رونمایی از اساسنامه جدید حماس و چند نکته

به گزارش گروه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، رونمایی از اساسنامه جدید جنبش مقاومت اسلامی حماس موجب ارائه تحلیل‌های فراوانی در رسانه‌های داخل و خارج (بویژه جهان عرب) شده که برخی به بعدی از ابعاد آن (در جهت اهداف سیاسی خود) و تعداد کمتری به ابعاد مختلف و کامل آن پرداخته‌اند.

جنبش مقاومت اسلامی حماس یکی از جنبش‌های ایدئولوژیک در فلسطین تلقی می‌شود که موجودیت خود را در تاریخ 15/ 12/ 1987 به عنوان جنبش اسلامی - جهادی نوین در عرصه مبارزات مردم فلسطین علیه اشغالگری رژیم صهیونیستی اعلام کرد.

اولین اساسنامه جنبش حماس در سال 1988 منتشر شد که در آن ضمن تاکید بر اینکه ریشه‌های تاسیس آن را به دهه چهل میلادی معطوف می‌کرد، بر پیوستگی با جنبش اخوان المسلمین تاکید دارد و حماس را یکی از شاخه‌های آن می‌داند.

مضاف بر اینکه در اساسنامه آغازین به چگونگی رابطه حماس با سازمان آزادیبخش فلسطین پرداخته شده است، در فحوای آن ماهیت تاریخی مبارزه و نبرد با قوم یهود در فلسطین (هماهنگ با مواضع اخوان المسلمین) مورد تاکید قرار می‌گیرد.

به نظر می‌رسد جنبش حماس با توجه به تغییرات و تحولات جهانی و منطقه‌ای در تلاش است تا بستر لازم برای تعامل با دیدگاه‌های جهانی و منطقه‌ای در خصوص حل سیاسی موضوع فلسطین را فراهم آورد.

در این جهت دو تغییر عمده در اساسنامه جدید ایجاد شده است:

1- قوم یهود از دایره دشمنی و مبارزه حماس خارج شده و مبارزه با «صهیونیسم» و «اشغالگری صهیونیست‌ها و رژیم صهیونیستی» جایگزین شده است.

2- حماس تلاش کرده تا مناسبات و روابط بنیادین خود با اخوان المسلمین را مورد بازنگری قرار دهد و از ذکر ریشه‌های خود که به اخوان المسلمین بر می‌گردد صرفنظر کند.با این توضیح که بنا به گفته برخی از رهبران حماس، تغییرات ایجاد شده در اساسنامه جدید تغییرات بنیادین محسوب نمی‌شوند بلکه نوعی تغییر تاکتیکی در زمینه اقدامات و تحرکات حماس با توجه به شرایط جدید جهانی و منطقه‌ای تلقی می‌شود.

در این زمینه ذکر چند نکته در خصوص مواضع و دیدگاه‌های بنیادین جنبش حماس ضروری است:
1-از هیچ بخشی از سرزمین فلسطین صرف نظر نشده است (بدون توجه به اینکه اشغالگری تا چه زمانی ادامه خواهد یافت و حماس هر جایگزین دیگری به جای آزاد کردن کامل فلسطین از دریای مدیترانه تا رود اردن را رد می‌کند).

2- حماس همچنان رژیم صهیونیستی را به رسمیت نمی‌شناسد و از هیچ یک از حقوق فلسطینی‌ها چشم پوشی نمی‌کند.

3-حماس برپایی دولت مستقل و کامل دارای حاکمیت ارضی فلسطین را بر اساس مرزهای 1967( به جای 1948) مد نظر قرار داده است و حق بازگشت پناهجویان و آوارگان فلسطینی را به عنوان توافق ملی مشترک قلمداد نموده است.

4- بازگشت به مرزهای 1967 گرچه در اساسنامه سال 1988 ذکر نشده است، (شامل سرزمین‌های کرانه باختری رود اردن و باریکه غزه که در جنگ 6 روزه سال 1967 به اشغال اسرائیل در آمد) اما در مواضع برخی از رهبران حماس و از جمله شیخ احمد یاسین به اشکال گوناگون ذکر شده و در سال 2006 هم در منشور وفاق ملی مورد تایید حماس قرار گرفته است و از این منظر موضوع جدیدی نیست و بازگشت به مرزهای 1968 به عنوان یک راه حل مرحله‌ای و توافقی مد نظر قرار گرفته است، بدون اینکه هیچگونه مشروعیتی به اشغال سایر سرزمین‌های فلسطینی داده شود.

یادداشت: محمد رضا ثمری: عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

انتهای پیام/