آیین سنتی نوروزنامه‌خوانی با آغاز "کول چرشنبه" و "گول چرشنبه" در خلخال
آیین سنتی نوروزنامه‌خوانی از جمله آیین‌های نوروز باستانی و مراسم استقبال از این سروده شورانگیز طبیعت است که در روستاهای شهرستان خلخال از جمله نمهیل هشجین برگزار می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خلخال، آئین نوروز باستانی و مراسم استقبال از این سروده شورانگیز طبیعت از جمله سنن دلنشین و با شکوهی است که ایرانیان در طول سالیان متمادی توانسته‌اند شالوده فرهنگی و معنوی آن را با گوشت و پوست و استخوان خویش پیوند بزنند.
مراسم استقبال از نوروز در هشجین از یک ماه مانده به لحظه تحویل سال با شور و حال وصف ناپذیری که کودکان و نوجوانان با انجام بازیهای بومی و مرسوم، مانند تخم مرغ‌بازی (یومورتا اویناماخ)، گردوبازی (موللادّی)، آشیق، انزلی، قَییش ویردی و غیره برپا می‌کردند آغاز می‌شد و تا هنگامی که نخستین جوانه‌های «نوروز گلی» و «قارچیچگی» از زیر خاک سر بر نیاورده تا حلول جشن دگرگونی طبیعت را نوید دهد این بازی و شور و هیجان ادامه داشت.
آئین‌ها و سنت‌های قدیمی هر سرزمین و دیاری یادگاری‌هایی گران‌سنگ از گذشته‌های دور مردم آن سرزمین هستند سنت‌ها و رسم‌هایی که سینه به سینه از دوردست‌های تاریخ به امروز رسیده‌اند.
نوروز و نوروزنامه‌خوانی یکی از ماندگارترین این سنت‌ها است که مانند هزاران سال پیش همچنان در زندگی ایرانیان به ویژه مردم آذربایجان متبلور است.
مردم روستاهای شهر هشجین به ویژه روستای نمهیل نیز به رسم سنتی دیرینه همه ساله با فرا رسیدن اول اسفندماه مراسم سنتی نوروزنامه‌خوانی را در کوچه‌های این روستا اجرا می‌کنند که در این مراسم بچه‌های روستا در شب‌های نخست ماه نوروز به درب منازل رفته و با خواندن نوورزنامه‌خوانی و شادباش فرا رسیدن ماه نوروز از صاحب خانه هدیه می‌گیرند.
بهار آمد ، بهار آمد خوش آمد
علی با ذوالقارآمد خوش آمد
سیزون بو تازه باراموز مبارک
گونور ، هفتوز ، آیوز ، ایلوز مبارک
ورون موژده یئتیشدی عید سلطان
گوزَلّشدی تماماً باغ و بستان
بهارون موژده سین وردی اوشاقلار
آخوب سو چشمه لردن ایشدی باغلار
یاشیلّاشدی چمن ، گولَّشدی داغلار
ورون مژده یئتیشدی عید سلطان
در دومین چهارشنبه اسفند که «کول چرشنبه» نامیده می‌شود، کدبانوی خانه وسایل و لوازم منزل از جمله فرش و گلیم و لباس‌ها و ظروف و غیره را شسته و حیاط و کوچه و گذرها را آب و جارو می‌کرد و دیوار اتاق‌ها و ایوان‌ها نیز غبارروبی می‌شد.
مردان نیز پشم و دم گوسفندان را قیچی می‌کردند و پسران دم بخت به سلمانی‌ها رفته و سر و صورت خود را اصلاح می‌کردند.
سومین چهارشنبه اسفند ماه «گول چرشنبه» نام داشت و چند روز مانده به آغاز آن، مردان و زنان سوار بر چهارپایان خود و برای تهیه خاک سفید که در اصطلاح به آن «آلاوا» گفته می‌شد، به محل هایی که به «آلاواچاریخ » معروف بود رهسپار می‌شدند و خاک سرخ‌ها هم از نزدیکی محل سکونت خود تهیه می‌کردند.
با شروع شدن روز «گول چرشنبه» زن‌ها و دخترها دیوارهای بیرونی خانه را به وسیله گلی که از خاک سرخ و کاه درست می‌شد و در اصطلاح «قیریل پالچیخ» نام داشت گل‌کاری می‌کردند و نیز با خاک سفید دیوارهای داخلی منزل را رنگ‌کاری می‌کردند که به این کار «سووآماق»گفته می‌شود.
شور و غوغای خاصی همراه با شادمانی و نشاط در بین مردم ایجاد می‌شد که بی‌صبرانه تماشای جلوه کهن و باستانی نوروز را انتظار می‌کشیدند؛ چند روز مانده به آغاز آخرین چهارشنبه سال موقع آماده کردن سبزه برای سفره‌های هفت سین و همچنین مردها و حتی کودکان از صبح تا غروب به صحرا می‌رفتند و برای تدارک آتش چهارشنه سوری علف‌های خشک «چیرتیخ، کولَش ، گَوَن ، بیان و غیره » را جمع آوری می‌کردند.
آیین نوروزنامه خوانی که به زبان محلی ترکی از حنجره سالخوردگان به گوش می‌رسد با این مضمون است: «شکر ای خدا گئچدی زمستان، گلدی موسم باغ گلستان» «چمنلر اولدی سبز گلستان» «ای خانه صاحب از در کلان، اوشاقلار سوزه گوندری سلام» «دئیون بایراما چوخ وئرون زینت، رهبر ایران اولسون سلامات» «سوزون بایراموز اولسون مبارک، به حق طه یاسین تبارک» و ابیاتی که پشت سر هم در کوچه‌ها تکرار و ادامه می‌یابد.
به حق یاعلی آقای قنبر
وصّی مصطفی ، شیر و غضنفر
کمگ اولسون سوزه ساقی کوثر
بهار آمد ، بهار آمد خوش آمد
سوزون بو تازه بایراموز مبارک
ایوز گونوز، گونوز هفتوز مبارک
این رسم دیرینه یک نیم روز در روستای نمهیل برگزار و اهالی به دنبال نوروزخوانان پش سر هم در کوچه‌ها حرکت و عطر و بوی نوای نوروزی همه جا را فرا می‌گیرد.
در مورد این رسم قدیمی در این فصل می‌توان از سوز و سرما همه جا را فرا گرفته است گفت و این نوع آیین‌های سنتی علاوه بر دلگرمی و امیدبخشی به مردم به آمدن بهار موجبات خوشحالی اهالی را در آستانه نوروز فراهم می‌کند.
از خصوصیات خوب این رسوم انتقال سینه به سینه این آیین در شهرستان خلخال است و در سایر روستاهای این شهرستان نیز این رسوم از 10 روز مانده به عید نوروز آغاز و در هر روستایی با رسم و رسومات خاصی برگزار می‌شود.
بعد از این رسم خانواده‌ها در روستاها خانه‌های خود را برای استقبال از مهمانان نوروزی آماده کرده و مقدمات نوروز را فراهم می‌کنند.
از مهم‌ترین عامل برگزاری نوروزنامه خوانی در روستاهای خورش رستم را گرمسیر بودن این منطقه نسبت به سایر مناطق شهرستان خلخال می‌توان نامید.
انتهای پیام/
