تدوین الگوی اوقات فراغت و صنایع سرگرمی/«ما» باید سریال رمضان۹۷ را بسازیم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، حجت‌الاسلام و‌المسلمین محمد شیخ‌الاسلام دبیر جشنواره ملی کتاب سال برتر سبک زندگی اسلامی-ایرانی است. جشنواره‌ای که برای نخستین بار با این موضوع برگزار خواهد شد.هفته گذشته اولین فراخوان این جشنواره منتشر شد و از صاحبان قلم و آثار دعوت شد تا تولیداتشان را به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند.

این جشنواره به همت مجموعه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار می‌شود.

با حجت‌الاسلام و المسلمین شیخ‌الاسلام درباره ایده‌های شکل‌گیری این جشنواره و برنامه‌هایی که قرار است در حوزه سبک زندگی عملیاتی شود گفت‌وگوی مفصلی کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

تسنیم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم دقیقا چه وظایفی و چه کارهایی را در دست اقدام دارد؟

دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم از اولین مراکزی است که در ابتدای انقلاب با نگاه کار فرهنگی ویژه روحانیون شکل گرفت. این دفتر با نظر امام‌خمینی(ره) تشکیل شد. وابسته به مجموعه حوزه علمیه قم و کار آن این است تا فضاهای تبلیغی در سطح کشور را برای روحانیون آماده کند و خود روحانیون را برای حضور در این فضا آموزش دهد.

پس از گذشت چند سال قرار شد این دفتر شکل کامل‌تری بگیرد؛ به این ترتیب بخش‌های آموزشی در آن فعال شد. بخش پژوهشی نیز با تشکیل پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی آغاز به کار کرد. دانشگاه باقرالعلوم، دانشگاه امام رضا(ع)، مجموعه معصومیه و بوستان کتاب به عنوان یک ناشر برتر و پرکار کارش را با مدیریت این مرکز آغاز کرده است که همه آنها زیر مجموعه دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم هستند.

دفتر پس از رحلت امام‌خمینی(ره) از حوزه علمیه جدا و زیر نظر مقام معظم رهبری تعریف شد. رهبر انقلاب، اعضای هیئت امنای دفتر را منصوب می‌کنند و با پیشنهاد این هیئت امنا، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی در قم تعیین می‌شود.

یک موضوع و معضل به جای طیف گسترده‌ای از مسائل/می‌خواهیم مسائل و مشکلات واقعی مردم را حل کنیم

به اقتضای کارهای متفاوت دفتر، پنج شعبه در تهران، مشهد، اصفهان، اهواز و ایرانشهر وجود دارد که اینجا در تهران ما یکی از نمایندگی‌ها را اداره می‌کنیم. مجموع کارهایی که در دفتر قم انجام می‌شود اینجا هم انجام می‌شود. فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی، اعزام مبلغ،‌ فعالیت‌های ترویجی و ... . این جریان تا سال 1387 ادامه داشته است. از آن به بعد این نگاه در دفتر پدید آمد که به جای ورود در طیف گسترده‌ای از حوزه‌ها و موضوعات، باید به موضوعاتی بپردازیم که مسائل مردم و جامعه است و برای حل آنها تلاش کنیم. حدود 20 تا 30 هزار  مبلغ در سراسر کشور داریم که در این راستا فعالیت می‌کنند.

استخراج 14 عرصه کار در حوزه سبک زندگی

با همین نگاه حدود 140 مسئله رصد و اولویت‌بندی شد و بالاخره به 14 مسئله رسیدیم. این 14 مسئله، میزهای تخصصی دفتر هستند که از سال 1393 تا کنون عملا را‌ه‌اندازی شدند و محوریت آنها یک موضوع مهم در سطح جامعه است. در همان موضوع مهم، یک مشکل و معضل اساسی مردم مورد بحث و نظر قرار می‌گیرد و برای حل آن تلاش می‌شود.

 این 14 میز ذیل چهار قطب فکری فرهنگی تعریف شدند که همگی موضوعات مشخصی دارند. مثلا میز خانواده ما معضل طلاق در پنج سال اول زندگی را بررسی می‌کند. میز اخلاق ما متمرکز بر موضوع صداقت و حل معضل دروغگویی است. این تلاش‌ها شامل کارهای پژوهشی، آموزشی، ترویجی، رسانه‌ای و... است که بسته‌ای از اقدام و عمل را شامل می‌شود.

مصرف کالای فرهنگی به عنوان مسئله‌ای مهم در سبک زندگی

حرف زدن درباره سبک زندگی سهل و ممتنع است. پس از صحبت‌های رهبری با موجی از پرداخت‌های متفاوت مواجه بودیم. هرکسی هم مطمئن بود که مفهوم سبک زندگی را می‌داند و به خوبی تبیین می‌کند. 14 عرصه را در حوزه سبک زندگی بر مبنای سخنان رهبری و ادبیات نظری موجود دنیا استخراج کردیم. الگوی پوشش، مسکن، تغذیه، اوقات فراغت، بهداشت، مناسک مذهبی، تحصیل، کسب و کار، تعامل با قانون، مصرف اقتصادی، فضای مجازی و زندگی دوم، تزئینات، معاشرت و مصرف فرهنگی این 14 عرصه را تشکیل می‌دهند. مصرف فرهنگی یعنی مصرف کالاهای فرهنگی، کالاهایی که محتوای فرهنگی دارد اما در تقاطع فرهنگ و اقتصاد است. در  دنیا حدود 30 سال است که مصرف کالای فرهنگی با عنوان صنایع فرهنگی شناخته می‌شود. صنایع فرهنگی یعنی وقتی فرهنگ تبدیل به کالا شده و یک چرخه اقتصادی را شکل داده است.

تسنیم: نمونه شکست  خورده کار در حوزه صنایع فرهنگی را با تولید عروسک‌های دارا و سارا دیده‌ایم. چیزی که صراحتا رهبر انقلاب هم به آن اشاره کردند.

بله همین‌طور است. کالاهای فرهنگی اقتضائاتی دارد که باید در آنها ورود متخصصانه داشت.

از این 14 عرصه با اولویت‌بندی‌هایی که شد که به عرصه مصرف کالاهای فرهنگی رسیدیم. این موضوع در ادبیات نظری، 9 دسته‌بندی دارد: کالاهای مکتوب، مجازی، رسانه‌ای، هنری، سرگرمی، مد و طراحی، میراث فرهنگی، مذهبی و کالاهای ورزشی (زمانی که بعد فرهنگی پیدا می‌کند).

 ایده‌پردازی، تولید، توزیع، تبلیغ و مصرف پنج اتفاقی است که در پروسه صنایع فرهنگی رخ می‌دهد. این پنج فرآیند و آن 9 دسته از کالاهای فرهنگی مقابل ما بود. یعنی 45 انتخاب داشتیم که کدام را به عنوان دسته اصلی و کدام فرآیند را به عنوان محور فعالیت انتخاب کنیم. باید معضل را انتخاب می‌کردیم. مردم ما دچار بیماری‌هایی در حوزه مصرف هستند که اولا مصرفشان نامتعادل است، مثلا مصرف کتاب پایین می‌آید و مصرف کالاهای مجازی افزایش پیدا می‌کند. همانطور که سبد غذای مردم باید متعادل باشد و مثلا می‌دانند که هر روز نبایند گوشت بخورند، باید بدانند که گوش‌دادن مدام به موسیقی و یا مشغول بودن مدام به کتاب هم خوب نیست و بیماری‌زا است. هر نوع افراطی بد است. این کالاها باید در کنار هم در تعادل باشند.

 معضل دوم،‌ انفعال مردم در برابر کالاهای فرهنگی است که این هم بیماری است. یعنی در فضای مجازی هرچه می‌بینیم می‌پذیریم و این بدترین تعامل با کالای فرهنگی است. به همین دلیل است که شایعه در جامعه ما رواج دارد.

 معضل سوم این است که مردم ما کار کردن با این کالاها را آموزش ندیده‌اند تا گزینش،‌ استفاده و نگهداری کنند؛ مثلا اسباب‌بازی می‌خریم که اصلا برای آن بچه نیست.

ارتقای سواد مصرف کالاهای فرهنگی و ایجاد تعادل در سبد کالای فرهنگی، معضل اساسی سبک زندگی

سواد رسانه‌ای و سواد مصرف کالاهای فرهنگی مسئله مهمی است. در نهایت معضلی که انتخاب کردیم، ارتقای سواد مصرف کالاهای فرهنگی و ایجاد تعادل در سبد کالای فرهنگی خانوار است. برای این معضل بسته‌هایی را در چهار گروه اصلی آموزشی، پژوهشی، ترویجی-تبلیغی و تعاملی-ساختاری تعریف شد. تعاملی-ساختاری کارهایی در بالادست است که مثلا باید سراغ قانون برنامه ششم توسعه برویم.  ایجاد شبکه‌های هدفمند مردمی هم یکی از این کارهاست. در این چهار محور هم مجموعا 35 کلان برنامه و 190 ریز برنامه را برای انجام تا سال 1398 طراحی کردیم که اگر انجام شود امیدواریم اصلاحات فرهنگی در بخش افزایش سواد مصرف کالاهای فرهنگی اتفاق بیفتد.

تسنیم: جشنواره کتاب سال سبک زندگی اسلامی ایرانی چگونه به این فرآیند مرتبط شد؟

به این نتیجه رسیدیم که ادبیات نظری در این حوزه را تقویت کنیم و البته از صاحبان ایده های برتر تقدیر کنیم تا به مردم هم معرفی شود. جشنواره با این هدف طراحی شده است که یک موج فرهنگی ایجاد کند و توجه نخبگان را به این عرصه جلب کند؛ همچنین مردم را با کالای مکتوب خوب در حوزه سبک زندگی آشنا کند.

گفتمان سازی، دلگرمی صاحبان قلم و معرفی کالای مکتوب خوب به مردم از اهداف جشنواره است

در بخش‌های دیگر جشنواره‌های متعدد کتاب سال داریم که وزارت ارشاد و حتی حوزه علمیه آنها را برگزار می‌کند. سبک زندگی متولی مشخصی ندارد. هدف ما اولا گفتمان‌سازی و ایجاد موج فرهنگی برای صاحبان قلم و نظر بود تا آنها را دلگرم کنیم و البته مردم را با کالای مکتوب خوب در این حوزه آشنا کنیم.

تسنیم: کار جشنواره به چه صورت است؟ فقط به آثاری که در نتیجه فراخوانِ اعلام شده شرکت کنند می‌پردازید یا فضای موجود کشور را هم رصد می‌کنید؟

هر دو کار انجام می‌شود. هم به آثار رسیده از فراخوان و هم به آثار موجود نگاه خواهیم کرد. کتاب سال حوزه و وزارت ارشاد هم همین کار را می‌کنند. محصولاتی که دنبال آن هستیم شامل کتاب، پایان‌نامه‌های ارشد و دکتری و پایان‌نامه‌های سطح 3 و 4 حوزه علمیه است. رشته‌ها و محورهای اصلی جشنواره همین‌هاست.

تولید دانش در عرصه سبک زندگی موضوع ثابت و اصلی جشنواره کتاب سال

جشنواره یک موضوع اصلی دارد که در هر دوره تکرار می‌شود و آن تولید دانش در عرصه سبک زندگی است. در هر دوره یک موضوع ویژه خواهیم داشت که امسال اوقات فراغت و صنایع سرگرمی را تعیین کرده‌ایم.

تولید دانش در عرصه سبک زندگی عنوان درجه اول در بخش موضوعات اصلی است. تعاریف، مفاهیم، مبانی و چارچوب‌های اصلی سبک زندگی، آثار مطالعات سبک زندگی در عرصه‌های اجتماعی، مفهوم الگوسازی در سبک زندگی و بایسته‌های آن، مدیریت‌پذیری سبک زندگی و بایسته‌های آن، شبکه‌سازی مفهومی سبک زندگی با علوم انسانی، سبک زندگی و معنای زندگی، سبک زندگی، تنوع طلبی و عاملیت فردی و همچنین شبکه‌سازی معنوی سبک زندگی با علوم اسلامی و الهیاتی سایر محورهای بخش اصلی است.

اوقات فراغت و صنایع سرگرمی موضوع ویژه اولین جایزه کتاب سال برتر سبک زندگی

همچنین اوقات فراغت و صنایع سرگرمی عنوان درجه اول در بخش موضوعات ویژه این جشنواره است. جایگاه اوقات فراغت و صنایع سرگرمی در الگوی سبک زندگی اسلامی-ایرانی، آسیب‌شناسی و بایسته‌های صنایع سرگرمی در الگوی سبک زندگی اسلامی-ایرانی، چالش‌های صنایع سرگرمی در الگوی سبک زندگی اسلامی-ایرانی، راهبرد و افق‌سازی در حوزه صنایع سرگرمی در الگوی سبک زندگی اسلامی-ایرانی و مدل‌های سرگرمی و صنایع در ایران اسلامی و تحلیل آن با نگرش ویژه بر الگوی سبک زندگی اسلامی-ایرانی سایر محورهای بخش ویژه جشنواره است.

تسنیم: یعنی سالانه باید منتظر این جشنواره با یک موضوع جدید باشیم؟

در هر دوره یک موضوع جدید خواهیم داشت اما این دوره‌ها لزوما سالانه نیست. ممکن است ظرفیت‌های برگزاری جشنواره در چند سال مهیا نباشد. این از سر کمی بودجه و بی‌برنامگی نیست، واقعا ممکن است در یک سال شاهد اتفاق ویژه‌ای در حوزه نظری سبک زندگی نباشیم.

تصور ما این است که سال آینده جشنواره باشکوه‌تری برگزار شود اما همه چیز بستگی دارد به اینکه چقدر صاحبان اندیشه و قلم درگیر این ماجرا شده باشند.

تسنیم: جشنواره در ذیل کدام یک از عناوین کارهای آموزشی، پژوهشی، ترویجی و تعامی-ساختاری قرار می‌گیرد؟

جشنواره کتاب سال برتر به بخش ترویجی مربوط می‌شود.

خرید اسباب‌بازی کودکان نیاز به مشاوره دارد

تسنیم: سه بخش دیگر چه خواهد شد؟

آنها هم انجام می‌شود. مثلا یکی از ریز برنامه‌ها ارائه مشاوره به مردم در مورد مصرف کالاهای فرهنگی است. در تلاشیم تا یک نسخه تحت وب طراحی کنیم و مشاوران ما مردم را در زمینه تهیه کالای فرهنگی مناسب راهنمایی کنند. مثلا اگر کسی می‌خواهد برای فرزندش اسباب بازی تهیه کند، مشاوره دقیق می‌گیرد و با توجه به ویژگی‌های شخصیتی کودکش به یک انتخاب خوب می‌رسد.

یکی دیگر از ریز برنامه‌ها اعزام هدفمند مبلغان با موضوع مصرف کالای فرهنگی است تا مردم را نسبت به مصرف کالاهای فرهنگی حساس کنند.

 در یک نظرسنجی خواندم که 70 درصد از مردم می‌دانند استفاده از فضای مجازی برای فرزندانشان ضرر دارد اما فقط 30 درصد از آنها بر چگونگی استفاده کودکانشان نظارت می‌کنند، یعنی 40 درصد می‌دانند پر آسیب است اما کاری هم نمی‌کنند!

مد و طراحی، یکی از کالاهای فرهنگی است. نزدیک نوروز هستیم و بازار خرید پوشاک داغ می‌شود. خب باید مدها و پیام لباس‌ها را شناخت تا هر پوششی را بر تن مردم نبینیم.

کسی به شکل زندگی ایرانی توجهی ندارد

شکل زندگی ما را طراحی صنعتی تعیین می‌کند. اینکه صندلی‌ها، در و پنجره، لیوان، ظروف غذا و ... به چه شکلی باشند را طراحان صنعتی مشخص می‌کند. این چیزی است که در حوزه کار هنری مطرح می‌شود. ما در کشورمان فعالیت جدی‌ را انجام ندادیم. غالب طراحی‌های دور و برمان را از خارج از ایران وارد کرده‌ایم که اگر ضد فرهنگمان نباشد حداقل بومی ایران هم نیست. دو تیم با دغدغه دینی در کشور داریم که در این حوزه کار می‌کنند که نمایشگاهی را هم برگزار کرده‌اند اما خب آنها شاید فقط 10 نفر باشند و 10 سلیقه را بشناسند. نیاز جدی‌ در این حوزه وجود دارد.

 هدف‌گذاری‌های متعددی انجام داده‌ایم تا کارها را به سرعت پیش ببریم. یکی از هدف‌گذاری‌های ما این است که باید سریال رمضانی شبکه 3 در سال 97 را ما تولید کنیم. امیدواریم این اتفاق محقق شود. تولید 100 برنامه دو دقیقه‌ای با محوریت مصرف کالای فرهنگی کاری است که انجام داده‌ایم و برای پخش آن در حال رایزنی هستیم. 190 پروژه و ریز برنامه داریم که می‌خواهیم انجام دهیم.

تسنیم: کارهای زیادی را برنامه‌ریزی کرده‌اید اما نگاه مثبتی به برگزاری همایش‌ها و جشنواره‌ها وجود ندارد. معمولا سازمان‌ها و نهادهایی که کاری در طول سال نکرده‌اند، همایش و جشنواره پر خرج و پر سر و صدایی را برگزار می‌کنند تا بتوانند بیلان خوبی ارائه کنند.

خودم از کسانی هستم که اساسا با برگزاری جشنواره و همایش مخالف هستم اما یک پازل را طراحی کردیم و دیدیم جشنواره ملی کتاب سال برتر سبک زندگی اسلامی-ایرانی آن را کامل می‌کند. بیشترین مقاومت را برای برگزار نشدن این جشنواره خودم انجام دادم هرچند پیشنهاد خوبی بود، اما به علت همین نگاهی که شما هم اشاره کردید، موافق آن نبودم. بالاخره بحث‌های مختلفی انجام شد و به این نتیجه رسیدیم که این حرکت، برآیند مثبتی خواهد داشت.

تسنیم: در اجرائیات جشنواره شاهد اتفاق جدیدی خواهیم بود؟

بخشی از اجرائیات در همه جشنواره‌ها و همایش‌ها مشترک است و اتفاق ویژه‌ای نخواهد بود؛ اما در بحث داوری، سازمان‌های مختلفی را درگیر کرده‌ایم. سبک زندگی جنبه‌های متعدد علمی و رسانه‌ای دارد. سازمان‌ها و نهادهای خوب فکری را در داوری مشارکت داده‌ایم. نمایندگان موسسات خصوصی فعال در حوزه سبک زندگی نیز در داوری‌ها مشارکت دارند. می‌خواهیم از همه این ظرفیت‌ها استفاده کنیم. از چند جهت داوری‌ها را پیش خواهیم برد.

به گزارش خبرگزاری تسنیم؛ پژوهشگران، دانشجویان، طلاب و نویسندگان تا 5 اسفند 1395 فرصت دارند که آثار و مطالبشان در قالب‌های اعلامی جشنواره را به پایگاه اینترنتی www.lifestylebook.ir یا آدرس ایمیل lifestylebook.fest@gmail.com و یا به نشانی تهران-خیابان انقلاب اسلامی-بعد از تقاطع خیابان فلسطین-دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ارسال کنند. علاقه‌مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند با شماره تلفن‌های 66965119021 تا 66965121021 (داخلی 4529) تماس بگیرند.

اختتامیه این جشنواره 20 اسفند سال جاری در سالن سعدی برج میلاد برگزار می‌شود.

حجت‌الاسلام و المسلمین محمد شیخ‌الاسلام دبیر جشنواره، امیر بیات دبیر اجرایی، سید احمد سیدی مطلق دبیر هنری و روابط عمومی و مبین دودانگی به‌ عنوان مسئول اجرایی و دبیرخانه این جشنواره معرفی شده‌اند.

انتهای پیام/