فیلمهای سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر در نمای کلوز آپ

باشگاه خبرنگاران تسنیم«پویا»-کاظم امینی

این روزها که کم کم از  سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر دور می شویم به راحتی می توان پیرامون آن نظرات کارشناسی ارائه داد. این جشنواره در شرایطی برگزار شد که  مخاطبان سینما به سه برابر افزایش، و سالن سازی در تهران و شهرستان‌ها آغاز شده است. در این سالها تمام رکوردهای سینمای ایران در تولید، جوایز جهانی، اکران، افزایش مخاطب، زیرساخت‌ها و ... زده شده است. در چنین فضایی جشنواره فیلم فجر آغاز می‌شود  با فیلم‌هایی که نشان از آمدن نسلی نو در سینمای ایران دارد. از جمله ویژگی‌های این جشنواره فیلم‌های راه یافته را می‌توان در موارد زیر دانست:

1.  حضور جدی نسل نوی سینما، در جشنواره سی و پنج برای نخستین بار فیلم‌های اولی در بخش مستقلی دیده نشد و جوانان فیلمساز با حرفه‌ای ها و قدیمی‌ها رقابت می‌کنند. جشنواره تنها از دو بخش سودای سیمرغ  (33 فیلم) و چشم انداز سینمای ایران (11 فیلم) تشکیل شده است. راهیابی قدرتمند 17 فیلم اولی و 2 فیلم دومی به این بخش نشان از توان نسل نوی سینمای ایران دارد.  نکته درخور توجه این است که بیشترین سهم در ساخت فیلم‌های دفاع مقدس و دینی امسال را سینماگران نسل نو با نگاهی تازه و اندیشه‌هایی درخشان دارند.

2.  حضور شش بانوی ایرانی به عنوان کارگردان تصویر گویایی است از نقش و جایگاه زن در جامعه اسلامی و ایرانی است. بانوان ایرانی با ساخت دو فیلم ارزشمند دفاع مقدسی نگاه تازه‌ای را به موضوع هشت سال دفاع مقدس به ارمغان آورده‌اند. توجه به نقش مادر، همسر و خانواده شهید میوه حضور این نگاه پر عاطفه و زنانه به دفاع مقدس است. و این رخداد از این جهت مهم است که فاصله بین فیلم جنگی و دفاعی مقدسی را به خوبی روشن می‌کند.

3.  ظهور نسل جدیدی از فیلمسازان دفاع مقدس رویدادی مبارک و فرخنده است. فیلم شیار 143 با روایتی ساده و انسانی از مادران شهید، فیلم ایستاده در غبار روایتگر مفقودان است که امسال اکران شدند. در جشنواره امسال هم فیلم دریاچه ماهی بیانی زیبا از شهیدان مفقود الجسد، فیلم ویلایی‌ها روایتی هنرمندانه از خانواده‌های فرماندهان و رزمندگانی است که در مناطق جنگی زندگی کرده‌اند.

4.  توجه سینمای ایران به رشادت‌های سربازان  گمنام انقلاب در مبارزه با گروه‌های منحرف و الحادی در سال گذشته و امسال از رویکردهای تازه سینمای ایران است. سال گذشته فیلم امکان مینا و سیانور و امسال هم فیلم بسیار خوبی درباره شهدای هفت تیر ساخته شده است

5.  یکی از دلایل ناکامی سینمای ایران در جذب مخاطب قصه گویی و قهرمان محوری بود. که  در سیاست‌های اعلامی و اعمالی سازمان سینمایی به حمایت از این دست از فیلم‌ها اشاره شده است. به روایت آمار سینمای ایران از فیلم‌های پایان باز به سوی قصه‌گویی حرکت موفق و معناداری را آغاز کرده است. امسال و در میان فیلم‌ها تنها 3  فیلم قصه کمرنگی دارند و بقیه فیلم‌ها به سمت سینمای قصه‌گو رفته‌اند.

6.  یکی از آسیب‌های فیلم‌ها و سریال‌ها جدایی آنها از مردم و پرداختن به زندگی‌های اشرافی و نشان دادن خانه و خانواده‌هایی است که اکثریت جامعه ایرانی از آن سبک زندگی فاصله دارد. خوشبختانه امسال سینمای ایران به الگوهای زندگی متوسط شهری نزدیک‌تر شد. از میان 44 فیلم راه‌یافته به جشنواره، تعداد فیلم‌هایی که در آن به روایت یک خانواده متوسط پرداخته می‌شود بیش از سایر خانواده‌ها به لحاظ تمکن مالی است.21 فیلم راه‌یافته به جشنواره روایتگر زندگی ساده طبقه متوسط و 11 فیلم قصه‌هایی است از زندگی لایه‌های ضعیف جامعه و  11 فیلم در خانه‌هایی از جنس طبقه‌های بالا و متمکن اجتماعی است. به بیانی دیگر به دنبال آشتی  مردم با سینما ظاهراً سینماگران هم تلاش کرده‌اند به مردم نزدیک‌تر شوند. سینمایی می‌تواند مورد استقبال قرار گیرد که آینه‌ای باشد از زندگی مردمان کشورش.

7.  سینمای متعهد و دغدغه مند نسبت به مسائل اجتماعی از ویژگی‌های سینمای متعهد است. انتظار می‌رود سینمای ایران با توجه به آسیب‌های اجتماعی زمینه را برای کاهش آسیب‌ها فراهم نماید. مرز بیان آسیب‌ها و سیاه نمایی البته حساس است.  به نظر می‌رسد موتور سینمای اجتماعی و دغدغه مندِ متعهد روشن شده است. از میان 44 فیلم 3 فیلم فساد و رشوه خواری را هنرمندانه نکوهش می‌کند. 4 فیلم دیگر در خلال داستان‌ها مشکلات ناشی از طلاق  و جدایی را برجسته کرده‌اند. فرونشاندن خشم و گذشت،  موضوع 7 فیلم  دیگری است که قتل عمد یا غیر عمد شالوده داستان آنهاست. سرزنش درگیری‌ها و نزاع خیابانی موضوع اصلی 9 فیلم دیگر اجتماعی است. 3 فیلم راه یافته به جشنواره به موضوع فسادهای سیاسی می‌پردازد. 1 فیلم هشدار برای نزول خواری، 1 فیلم پرهیز از خودکشی و فیلم مهم دیگری پیامدهای فرار از خانه را به تصویر کشیده‌اند. از سوی دیگر طرح موضوع مهاجرت معکوس و ترغیب به مهاجرت از تهران و شهرهای بزرگ در یک فیلم، ترغیب خانم‌ها به ازدواج به هنگام و در زمان مناسب و هشدار دادن نسبت به عوارض بالا رفتن سن ازدواج و نیز تلاش برای اختصاص دادن وقت مناسب به فرزندان موضوع اصلی داستان فیلم دیگری است. در مجموع درصد بالایی از فیلم‌ها ضمن روایت آسیب‌ها بارقه‌ای از امید را برای رهایی از این آسیب‌ها ایجاد می‌کند.

8.   امسال باوجودی که هنوز نماش سیگار کشیدن از فیلم‌ها دست بر نداشته است اما بر خلاف سال گذشته در فیلم‌های امسال کمتر می‌توان از سیگار سراغ گرفت. نبود سیگار در دستان تعداد زیادی از شخصیت‌های اصلی از ویژگی‌های مهم فیلم‌های این دور ه است. وجود شخصیت معتاد در فیلم به حداقل کاهش یافت. و در 2 فیلمی که شخصیت‌ها گرفتار اعتیادند، هدف نشان دادن پیامدهای این بلای خانمان‌سوز است. در 3 فیلم هم شخصیت‌های فرعی و کم اهمیت در نقش‌های منفی گرفتار اعتیادند.

9.  سبک زندگی ایرانی واسلامی یا سنتی چهره و نمای اصلی بیشتر فیلم‌های امسال است. در اغلب فیلم‌های امسال سبک  زندگی ایرانی و سنتی برجسته است. در میان 44 فیلم، 20  فیلم شخصیت‌های اصلی یا مهمشان سبک زندگی ایرانی سنتی دارند. 12 فیلم  به خانواده‌های با سبک زندگی ایرانی مدرن پرداخته‌اند. در 9 فیلم سبک زندگی ایرانی/اسلامی وجود دارد و در 7 فیلم، سبک زندگی همچنان غربی است. گرایش به استفاده از فضاهای ایرانی و اسلامی در سینما به‌ویژه برای نسل نو گرایش غالب است.

10.  فیلم‌های طنز تقریباً همیشه از سوی از سوی مردم مورد استقبال گرفته‌اند. امسال  دو فیلم طنز در مسابقه پذیرفته شدند. فیلم‌هایی که در طنز موفق‌اند و از لودگی و بیهودگی پرهیز نموده‌اند. شاید یکی از نکات مثبت کار هیات انتخاب امسال جدی گرفتن طنز و راه دادن آنها به بخش مسابقه بود. از سوی دیگر حضور دو فیلم پلیسی، یک درام معمایی و جاسوسی، 5 درام جنگی، یک انیمیشن به این معناست که سینمای ایران از سینمای خاکستری به‌سوی سینمای قصه‌گو و متنوع حرکتی خوبی را آغاز کرده است.

11.  امسال از میان 44 فیلم جشنواره با وجودی که اغلب فیلم‌ها اجتماعی هستند  و تلخی معمولاً با فیلم‌های اجتماعی عجین است اما برخلاف سال گذشته 15   فیلم را می‌توان دارای موضوعات تلخ دانست ولی در 3 مورد پایانی تلخ برای داستان رقم می‌خورد.  در 12 مورد هم باوجود زمینه تلخ، پایانی روشن  وامید بخش کام تماشاگران را شیرین می‌کند.

12.  وضعیت پوشش شخصیت‌های اصلی فیلم بهتر از سال‌های گذشته بود و در اغلب فیلم‌ها وضعیت پوشش زننده و نامناسب دیده نمی‌شود. اغلب فیلم‌ها اگرچه تا رسیدن به پوشش معیار جامعه اسلامی فاصله دارند و اگرچه وضعیت حجاب خانم‌ها در بعضی فیلم‌ها فاصله زیادی تا وضعیت اسلامی و شرعی دارد اما در اغلب فیلم‌ها  از تصویر کردن شخصیت‌هایی با پوشش غیرشرعی و غیر عرفی نیز پرهیز داشته‌اند.

13.  سینمای انقلابی و دفاع مقدس در جشنواره 35 حضوری پررنگ و پر اقتدار دارد. 6 فیلم دفاع مقدسی با نگاه نو و فیلمی که موضوع مهم خیانت منافقین را نشان می‌دهد، جشنواره فیلم فجر را به جشنواره نگاه نو به سینمای دفاع مقدس و انقلابی تبدیل کرده است.

14.  از 44 فیلم راه‌یافته به جشنواره، 7 فیلم در جنوب تهران، 2 فیلم در اطراف تهران بزرگ، یک فیلم در مشهد، یک فیلم در سیستان، 2 فیلم در آذربایجان، 3 فیلم در جنوب ایران، 2 فیلم در شمال کشور و بقیه فیلم‌ها در مرکز و شمال و یا شهرستان‌های اطراف تهران فیلم‌برداری شده است. تنوع فرهنگی و جغرافیایی پدیده‌ای است که در سینمای امسال به خوبی دیده می‌شود.

انتهای پیام/