همکاری تهران، مسکو و آنکارا امیدها برای پایان دادن به بحران سوریه را افزایش داده است

«اندریو کوریبکو» تحلیلگر ارشد سیاسی در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم ضمن ابراز امیدواری نسبت به مذاکرات آتی قزاقستان در باره بحران سوریه، تاکید کرد: همکاری تهران-مسکو- آنکارا در این دور از مذاکرات موجب امیدواری‌های فوق العاده‌ای شده است.

وی در ادامه تصریح کرد: این نخستین بار است که 3 قدرت بزرگ یعنی ایران، روسیه و ترکیه در حال همکاری در یک مدل چند جانبه برای حل و فصل بحران در سوریه هستند و این به تنهایی امیدواری های فوق العاده‌ای را به وجود آورده است که برخی پیشرفت‌های محسوس در نهایت حاصل خواهد شد.

این تحلیلگر سیاسی روسی اظهار داشت: اگر آستانه بتواند به عنوان نخستین گام در گردآوردن همه طرف ها در کنار یکدیگر موفق عمل کند؛ حتی اگر ناقص باشد، آنگاه می تواند به طور واقعی نیز مسیر لازم برای پایان دادن به جنگ در سوریه را هموار سازد.

وی در ادامه در پاسخ به سئوالی درباره مذاکرات آستانه و اینکه آیا این مذاکرات می تواند واقعا به درد و رنج مردم سوریه پایان دهد و نقش ترکیه در مذاکرات آتی آن هم به عنوان کشوری که قبلا از معارضان حمایت می کرده، گفت: مذاکرات آتی درون سوری یک رویداد بسیار خوشایند است که چشم انداز دستیابی به صلح در این کشور جنگ زده را تقویت می کند. این تنها به دلیل آن نیست که هر دو طرف در حال ورود مجدد به مذاکرات هستند، بلکه به خاطر چگونگی سازمان دهی مذاکرات آتی است. این نخستین بار است که 3 قدرت بزرگ یعنی ایران، روسیه و ترکیه در حال همکاری در یک مدل چند جانبه برای حل و فصل جنگ در سوریه هستند و این به تنهایی امیدواری های فوق العاده‌ای را به وجود آورده است که برخی پیشرفت های محسوس در نهایت حاصل خواهد شد. تا این مرحله، ترکیه مخرب ترین و خطرناک ترین دولت در جنگ نامتقارن در سوریه بوده است، ولی به خاطر عوامل داخلی و بین المللی، به نظر می رسد رجب طیب اردوغان اشتباه بودن راهبردهای قبلی اش را متوجه شده و به طور مشخص قصد دارد گام هایی را برای تغییر این راهبرد بردارد. او و کشورش هنوز یک راه طولانی برای اثبات این مساله دارند که واقعا قابل اعتماد هستند و کاملا به تعهد خود برای تغییر رویکرد گذشته پایبند خواهد بود. گفته شده است که هنوز موانع اصلی برای پایان دادن به بحران سوریه وجود دارد. آوردن صلح به سوریه کار آسانی نخواهد بود به خاطر پیچیده بودن جنگی که در ابتدا آمریکا تصور می کرد با یک انقلاب رنگی می تواند رژیم سیاسی سوریه را تغییر دهد و اکنون به یک جنگ ترکیبی طولانی مدت تبدیل شده است. مهمترین کشورهایی که از جنگ نیابتی علیه دولت مشروع و قانونی سوریه حمایت می کنند، شامل آمریکا عربستان سعودی، قطر، ترکیه، بریتانیا و فرانسه هستند.

وی در ادامه افزود: همه طرف ها بارها تاکید کرده‌اند که جنگ سوریه مستلزم یک راهکار سیاسی است. بنابر این بدان معناست که مذاکرات باید به ناچار با مخالفان موسوم به میانه رو انجام شود تا این بحران به پایان برسد. لازم به یادآوری است که واقعا چنین چیزی تخت عنوان مخالفان میانه رو وجود ندارد ولی این روزها به طرحی برای طرف های مخالف دولت تبدیل شده است که یا سلاح های خود را روی زمین بگذارند یا با حضور و مشارکت آنها در آتش بس سوریه موافقت شود. این به قدرت های 3 جانبه اجازه داده است تا بین مخالفان میانه رو و تروریست ها تفکیک قائل شوند و سرآغازی برای مذاکرات باشد. با این حال معلوم می شود که نوعی معامله و قرارداد باید در نهایت بین دمشق و شورشیان میانه رو حاصل شود. این بدان خاطر است که نه روسیه نه ایران تمایلی برای ادامه درگیری ندارند تا جنگ سوریه به نقطه ای برسد که راهکار نظامی در نظر گرفته شود. بنابر این بدیهی است که این مساله مهمترین موضوع مذاکرات خواهد بود هر چند بشار اسد رئیس جمهور سوریه بارها تاکید کرده است که هر راهکار سیاسی باید قانون اساسی سوریه را محترم شمارد و اگر پیشنهاد ارائه شده حارج از چارجوب های قانونی باشد، آنگاه باید همه پرسی قانون اساسی برای مردم سوریه برگزار شود تا در این خصوص نظر بدهند.

در این راستا بی شک دومین و سومین موضوعات اصلی که به ناچار باید در مذاکرات مطرح شود، توافق با کردهای وای پی جی و پی وای دی است و بیانیه یکجانبه غیر قانونی آنها برای فدرالی شدن در شمال سوریه. این سازمان ضد دولتی هنوز به مذاکرات آستانه دعوت نشده و بعید است که به مذاکرات نیز دعوت شود. این بدان خاطر است که کردها در راستای اهداف سیاسی آمریکا عربستان سعودی و اسرائیل حرکت می کنند و خواستار تشکیل فدراسیونی ناکارآمد شبیه بوسنی هستند. ترکیه کاملا با ظهور یک دولت کرد در شمال سوریه مخالف است چرا که می تواند به یک پناهگاه امن برای تروریست های پ ک ک و سایر گروه های مخالف ترکیه تبدیل شود.

مشکل اصلی تمایلات بلندمدت ترکیه است که از اوت گذشته رسما نیروهای خود را به شمال سوریه اعزام کرده است. تاکنون به نظر می رسیده است که اهداف اصلی ترکیه دقیقا همان چیزی است که از سوی رهبران این کشور علنا اعلام شده، یعنی مانع شدن از پیوند نیروهای کرد در شمال سوریه و تشکیل دولت کرد و همین طور ایجاد مناطق حائل برای عرضه سلاح به مخالفان میانه رو. بزرگترین سئوال این است که ترکیه برای حفظ منافع راهبردی خود چه کار خواهد کرد. به احتمال زیاد اردوغان قصد دارد تا نیروهای ارتش آزاد سوریه را جایگزین کردها در شمال سوریه نماید.

این تحلیلگر سیاسی روسی در ادامه در پاسخ به این سئوال که واکنش واشنگتن به همکاری سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه برای برقراری آتش بس در سوریه چه خواهد بود و به نظر می رسد آمریکا چندان از برقراری آتش بس فعلی در سوریه راضی نیست، تاکید کرد: من با این مساله موافقم که حمایت سیاسی و مادی واشنگتن به تروریست های سوریه، دلیل اصلی مخالفت آنکارا تهران و مسکو با حضور واشنگتن در مذاکرات آستانه بوده است ولی موضع مسکو در قبال این مساله طی هفته گذشته تغییر کرده است. آنکارا همواره خواستار ایفای نقش آمریکا در این روند بوده و این در حالی است که تهران با این مساله مخالفت کرده است. تغییر نظر روسیه به احتمال زیاد به خاطر تمایل رهبری آن برای بهبود روابط با آمریکا بوده است. روسیه به عنوان ابزاری برای دستیابی به این هدف، ظاهرا قصد دارد امتیازات سیاسی نمادین را به آمریکا بدهد و علاقه روسیه برای شرکت واشنگتن در مذاکرات آستانه را باید این گونه تفسیر کرد.

متاسفانه پیشنهاد روسیه به دولت ترامپ با ناخرسندی ایران روبرو شده و به نظر می رسد روسیه به مخالفت و نارضایتی ایران در قبال تصمیم یکجانبه مسکو برای شرکت واشنگتن در مذاکرات آستانه توجه چندانی نکرده است. شاید تصمیم گیرندگان روسی دستیابی به توافق مجدد با آمریکا را به سایر اهداف خود اولویت داده اند و به دنبال عادی سازی روابط با واشنکتن هستند ولی روسیه در پیشنهاد خود به آمریکا تجدیدنظر کرده و به دنبال راهکار میانه و مناسبی بوده تا ایران را نیز راضی کند. بدیهی است که آمریکا باید در مرحله‌ای از مذاکرات به این روند بپیوندد تا به راه حلی باثبات و پایدار برای بحران سوریه دست پیدا شود ولی ایران از تصمیم ناگهانی روسیه برای دعوت از آمریکا غافلگیر شده چرا که تصور می کرده است که آمریکا در این مرحله از مذاکرات نباید حضور داشته باشد.

بی شک رویکرد آتی ایران در قبال ورود آمریکا به این چارچوب تا حد زیادی بستگی به رویکرد ترامپ در قبال توافق هسته‌ای دارد. ترامپ بارها وعده داده است که توافق هسته‌ای با ایران را لغو خواهد کرد و یا مذاکره مجددی را انجام خواهد داد. ایران نیز بارها اعلام کرده است که اظهارات ترامپ مغایر با قوانین بین المللی است.

وی در ادامه درباره مواضع ترامپ در قبال بحران سوریه و آینده روابط با روسیه، تصریح کرد: به طور ظاهری این مایه امیدواری است که ترامپ علنا با تغییر رژیم مخالفت کرده است ولی چیزی که وی می گوید با آن چیزی که عمل خواهد کرد، واقعا دو چیز متفاوت است. این وظیفه هر تحلیلگر و استراتژیست دانایی است که همه اتفاقات ممکن را در نظر بگیرد. این درست نیست که کورکورانه تصور کنیم اکنون که ترامپ رئیس جمهور آمریکا شده، همه چیز در سراسر جهان خوب خواهد بود.

در عمل آمریکا در یک برهه بحرانی به خاطر حضور نظامی دائمی اطلاعاتی و بروکراسی دیپلماتیک قرار دارد و با یک سری از تغییرات شدید و ساختاری و راهبردی روبرو شده است و آن طور که تحلیلگران پیش بینی می کنند دولت ترامپ تغییراتی را در سیاست خارجی اعمال خواهد کرد. با این حال، این بدان معنا نیست که تمایلات بلندمدت آمریکا برای حفظ نظام تک قطبی از بین خواهد رفت.

یکی از مظاهر آشکار که در سطح جهان قابل مشاهده است، تنش زدایی جدید با روسیه در جنگ سرد جدید است. شاید یک زمینه اعلام نشده نفوذ در اوراسیا بین پوتین و ترامپ مورد توافق واقع شود. ولی اتفاقات زیادی ممکن است مانع از تحقق این دیدگاه شود، شاید مخالفت و خرابکاری از سوی بازیگران دولت عمیق آمریکا، ولی اگر این دیدگاه به طور موفق اجرا شود، آنگاه موجب توازن مجدد قوا در منطقه اوراسیا خواهد شد. کاهش نیروهای آمریکایی و ناتو در شرق اروپا، به واشنگتن اجازه خواهد داد تا تمرکز بیشتری روی ایران و چین داشته باشد و از روسیه به عنوان سوپاپ اطمینان استفاده کند.

انتهای پیام/