج موقت است. دختر و پسر در 14-15 سالگی شریک خود را انتخاب می کند، 6 ماه، 1 سال هر چه قدر که دوست داشته باشند با هم ارتباط دارند و نکته تکنیکی آن که حرف جدید فیلم راجع به ازدواج موقت است، این است که اسلام میگوید که صیغه باید علنی بشود و باید اعلام کنند. در فیلم می گوییم که ازدواج موقت پنهانی، ازدواج موقت نیست و شبیه فحشا است، همه چیز باید اعلام بشود.
ازدواج موقت اگر علنی باشد کاملا درست است و این دقیقا همان اتفاقی است که در غرب اتفاق می‌افتد. برای مثال وقتی در اسپانیا از کسی می پرسم که دوست پسر اولت چه کسی بوده، خیلی عادی نامش را میگوید. این که می گویم فیلم مخاطب را به شناخت غرب نزدیک می‌کند به همین دلیل است. من قبلا این دید را نداشتم اما برایم جالب است که وقتی با کسی صحبت می کنم، اسم دوست پسرهایش را بیان می‌کند و... در حقیقت چیز پوشیده‌ای نیست.
تسنیم: نه این که دنیای غرب خوب باشد بلکه تعهد داشتن نسبت به دیگران خوب است. این که افراد در باب مسائل عاطفی، جنسی و ... نسبت به هم تعهد داشته باشند درست است. برای مثال یک شخص عاطفه‌اش را فقط برای 1نفر که احتمالا دوستش است خرج می‌کند و قرار نیست که به 1000 نفر بگوید «دوستت دارم» اما این هم در روابط دوستانه دختر پسری ما اتفاق نمی‌افتد. انگار شهوت زبان و چشم است که همه چیز را خراب کرده است.
شمقدری: 100 درصد موافقم. در مورد جمله‌ای که فرمودید شخصی زن دارد اما با چندین نفر هم دوست است، شاید به این دلیل است که در هنگام ازدواج به این فکر نمیکرده است که این موضوع دائمی است.
تسنیم: در موردقرائت غلط حکومتی صحبت کردید. گفتید که از یک جا شروع شده و اگر اقدامی نشود، انقلاب جنسی رخ می‌دهد و آنچه که نباید رخ بدهد، اتفاق می‌افتد. فکر می کنید کجای آن قرائت باید درست شود؟ فکر می‌کنید غلط‌ترین قرائتی که ما از ارتباط با جنس مخالف و مسائل جنسی داریم در چه جایی اتفاق می‌افتد که اکنون باید اصلاح شود؟
شمقدری: به نظرم سوال بسیار سختی است و اکنون نمی‌توانم بگویم که دقیقا کجاست.
تسنیم: شاید یک طیف از مسائل باشد.
شمقدری: شاید بتوان گفت ازدواج موقت. محدودیت‌های فرهنگی که برای مساله ازدواج درست کرده‌ایم. سخت بودن ازدواج به لحاظ مالی. اولویت دادن مسائل جنسی در بحث تشکیل خانواده و... .
تسنیم: هیچ کدام از اینها که گفتید، قرائت حکومت نیست بلکه قرائت مردم است.
شمقدری: بالاخره حکومت به این مسائل دامن زده است.
حکومت باید نگاه‌های عرفی غلط را تغییر دهد
تسنیم: حکومت که این همه در مورد ازدواج آسان و وام ضربتی ازدواج و ...میگوید. حکومت بانی برگزاری ازدواج دانشجویی می‌شود اما خب کسی که مقاومت می‌کند، فرهنگ عمومی جامعه است.
شمقدری: یک روزی رهبری اعلام کردند که تعدد فرزند چیز خوبی است. با همین اعلام، قبح این مساله شکسته شد. واقعا در جامعه اگر کسی 5 تا بچه داشت، زشت بود و می‌گفتند که منابع مملکت را می‌خورد اما اکنون این نگاه شکسته شده است. حکومت میتواند نگاه‌ها به خیلی از مسائل را بشکند، اگر این کار را نمی‌کند مقصر است. درست است که پایه این موضوع فرهنگی است اما حکومت به راحتی میتواند اثرگذار باشد.می تواند ازدواج موقت را تبلیغ و ترویج کند.
تسنیم: هرجا حرف ازدواج موقت می‌شود، اولین چیزی که به ذهن افراد می‌آید ارتباط جنسی است اما واقعا این گونه نیست. ازدواج موقت جزئیات و کلیاتی دارد، تعهداتی می‌آورد. آن یک جمله عقد، تعهد می‌آورد.
شمقدری: ازدواج موقت حکم پر برکت و درستی در اسلام است. بحث مفصلی است.
تسنیم: اکثر مواردی که می‌گویید، مقابله با عرف است. یعنی وقتی پای حکومت وسط بیاید، اوضاع سخت‌تر می‌شود.
شمقدری: صداوسیما واقعا مساله ازدواج موقت را تخریب می‌کند. واقعا همان مسیری را می‌رود که مسیر عرف است و به گونه‌ای آن را تقویت می‌کند.
تسنیم: شما در میان صحبت‌هایتان گفتید آنجایی حکومت مقصر است که عرف را نشکانده است. یعنی تقصیر حکومت این است که عرف‌ها را نشکانده است نه این که خودش یک عرف غلط را پایه گذاری کرده باشد.
شمقدری: من شخصا حکومت را مقصر میدانم برای این که حکومت این توانایی را دارد که این فرهنگ سازی را انجام بدهد و نکرده است. از پدر و مادر‌ها نمیتوان توقع داشت. آن ها در یک سیکل سنتی بزرگ شدند و مقصر نیستند.
تسنیم: در حقیقت می‌گویید که قصور حکومت عدم تغییر عرف بوده است. درست است؟
شمقدری: بله. اتفاقا تقویت عرف غلط بوده است. نیامده است که عرف غلط را بشکند و البته بیشتر آن را تقویت کرده است. چه در عقب انداختن ازدواج، سخت تر کردن ازدواج و ... کار را سخت کرده است .
اگر الان بخواهیم موضوع را از پایه باز کنیم باید به مساله آموزشی تحصیلی نگاه کنیم. اکنون در مدارس دخترانه اگر بفهمند که کسی ازدواج کرده است، دوره تحصیلش تبدیل به دوره شبانه می‌شود. این خیلی اتفاق وحشتناکی است. خب این کار حکومت است و پدر و مادر نقشی ندارند.
حکومت اسلام و حکومت کلیسا را مقایسه کردیم نه اسلام و مسیحیت
تسنیم: جایی از فیلم که برداشت بسیار خوبی از عرف شده بود، آن جایی بود که با پسر نوجوان ایرانی مصاحبه کردید. به او می‌گویید که اگر قرار باشد با اطلاع پدر و مادرت ازدواج موقت کنی اقدام می‌کنی یا نه؟ او هم در جواب میگوید که عرف مانع است. این جا بسیار خوب بود اما در جمع بندی آخر به نظرم مساله شرع وارد شد و شما اسلام و مسیحیت را کنار هم قرار دادید در صورتی که مساله ما اسلام و مسیحیت نبود؛ برعکس مساله ما عرف و حکومت اسلامی بود. در آخر شما تصاویری از مجسمه‌ها را نشان می‌دهید و می‌گویید که بعد از انقلاب جنسی فقط همین چندتا مجسمه ماند و اعتباری باقی نماند، شما هم بیایید این را درست کنید تا پس فردا برایتان از اسلام یک مجسمه باقی نماند. شبهه اصلی من همین جمع بندی بود. چرا به این جمع بندی رسیدید؟ مساله ما اسلام و مسیحیت و مقایسه این دو نبود. در آنجا مسیحیت یک اشتباهی کرده است و یک خروجی اشتباه گرفته است اما خودتان می‌گویید که شرع ما مشکلی ندارد و عرف مشکل دارد اما در نهایت نتیجه‌گیری‌تان نتیجه شرعی است و اسلام و مسیحیت را با هم مقایسه می‌کنید. این برایم خیلی عجیب بود.
شمقدری: ما اسلام و مسیحیت را کنار هم نگذاشتیم بلکه حکومت اسلام و حکومت کلیسا را کنار هم گذاشتیم. کلیسا را از اول معرفی کردیم و در مورد آن صحبت کردیم و در آخر هم می‌گوییم که کلیسا تبدیل به یک موزه شده است. در حقیقت حکومت کلیسا را با حکومت اسلام مقایسه میکنیم و می‌گوییم که باید به اصول اسلامی برگردیم، هم‌چنین می‌گوییم نزدیک است که سرنوشت حکومت اسلام به حکومت کلیسا دچار بشود و باید به اصول اسلامی برگردیم تا به آن سرنوشت دچار نشود.
تسنیم: فرم غالب مستندهای شما ثابت است؛ خودت مقابل دوربین قرار گرفته‌ای و ماجرا را گزارش می‌کنی، مثل گزارش خبری‌های تلویزیون.
شمقدری: در میراث آلبرتا 3 به دلیل همین موضوع، این تجربه را کردیم که صدا بود و تصویر نبود و صدای من فقط به عنوان سوال کننده بود.
مایکل مور الگوی مستندسازی من است
تسنیم: شاید شما به عنوان معدود مستندسازهایی هستی که همیشه جلوی دوربین هستی.
شمقدری: یکی از الگوهای خوب من مایکل مور است. او هم عمدتا جلوی دوربین است.
تسنیم: موضوعات شما در مستندها خوب بوده اما همیشه خودت بازیگر مستند هستی.
شمقدری: خب بالاخره این هم یک سبک مستندسازی است.
برای همذات پنداری با مخاطب جلوی دوربین قرار می‌گیرم/ نریشن کارکرد خوبی در این حوزه ندارد
این گونه کارها شبیه کارهای مایکل مور است. وقتی شما یک موضوع را به عنوان سوژه قرار می‌دهید، مشکل هم ذات پنداری با مخاطب را دارید. پس باید کسی را جلوی دوربین بیاورید تا همذات پنداری صورت بگیرد. آن شخص این مشکل که مربوط به هم ذات پنداری است را پر می‌کند. بعضی‌ها از نریشن یا گفتارمتن استفاده می‌کنند. نریشن نمی تواند این کار را انجام بدهد و خیلی ضعیف است. آن فقط یک دانای کل است که به شما اطلاعات می‌دهد اما راوی میتواند همذات پنداری را ایجاد کند، البته به شرط آن که بتواند.
اگر یک موضوع را به عنوان سوژه قرار می‌دهیم، من ترجیحم این است که یک راوی قرار بدهیم و وقتی که قرار نمی‌دهیم انگار مستند یک افتی دارد. اگر چه شاید از نظر تکنیکی سطح بالاتری داشته باشد و جشنواره‌ها به آن جایزه دهند. مخاطب با چنین مستندی نمی‌تواند ارتباط برقرار کند.
تسنیم: پس حضور شما بابت همذات پنداری است؟
شمقدری: دقیقا. مستندهای پرتره کاملا این قابلیت را دارد که در آن این اتفاق نیفتد. برای مثال در مستند «33 سال سکوت» میتوانست اتفاق نیفتد اما چند دلیل داشت چرا که از اول قرار نبود که آقای دوزنده تنها سوژه ما باشد و قرار بود که چند سوژه داشته باشیم. در اینجا موضوع برای ما اولویت داشت تا شخصیت‌ها. باز هم اگر کسی میخواست با هدف موفقیت‌های جشنواره ای کار را بسازد، بر روی شخصیت آن جانباز فوکوس می کرد اما چون همذات پنداری برای ما مهم بود این کار را کردیم.
برخی تصاویر را قرار نبود در مستند بگذاریم اما در آخر ساختارشکنی کردیم
تسنیم: بخشی از تصاویر مستند انقلاب جنسی به شدت از شخصیت شمقدری آشنایی زدایی می‌کند، مثلا آنجایی که لوازم پیشگیری از بارداری را خریداری می‌کنید یکی از همین سکانس‌ها است. شک نکردید که این تصاویر را قرار بدهید یا خیر؟
شمقدری: روزی که ما این تصاویر را ضبط می‌کردیم قرار نبود در مستند استفاده کنیم اما در نهایت ساختار شکنی کردیم و اینها را قرار دادیم.
تسنیم: خب به نظرتان بد نبود؟
شمقدری: در بحث‌های فقهی می‌بینید که وقتی یک روحانی و عالم دین صحبت می‌کند، راجع به خصوصی‌ترین مسائل جنسی خیلی راحت صحبت می‌کند. این که این ادبیات بتواند وارد فیلم سازی ما هم بشود، بسیار خوب است. بسیار خوب است که یک نفر مذهبی بتواند وارد خیلی از مسائل بشود، نترسد و با تسلط راجع به آنها صحبت کند.
تسنیم: تردیدی نداشتید که اینها را بگذارید یا نه؟
شمقدری: بله تردید داشتیم اما در تدوین دیدیم خوب است. با بازخوردهایی که گرفتیم تصمیم گرفتیم از آن تصاویر استفاده کردیم.
فراموش کردیم مستند را به دفتر مراجع تقلید ارسال کنیم
تسنیم: این فیلم را برای دفتر مراجع تقلید فرستادید؟
شمقدری: خیر؛ نفرستادیم.
تسنیم: چرا نفرستادید؟
اخوان: حقیقتش این است که فراموش کرده بودیم. ما خودمان تولید میکنیم و خودمان عرضه میکنیم و در این مدت که اوج کارهایمان است فراموش کرده بودیم. پیشنهاد بسیار خوبی است و حتما این کار را انجام می‌دهیم. این که تا این لحظه فیلم را نفرستادیم صرفا مساله فراموشی و مشغله بوده است.
شمقدری: البته افرادی که به نوعی نماینده ولی فقیه در برخی دستگاه‌ها هستند این کار را دیدند و راجع به آن نظر دادند.
تسنیم: از دستگاه‌های حکومتی و نظارتی حرف و حدیثی نشنیدید؟
شمقدری: شنیدیم به همین خاطر نسخه اولیه کار دچار تغییراتی شد.
برایمان مهم بود که «انقلاب جنسی» اشاعه فحشا نباشد
تسنیم: در مورد این نسخه که بیرون آمده هم چیزی شنیدید؟
شمقدری: قبل از بیرون آمدن کار، آن را به چند نفر از جمله حاج آقا قاسمیان نشان دادیم که هر کدام به نوعی نماینده فقاهت دینی بودند. به آنها نشان دادیم و از نظر فقهی نظرشان را گرفتیم. برای خودمان بسیار مهم بود که از نظر شرعی اشاعه فحشا نباشد.
تسنیم: در برخوردهایی که داشتید، بیشتر مخالفان شما قشر مذهبی بودند یا غیر مذهبی؟
شمقدری: ما در این چند هفته خیلی منتظر برخورد بودیم اما فعلا هیچ اتفاقی نیفتاده است. اکثرا از هر دو طرف تعریف کردند. البته از نظر نقد بعضی‌ها می‌گفتند که کارتان پایه پژوهشی ندارد، بعضی‌ها می‌گفتند که در نمایش صحنه‌های جنسی زیاده روی کردید. این نقدها چیزهایی بود که قابل پیش‌بینی بود و خیلی هم چیز خاصی نیست. غیر از آن خیلی هم موافقت نشد. در گروه‌های سیاه و خاکستری که نگاه می‌کردم می‌گفتند «این ریشو کیه که رفته اونجا؟ اصلا به تو چه ربطی داره که رفتی وسط آمستردام؟ اصلا کی تو را راه داده است و...»
عرف مقصر است نه مذهب
اخوان: یک سوالی پرسیده شد که حکومت مقصر است یا مردم و عرف؟ قرآن جواب این سوال را داده است. آیه 32 و 33 سوره نور برای بحث ازدواج است و خداوند 3 راهکار قرار داده است. راه حل اصلی قرآن ازدواج است. دو نوع ازدواج داریم دائم و موقت. در فیلم ما هم گفته می‌شود که ما در اسلام چیزی به نام صیغه نداریم و آن صیغه حرفی است که مردم در عرف می‌زنند. ما در اسلام نکاح موقت داریم. بنابراین راه حل اول و دوم نکاح دائم و موقت است. اما راه حل سوم چیست؟ راه حل سوم قرآن برای نیازهای جنسی بشر این است که آنهایی هم که نمی‌توانند نکاح کنند، عفت پیشه کنند.
امروز در جامعه ما کسانی هستند که عفت به خرج می‌دهند و راه حل سوم دستور خدا را به کار می‌بندند اما کسانی هم هستند که عفت به خرج نمی‌دهند و به گونه‌ای راه حل چهارمی برای خود در نظر گرفته اند. آنها کاری می‌کنند که از نظر اسلام گناه است. حال در این میان چه کسی مقصر است؟ حتما حکومت مقصر است. ما در جمهوری اسلامی نباید کار را به جایی برسانیم که مردم برای ارضای نیاز جنسی‌شان در مضیقه قرار گیرند و مجبور شوند که با عفت ورزیدن، قید نیازشان را بزنند. امروز جمهوری اسلامی نباید افتخار کند که یک دسته از مردمش عفت به خرج می‌دهند. بنابراین حکومت مقصرتر از مردم است و این عرفی که امروز همه کاسه و کوزه را سرش می‌شکنیم و در فیلم ما عرف مقصر است نه مذهب، حکومت میتواند آن را تغییر بدهد که مثال آن همانی است که حسین شمقدری زد.
تلاش میکنیم مخاطب خاکستری را جذب کنیم
تسنیم: در حقیقت قصور حکومت همان عدم تغییر عرف و ایجاد عرف درست است.
اخوان: بله. آبان 95 رهبری در یکی از دیدارهای‌شان با اهالی فرهنگ و هنر که شاید شما هم در جریان آن باشید، درباره بحث مخاطب به اینها نهیب جدی می‌زنند. از آن ها می‌پرسند که مخاطب شما کیست و آنها درجواب میگویند که مخاطب ما حزب اللهی‌ها هستند. در این جا آقا نهیب میزند و میگویند که چرا فقط حزب اللهی‌ها ؟
ایشان سپس این شعر را می‌خوانند و میگویند که مخاطب شما باید مصداق این شعر باشد. «اگر آن بیگانه هم با ما نشیند، آشنا خیزد». ایشان میگویند که شما باید حتما برای مخاطب خاکستری هم کار کنید. ما شبکه تلویزیونی برای بچه حزب الهی‌ها نداریم. یعنی چی؟ مخاطب حتما باید خاکستری باشد. همه که مثل ما فکر نمی کنند و نگاهشان مثل ما نیست. ایشان میگویند کسی که نگاهش با شما فرق دارد باید فیلم و محصول شما را ببیند و با شما آشنا بشود. به نظرم ما تلاش میکنیم که در آرمان مدیا اینگونه عمل کنیم که مخاطب خاکستری داشته باشیم. بابت کلیپ‌های «1 یا 2» تهمت انحراف از ارزش‌ها خوردیم. پیام‌هایش در تلگرام من موجود است. برخی رفقای هم جبهه‌ای میگویند که شما انحراف دارید، روحانیت را زدید، حجاب را زدید، ارزش‌ها را زدید و... یعنی نگاه شان این است. 1 یا 2 به نظر من 80 درصدش درست است و 20 درصدش غلط که البته برای بار چندم می‌گویم که چوب غلط بودنش را هم خوردیم.
مذهبی‌ها بیشترین مخالفت را با ما داشتند
صحبت این جلسه ما خیلی به سمت انقلاب جنسی رفت. رویکرد خود من این گونه است که مخاطب این مصاحبه کمی هم با آرمان مدیا آشنا بشود. آرمان مدیا ادعایی که دارد این است که در مقایسه با گروه‌های مشابه خودش مخاطب دارد. ادعای فیل هوا کردن و ... را نداریم. اما به نظر من آرمان مدیا مخاطب بیشتری دارد و برای آن فکت هایی دارم. ما در آخر آبان ماه 95 که انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود، کانال تلگرامی مان را راه انداختیم و روز 25 اسفند، پلیس فتا به دلیل همان خطایی که کردیم، به صورت فیزیکی موبایل ادمین را از ما گرفت و در واقع کانال را از دست دادیم. در آن روز ما 18 هزار مخاطب و دنبال کننده داشتیم و بازدید کلیپ هایمان عموما میلیونی بود چون بسیار بازنشر می شد. مجددا بعد از آغاز عرضه انقلاب جنسی کانال جدید در تلگرام راه اندازی کرده ایم و در این مدت کوتاه تعداد دنبال کنندگان کانال اکنون به 7.5 هزار نفر رسیده است. منظورم این است که مخاطب داریم به ویژه در بخش دانشجو و این لطف خدا است.
مساله بعدی که در مورد بیشترین مخالفت ها از کدام نهاد بود پرسیدید، باید بگویم که بیشترین مخالفت از جانب مذهبی‌ها و حزب اللهی‌ها می‌شود. اشکالی هم از نظر من ندارد. او حرفش را میزند. مثلا میگوید که مستند شما سطحی است. خود من به شخصه هیچ مشکلی با این تیپ حرف‌ها ندارم. نظرش است و اشکالی ندارد اما گاهی اوقات برخی حرف‌ها نزدیک به حسادت است.
تسنیم: در انتهای مستند انقلاب جنسی نوشته بودید که کار ادامه دارد. آیا واقعا ادامه می‌دهید؟
شمقدری: ادامه دارد اما فعلا نمی‌خواهیم جزئیاتی بگوییم.
تسنیم: یعنی برای آن برنامه زمان بندی دارید؟
شمقدری: امیدواریم که تا عید نوروز برسد.
هزینه ساخت «انقلاب جنسی» حدود 60 میلیون تومان شد
تسنیم: میتوانید بگویید که هزینه‌های این فیلم چگونه بوده است؟
شمقدری: هزینه سفر برای فیلم حدود 25 میلیون تومان بود اما ما چون خودمان تجهیزات داریم هزینه تجهیزات را حساب نمی‌کنیم.
اخوان: با هزینه تجهیزات و نیروی انسانی فکر میکنم 60 میلیون می‌شود.
تسنیم: هماهنگی‌ها و شناسایی‌هایتان درخارج از کشور چگونه است؟
شمقدری: آن جا کلا هماهنگی ندارد. منظورتان از هماهنگی چیست؟ مجوز و اینها را می‌گویید؟
تسنیم: هم هماهنگی مجوز و هم هماهنگی افراد.
شمقدری: پایه این کار چون مصاحبه مردمی بود نیازی به هماهنگی نداشت.
اخوان: فکر میکنم سوال شما برای میراث آلبرتا بهتر بود. خیلی از افراد بچه‌های شریف بودند.
تسنیم: مثل ما که مجوز ناجی هنر را داریم، آنها هم چنین چیزی دارند؟
شمقدری: نه چنین چیزی ندارند. البته بستگی دارد. مثلا هلی شات تا یک ارتفاعی نیاز به مجوز ندارد. میگویند که نزدیک به فرودگاه نشوید، نزدیک به بزرگراه نشوید و ... قابل قبول است.
اخوان: ما برای یکی از مستندها پاریس بودیم. تصویربرداری آن برای یک سال پیش است. پس از آن که برگشتیم آن اتفاقات در نیس فرانسه و رد شدن کامیون از روی مردم اتفاق افتاد. فضای شهر کاملا امنیتی و مترو پر از پلیس بود اما کسی کاری به تصویر برداری ندارد. مثلا اگر دوربین را نزدیک نیروی امنیتی ببرید، میگوید که این کار را نکنید، در همین حد! مطمئن هستم که یک سامانه از بالاتر تو را رصد می‌کند. سامانه‌ای است که به تو ویزا می‌دهد و میداند که چه کار می‌کنی. حداقل ظاهر ماجرا این است که کسی کار ندارد.
ماجرای فیلم‌برداری و مصاحبه ناگهانی با رئیس‌جمهور
خاطرم هست که ما جلوی مجلس سنای فرانسه فیلم برداری می‌کردیم. پلیس آمد و گفت که فیلم برداری نکنید و رفت. نگفت دوربینت را چک کنم. حالا جالب است که در مستند میراث آلبرتای 1 صحنه‌ای که از احمدی نژاد داشتیم، در ابتدا نفهمید که فیلم برداری است اما وقتی تیم حفاظت او فهمید که ما فیلم گرفته‌ایم گفت که جمع کنید اما دوربین ما بر روی دو حافظه همزمان ضبط میکرد. یکی روی هارد خودش ضبط میکرد و دیگری بر روی هارد اکسترنال. وقتی آمدند که دوربین را بگیرند، در همان میان ما رم را بیرون کشیدیم و گفتیم که احتمالا رم سوخته است یا فیلم ضبط نشده است. دوربین را ضبط کردند و 6 ماه بعد به ما دادند اما فیلم روی رم بود، استفاده کردیم و احمدی نژاد هم واقعا حرفی نزد.
شمقدری: احمدی نژاد به نظرم خیلی نقدپذیر بود اما این دولت اصلا.
اخوان: احمدی نژاد که آدم علیه السلامی نیست اما حقیقتا نقدپذیر بود.
تسنیم: واقعا در آنجا کمین کرده بودید یا به کمک هماهنگی‌های پدرتان داخل رفتید؟
شمقدری: نه. سیکلی که برای داخل رفتن هماهنگ کرده بودیم پدرم نبود و سیکل دیگری بود.
اخوان: مراسم رونمایی از نقشه جامع علمی کشور در مرکز همایش‌های صدا و سیما بود.
شمقدری: برای خودمم عجیب بود. ما اصلا هماهنگ نکرده بودیم. بعدا هم که احمدی نژاد فهمید اصلا چیزی نگفت.
تسنیم: احمدی نژاد تو را شناخت؟
شمقدری: نه اصلا. آنجا مرا نمی‌شناخت. آن صحنه اصلا هماهنگ شده نبود و گرنه کسی دوست ندارد خودش را مسخره کند! سر این صحنه کلی او را نقد کردند اما بعدا هم که فهمید اصلا ناراحت نبود. من خودم پیشش رفتم، میراث آلبرتا 2 را دیده بود. مشکلی نداشت.
---------------------------------
گفت‌وگو: مهدی آقاموسی طهرانی
---------------------------------
انتهای پیام/
