پیام قطر به ریاض؛ دوحه به دنبال چیست؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر روز شنبه با حجت الاسلام حسن روحانی  رئیس جمهور کشورمان تلفنی گفت‌وگو کرد. گفت‌وگوی تلفنی سران دو کشور در شرایط  صورت می گیرد که تنش در مناسبات دوحه و ریاض در پی انتشارات اظهارات منتسب به امیر قطر در خبرگزاری این کشور بالا گرفته است.

انفجار اختلافات بین قطر و عربستان زمانی آغاز شد که شبکه سعودی العربیه و شبکه اماراتی اسکای نیوز اظهارات منسوب به شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر در مراسم جشن فارغ التحصیلی شماری از نظامیان را منتشر کرد که در آن وی به دامن زدن به اختلافات منطقه‌ای اعتراض و قراردادن نام حزب الله و جنبش حماس در فهرست تروریسم را محکوم کرد و از آنها به عنوان جنبش مقاومت نام برد و عربستان، امارات و بحرین را به تحریک علیه قطر و حمایت از تروریسم متهم کرد. وی همچنین ضمن دفاع از ایران از سیاست کشورهای منطقه از جمله عربستان در تعامل با ایران و تلاش برای ایران هراسی انتقاد کرد.

وی همچنین گفت کشورهایی که مدعی نبرد با تروریسم هستند خود بیش از دیگران تندرو مذهبی هستند و بهانه دست تروریست ها می دهند.

تمیم پا را از این هم فراتر گذاشت و از هزینه میلیاردها دلار برای خرید سلاح به جای هزینه آن برای طرح‌های اقتصادی انتقاد کرد.

به دنبال آن شبکه های العربیه و اسکای نیوز عربی ضمن پخش این اظهارات به سیاست های منطقه ای قطر تاختند و با میزبانی شمار زیادی از تحلیگران مصری و سعودی، این کشور را به تروریسم و پناه دادن گروه‌های تروریستی به ویژه جنبش اخوان المسلمین متهم کردند.

در پی این موضع گیری تند عربستان و امارات ، شبکه الجزیره قطر که بازوی رسانه ای این کشور به شمار می رود به پخش برنامه عادی خود ادامه داد، تا اینکه یک مسئول قطری بعد از چند ساعت در بیانیه ای بسیار کوتاه گفت: خبرگزاری قطر از سوی طرف های ناشناس هک شده و اظهارات منسوب به امیر قطر جعلی است.

از سوی دیگر خبر شبکه العربیه مبنی بر این که شیخ محمد بن عبدالرحمن وزیر خارجه قطر از سفرای مصر، بحرین، امارات و عربستان خواسته است، ظرف 24 ساعت قطر را ترک کنند بر پیچیدگی اوضاع افزود. اما چند لحظه بعد این خبر نیز از سوی وزیر خارجه قطر تکذیب شد.

عربستان، امارات و بحرین در تصمیمی فوری پایگاه‌های شبکه الجزیره و همه روزنامه های قطر در شبکه اینترنت را فیلتر کردند. این اقدامات نشان  داد که تکذیب اظهارات تمیم از سوی قطر و تاکید بر هک شدن خبرگزاری این کشور برای این کشورها قانع کننده نبوده و نتوانست از شدت بحران بکاهد و به حملات تند علیه این کشور پایان دهد.

در چنین شرایطی که بحران در مناسبات قطر و کشورهای عربی بالا گرفته برقراری تماس تلفنی امیر قطر با حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان اهمیت و معنای خاصی پیدا می کند و حامل پیام‌های خاص سیاسی است.

نکته کلیدی که در گفت‌وگوی تلفنی امیر قطر با رئیس جمهور کشورمان دیده می شود این است که وی به دستگاه‌های مسئول در این کشور دستور داده تا در جهت مناسبات بیشتر تهران و دوحه تلاش بیشتری مبذول دارند که این سخن نشان از عزم قطر برای گسترش روابط با تهران به عنوان کشور قدرتمند منطقه در شرایط کنونی  دارد.

و اینکه چرا قطر در شرایط کنونی تصمیم به نزدیکی مناسبات با ایران را گرفته است دلایل زیادی را می توان برای آن ذکر کرد. قطری ها به این درک رسیده اند که سعودی ها سعی دارند تا تمام کشورهای همسایه کوچک را زیر سلطه خود گرفته و نباید هیچ اقدامی خارج از چارچوب تعریف شده عربستان صورت دهند و نقش آنها باید محدود به نقشی باشد که ریاض برای آنها در نظر گرفته است. در چنین شرایطی که کشورهای کوچکی مثل قطر از عرصه مناسبات بین الملل حذف خواهند شد که این خوشایند قطر نیست.

از این رو قطر تلاش دارد با همه اهرم‌ها و برگه هایی که در اختیار دارد در عرصه منطقه و مناسبات بین المللی در برابر ریاض عرض اندام کند که اقدام اخیر در قبال ریاض را می توان نمونه ای از اقدامات عملگرایانه و مستقل این کشور دانست که قصد دارد خود را از زیر سلطه عربستان خارج کند و  در برابر سیاست های توسعه طلبانه ریاض بیاستد به بیان دیگر قطری ها مانند برخی دیگر از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس دوست ندارند زیر بار قیمومیت و سلطه طلبی آل سعود بروند. 

با توجه به اینکه قطر در برهه کنونی در برابر حملات دیگر کشورها خود را تنها می بیند این کشور به دنبال یافتن متحدین قوی در منطقه است از همین روی تلاش دارد به همپیمان قوی همچون ایران برای همکاری های بیشتر و تفاهم منطقه ای نزدیک شود.  البته نباید این موضع گیری را جدا از  استقبال سرد مقامات سعودی از امیر قطر در اجلاس ریاض دانست.

 بر اساس گزارش منابع رسانه ای، شاهزاده تمیم در نشست سران در ریاض با استقبالی سرد روبه رو شد و تنها با فهد بن محمود معاون نخست وزیر سلطان نشین عمان و رئیس هیات عمانی و نیز با شاهزاده محمد بن نایف ولیعهد سعودی دیدار و گفت‌وگو کرد. بر اساس آنچه منابع داخل کنفرانس سران گفتند و در رسانه ها درز پیدا کرده" امیر محمد بن زاید" نیز بدون احوالپرسی و رعایت تشریفات از مقابل امیرتمیم گذشت و کنار دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا ایستاد تا عکس یادگاری بگیرد.

از سوی دیگر یکی از پرونده‌هایی که ایران و قطر می‌توانند در منطقه همکاری داشته باشند مبارزه با تروریسم است که منطقه ما شاهد آن است و همان طور که رئیس جمهور کشورمان نیز تاکید کرد" راه مبارزه با آن نیز همکاری مشترک است". در زمینه مسائل سیاسی از جمله موضوع سوریه  و نیز اقتصادی دو کشور  می توانند همکاری های بیشتری با هم داشته باشند.

تهران و دوحه می‌توانند به رغم اختلاف در موضوع سوریه با هماهنگ کردن مواضع طرفین در قبال بحران سوریه به یک راه حل سیاسی برای پایان دادن به بحران این کشور دست یابند که این امر نیازمند گفت‌وگوهای بیشتر و مستمر بین طرفین است تا بتوان به یک دیدگاه و نقطه نظرات مشترک دست یافت.

با وجود هجمه گسترده رسانه‌های سعودی و اماراتی علیه قطر به نظر می رسد که این کشور تلاش دارد همچنان آرامش را سرلوحه برنامه های خود قرار دهد و تنش از این سطحی که هست فراتر نرود و این اقدامات را می توان در دو سطح سیاسی و رسانه ای این کشور مشاهده کرد.

 به هر حال نزدیک شدن قطر به ایران  پیامی آشکار به ریاض از سوی مقامات قطری و حامل این پیام است که در شرایط بحرانی  این کشور حاضر است به تهران مخالف سیاست های ریاض در منطقه نزدیک شود و تهران را بر ریاض ترجیح دهد. این سیاست قطر می تواند آغاز راهی برای تعاملات و همکاری های مشترک بین دو کشور برای حل مشکلات منطقه ای باشد و ایران همان طور که قبلا اعلام کرد آماده همکاری با کشورهای همسایه خلیج فارس برای حل بحران‌های منطقه و ایجاد ثبات و آرامش در منطقه است.

یادداشت از حسن رستمی

انتهای پیام/