چرخش سیاست خارجی ترکیه و یا تغییر تاکتیک آن/آنکارا به دنبال بازگشت به دوران پیش از بیداری اسلامی است
تحلیلگر و کارشناس مسائل خاورمیانه به بررسی چرخش سیاست خارجی ترکیه پرداخته و تأکید می‌کند سیاست خارجی آنکارا طی ۶ سال اخیر سبب بروز بحران در روابط دوجانبه با همسایگانش شده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری تسنیم در استانبول،متن یادداشت «رمضان بورسا» با عنوان «چرخش سیاست خارجی ترکیه و یا تغییر تاکتیک آن» به این شرح است :
سفر «بن‌علی یلدریم» نخست‌وزیر ترکیه به بغداد پس از بحران پایگاه نظامی «بعشیقه» نقطه عطفی در بهبود روابط ترکیه و عراق محسوب می‌شود.
سیاست خارجی ترکیه در مدت 6 سال باعث ایجاد بحران روابط بین ترکیه و همسایگانش شده بود. این سیاست چند ماهی است که جای خود را با مذاکره دیپلماتیک برای حل بحران روابط با همسایگان تغییر یافته است.
اولین گام دیپلماتیک ترکیه برای حل بحران روابط خود با کشورهای منطقه، مذاکره برای حل بحران پایگاه نظامی «بعشیقه» با دولت عراق بود. «بن‌علی یلدریم» نخست‌وزیر ترکیه در هفتم ژانویه به بغداد سفر و با «حیدر العبادی» نخست‌وزیر عراق دیدار کرد و توانست هم بحران پایگاه نظامی بعشیقه را حل کند و هم اختلاف نظر آنکارا و بغداد را درباره عملیات موصل کاهش دهد.
از دیگر گام‌های مثبت دیپلماتیک ترکیه درباره بحران سوریه برداشته شد. ترکیه، ایران و روسیه با همکاری مشترک توانستند ابتدا آتش‌بس سراسری در سوریه برقرار کنند سپس مذاکرات صلح دولت بشار اسد با مخالفان مسلح سوری را در آستانه قزاقستان برگزار کنند.
مذاکرات صلح سوریه در آستانه از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است چراکه تاکنون برای حل بحران سوریه چندین مذاکره بین المللی بی‌نتیجه برگزار شده بود که مهم‌ترین آن مذاکرات ژنو بود.
مذاکرات صلح ژنو از طرف آمریکا و متحدان غربی‌اش چندین بار برگزار شد و بدون هیچ نتیجه‌ای به پایان رسید. در مقابل مذاکرات صلح آستانه به ابتکار سه کشور منطقه‌ای ترکیه، ایران و روسیه برای حل بحران سوریه برگزار شد که در پایان با توافقات مهمی بین طرفین به کار خود پایان داد.
ترکیه می‌خواهد به دوران سیاست خارجی خود قبل از بیداری اسلامی برگردد و نقش میانجی در بحران‌های منطقه‌ای بازی کند و این چرخش سیاست خارجی ترکیه را در حل بحران سرنگونی جنگنده روسی و بحران‌های عراق و سوریه به خوبی می‌بینیم.
«نومان کورتولموش» معاون نخست‌وزیر ترکیه دو روز قبل از سفر «بن‌علی یلدریم» به بغداد در یک کنفرانس خبری به تغییر سیاست‌های خارجی ترکیه اشاره کرده بود: «من از کسانی هستم که معتقدم سیاست ترکیه در خصوص بحران سوریه از همان ابتدا با اشتباهات بزرگی همراه بود. هم اکنون قصد داریم اشتباهات گذشته را جبران کنیم.»
این اظهارات کورتولموش آب سردی بود بر برخی چهره‌های سیاسی ترکیه که باعث شد به سخنان کورتولموش به شدت واکنش نشان دهند. اما یک نکته را نباید فراموش کرد که این اظهارات به هیچ عنوان شخصی نیست و از زبان کسی مطرح می‌شود که سخنگوی دولت ترکیه است و این اظهارات درواقع پرده‌برداری از سیاست‌های جدید دولت ترکیه در منطقه است.
«نومان کورتولموش» معاون نخست‌وزیر و سخنگوی دولت ترکیه 10 روز پس از اظهارات جنجالی خود، سخنانی مطرح کرد که نشان از تغییر تاکتیک سیاست‌های منطقه‌ای ترکیه بود. وی در پاسخ به سؤال خبرنگاری که پرسیده بود: «آیا سیاست‌های ترکیه در خصوص عراق و سوریه تغییر خواهد یافت یا نه؟» گفت: «ترکیه در منطقه به صورت جدی تغییر تاکتیک داده است.»
از سخنان نومان کورتولموش می‌توان نتیجه گرفت که ترکیه دیدگاه قبلی خود را برای حل مسائل منطقه‌ای عوض کرده و نه‌تنها در حل بحران‌های سوریه و عراق بلکه در حل تمام بحران‌های منطقه‌ای قصد دارد از راه‌های دیپلماتیک و از همکاری مشترک با کشورهای منطقه‌ای بیش از پیش استفاده کند.
آمریکا در بحران روابط بین ترکیه و عراق نقش داشته است
با بررسی بحران اخیر روابط بین ترکیه و عراق می‌توان به نقش آمریکا در ایجاد این بحران پی برد.
آمریکا با حمایت از شبه‌نظامیان مسلح حزب اتحاد دموکراتیک (پ.ی.د) تلاش داشت تا کانتون‌های الجزیره و کوبانی را به کانتون عفرین متصل کند و با تجزیه سوریه در شمال این کشور دولت کُردی تشکیل دهد، اما ترکیه با همکاری روسیه و با حمایت ایران این نقشه آمریکا را نقش بر آب کرد که باعث شد آمریکا تمام تلاش خود را برای ایجاد بحران‌های منطقه‌ای و داخلی در ترکیه انجام دهد. با در نظر گرفتن این مسئله و با بررسی دقیق بحران روابط بین ترکیه و عراق می‌توان به نقش آمریکا برای ایجاد و شدت بخشیدن به این بحران پی برد.
برای ارزیابی این موضوع به دکتر «صالح یلماز» استاد رشته روابط بین‌الملل دانشگاه «یلدریم بایزید» مراجعه کردم که وی اینگونه تحلیل کرد: «آمریکا قبل از شروع عملیات آزادسازی موصل، پایگاه نظامی ترکیه در بعشیقه را دستاویزی برای فشار بر ترکیه قرار داد. آمریکا از اظهارات آن زمان حیدر العبادی نهایت سوءاستفاده را کرد و ترکیه را تحت فشار قرار داد.»
آمریکا به وعده‌هایی که پیش از آزادسازی عملیات موصل به دولت عراق داده بود عمل نکرد و همین مسئله باعث شد که دو کشور ترکیه و عراق با تدبیر مقامات خود به سمت حل بحران روابط با یکدیگر بروند.
دکتر صالح یلماز این مسئله را اینگونه تحلیل می‌کند: «آمریکا در آزادسازی موصل به هیچ کدام از وعده‌هایی که به دولت عراق داده بود عمل نکرد و دولت عراق را تنها گذاشت و همین مسئله باعث شد تا آنکارا به عراق نزدیک شود و این نظریه که بحران‌های منطقه باید با ابتکار کشورهای منطقه‌ای حل شود قوت گرفت. در حقیقت اگر ترکیه و ایران به عنوان دو کشور قدرتمند و تاثیرگذار منطقه‌ای به جای رقابت با یکدیگر به همکاری با یکدیگر روی بیاورند می‌توانند نه‌تنها همه بحران‌های منطقه‌ای را حل کنند بلکه در برابر هجمه قدرت‌های غربی مقابله کنند اما متأسفانه این دو کشور ترجیح می‌دهند جدایی و رقابت با یکدیگر را انتخاب کنند.»
نقطه اتحاد ایران و ترکیه در منطقه: حمایت از یکپارچگی سوریه و عراق
اتحاد و اتفاق نظر ایران و ترکیه در خصوص حمایت از یکپارچگی سوریه و عراق هم برای ثبات و امنیت منطقه و هم برای ثبات و امنیت دو کشور از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
«رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه بارها اعلام کرده است که اجازه نخواهد داد یکپارچگی عراق از بین برود و این کشور تجزیه شود. اردوغان با اینکه علیه بشار اسد سخنان غیر دیپلماتیک به زبان می‌آورد ولی در هر فرصتی از یکپارچگی سوریه حمایت می‌کند. موضع مقامات ترکیه نشان می‌دهد که حفظ تمامیت ارضی عراق و سوریه برای ثبات و امنیت ترکیه از اهمیت بالایی برخوردار است.
از طرف دیگر ایران از هر کمکی برای حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی عراق و سوریه دریغ نمی‌کند و از این مسئله در تمام مجامع بین‌المللی حمایت می‌کند و همین قضیه نشان از این دارد که حفظ تمامیت ارضی سوریه و عراق برای ثبات و امنیت ایران بسیار حیاتی است.
اتحاد و اتفاق نظر دو کشور قدرتمند و قدیمی منطقه یعنی ایران و ترکیه در خصوص حمایت از حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی عراق و سوریه دارای اهمیت حیاتی برای حفظ ثبات و امنیت منطقه است.
ایران و ترکیه در مورد نیت شوم آمریکا برای تجزیه سوریه از طریق شبه‌نظامیان حزب اتحاد دموکراتیک (پ.ی.د) به اتفاق نظر رسیده‌اند و با همکاری مشترک در جهت جلوگیری از نقشه آمریکا مبارزه و تلاش می‌کنند.
در مورد عراق وضعیت کمی متفاوت است. ترکیه چند سالی است که به خاطر برخی رقابت‌های سیاسی با اقلیم کردستان عراق همکاری داشته و حساسیت لازم برای اعلام استقلال این اقلیم از عراق را نشان نداده است.
سال 2017 سالی خواهد بود که در خصوص استقلال و یا عدم استقلال اقلیم کردستان عراق تحولات اساسی صورت خواهد گرفت. چراکه «مسعود بارزانی» رئیس اقلیم کردستان عراق در بسیاری از اظهارات اخیر خود از سال 2017 به عنوان سال استقلال اقلیم کردستان سخن گفته است.
«مته سوهتا اوغلو» کارشناس و خبرنگار مسائل خاورمیانه شبکه «سی ان ان ترک» در تحلیل خود می‌گوید: «نباید منتظر ماند که بارزانی اراضی را که از موصل در کنترل خود دارد پس از عملیات آزادسازی موصل به دولت مرکزی عراق واگذار کند. بارزانی قصد دارد قبل از استقلال خود از عراق تا جایی که می‌تواند اراضی زیادی از عراق را به کنترل خود درآورد. بارزانی سال‌های زیادی است که دم از استقلال اقلیم کردستان عراق می‌زد اما بر روی سال 2017 تأکید ویژه‌ای دارد. اگرچه بعضی از کشورهای منطقه‌ای از موضوع استقلال اقلیم کردستان حمایت می‌کنند، اما سرنوشت تحقق این مسئله را فقط دو کشور ایران و ترکیه می‌توانند تعیین کنند.»
ترکیه تصمیم گرفته است که سیاست خارجی خود را تغییر دهد و از ابزار دیپلماتیک و با همکاری مشترک با کشورهای منطقه، بحران‌های خاورمیانه را حل کند و این باعث خواهد شد که مداخلات خارجی در خاورمیانه به کمترین میزان خود کاهش یابد.
این تصمیم ترکیه باعث خواهد شد که زمینه برای مذاکره و همکاری مشترک ترکیه و ایران برای حل بحران‌های منطقه‌ای فراهم شود.
دورانی که از بهار عربی شروع شد سال‌های پر از تجربه برای ترکیه، ایران و همه کشورهای جهان بود. یکی از مهم‌ترین تجربیاتی که به دست آمد این بود که تنها راه حل بحران‌های ایجاد شده در منطقه، مذاکره و همکاری مشترک کشورهای منطقه با یکدیگر است و مداخله کشورهای خارجی می‌تواند بر شدت بحران‌ها بیفزاید.
انتهای پیام/
