بقعه تاریخی شیخ صفی‌الدین اردبیلی اوج هنر و معماری ایران+فیلم و تصاویر
بقعه تاریخی و زیبای شیخ صفی‌الدین اردبیلی با قدمتی طولانی اوج هنر و معماری ایران است که به عنوان یکی از مهمترین آثار تاریخی شهر اردبیل به شمار می‌رود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی از مهمترین آثار تاریخی شهر اردبیل و از بناهای کم‌نظیر تاریخی ایران است که از لحاظ معماری و کاشی‌کاری از شاهکارهای سده هشتم هجری قمری و سال‌های پس از آن بوده و پس از وفات شیخ به سال 735 هجری قمری، به وسیله فرزند وی پایه‌گذاری شد و شاه عباس بناهای مهمی به این مجموعه افزود و اصلاحاتی در آن انجام داد.
این مجموعه یکی از به یادماندنی‌ترین آثار تاریخی دوران سلسله صفویه بوده و به عنوان یک مکان ارزشمند و تاریخی در سال 2010 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و نیز آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی به عنوان بزرگترین، کاملترین و برجسته‌ترین خانگاه است که اهمیت این اثر تاریخی به طور کلی در رابطه‌ای که با سلسله خاندان صفوی دارد، جلوه‌گر می‌شود.
ورودی بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی در جبهه شرقی میدان عالی قاپو قرار دارد که در دو لنگه چوبی آن به حیاط بزرگ باز می‌شود و در جانب غربی همین میدان، سردر اصلی بقعه به نام عالی قاپو قرار داشته است که در دوران شاه عباس دوم به دست یوسف شاه بن ملک صفیا ساخته شده بود و ساختمان سردرِ اصلی بقعه و محوطه سه گنبد که مزین به کاشی معرق و کتیبه‌هایی به خط رقاع و کوفی است، عظمت و جلوه خاصی به این مکان داده است.
مقبره شیخ صفی‌الدین برجی استوانه‌ای شکل است که گنبدی کوتاهی در بالای آن قرار دارد که در زیر گنبد صندوق منبتی وجود دارد و از جمله آثار نفیس این بقعه محسوب می‌شود که در حاشیه آن کتیبه‌ای به خط رقاع حک شده و دارای آرامگاهی است که از لحاظ شاهکارهای هنری و معماری و نمایش اصول اساسی عرفانی در سطح جهان نیز ارزش والایی به خود اختصاص داده و به همین دلیل قداست و ارزش خود را تا به امروز حفظ کرده است.
منزل و خانقاه شیخ صفی در همین مکان قرار دارد و بر طبق وصیّت شیخ، جنازه‌اش را در اتاقی جنب خلوتخانه و باغچه و حوضخانه دفن کردند و بر قبر او بنایی ایجاد کردند تا علاوه بر مقبره شیخ صفی و مرقد شاه اسماعیل اول آرامگاه‌های دیگری از شاهزادگان صفوی و فرزندان وی را در این بقعه و محل شهیدگاه قرار دهند.
در عصر صفوی، بقعه شیخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوی چنان به زیور آراسته شد که هم چنان پس از گذشت چندین قرن به عنوان یکی از مفاخر تاریخی و فرهنگی ایران به شمار می‌آید.
این بقعه از دهها آثار بدیع تشکیل یافته که مضمون آن از رشته‌های مختلف هنری برگرفته شده و واحدهای مختلفی از جمله گنبد الله الله، گنبد جنت سرا، دارالمتولی، قندیل خانه، چینی خانه، چله خانه، شهید گاه و حرم سرا آن را از سایر بقعه‌ها متمایز کرده است.
کاشی‌کاری هنری و ظریف، معرق و مقرنس و گچبری کتیبه‌های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی، منبتهای ارزنده، نقره‌کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ‌بری در هر قسمت از این بقعه تاریخی ارزشمند و جهانی به کار برده شده است که همه و همه نشان دهنده هنرهای بی‌نظیر هنرمندان این مرز و بوم است.
مجموعه بسیار زیبای بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یکی از 10 اثر باستانی مهم کشور است که بنای ابتدایی آن به قبل از اسلام باز می‌گردد که در دوران حکومت صفوی مورد احترام شاهان صفوی بوده است.
فرش منحصربفرد بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی که سالها زینت‌بخش این بقعه بوده و هم‌اکنون نیز در فهرست 50 شاهکار هنری برگزیده جهان قرار گرفته و در گنجینه ” ویکتوریا آلبرت هال» شهر لندن در معرض دید عموم قرار دارد و یکی از آثار کم‌نظیر تاریخ ایران است که هنر فرشبافان ایرانی را نشان می‌دهد.
بخشهای مختلف شیخ صفی‌الدین اردبیلی از جمله حرم و دارالحفاظ، مقبره شاهزادگان در سمت شرقی دارالحفاظ، ایوان بزرگ رو به قبله دارالحدیث، چله خانه‌های قدیم و جدید و محل جلوس شیخ صفی‌الدین اردبیلی، مقبره مادر شاه طهماسب، مقصورهای در برابر ایوان دارالحدیث، محوطه شهیدگاه در شمال گنبد دارالحدیث، محل جلوس شیخ صدرالدین موسی، و حجره های متعلق به آن و ایاغ خانه است که در این مجموعه تاریخی جای گرفته و ذهن هر بیننده‌ای را به خود معطوف می‌کند.
این بنا به شکل اتاق چهار گوش و به قطر 18 متری بوده که گوشه‌های آن خوابیده و دارای چند طاق نما است و در مقرنسهای توخالی گچی ایوانها، طاق‌نماها و شاه‌نشینها تعداد زیادی محوطه و طاقهای تزئینی به شکل انواع گلدانها و ظروف رایج قرن 11 قرار دارد که بر زیبایی این بقعه ارزشمند و تاریخی افزوده است.
این مجموعه با دارا بودن بناهایی از سال 735 تا 1038 هجری قمری به عنوان یک کلکسیون معماری، تزیینات معماری، کاشی‌کاری، پرحجم معرق، نقاشی دیواری، صندوقهای قبور منبت و مشبک‌کاری شده، دربهای نقره‌ای و تالار چینی خانه بیانگر شکوه معماری مذهبی از دوره ایلخانی تا صفوی است.
این اثر از ساختار معماری فخیمی برخوردار است که گرد هم آمدن بسیاری از فضایل هنری آن را در مجموعه‌های تاریخی ایران شاخص و متمایز کرده است.
در سمت چپ سرسرای ورودی، مسجد جنت‌سرا قرار دارد که به صورت فضای هشت ضلعی طراحی شده و فاقد محراب است و چنین به نظر می‌رسد که فضای جنت‌سرا بیشتر برای انجام مراسم صوفیانه و گرفتن مجالس سماع عارفانه بوده و سنگ میدان یا «میدان داشی» آن هنوز در مجموعه بقعه شیخ صفی الدین موجود است.
مسجد جنت‌سرا در گذشته دور دارای سقف گنبدی بوده که پس از فرو ریختن در دوره قاجاریه، سقفی چوبی و مسطح روی آن ایجاد شد و بر 16 ستون چوبی استوار شده و از نمای بیرونی مشرف به صحن داخلی سرسرای عظیمی است که در مقابل آن پنجره مشبک گره چینی نصب شده و در جناحین آن دو نیم قوس در ورودی اتاق متولی قرار گرفته است.
گزارش از زهرا رضازاده
انتهای پیام/
