نشست امروز بررسی برجام؛ بررسی «یک بدعهدی آشکار» و نحوه تعامل در آینده

به گزارش خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم، ششمین نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور ایران و گروه 1+5 و در سطح معاونان و مدیران سیاسی امروز در وین برگزار می‌شود.

این نشست درخصوص اجرای برجام و رسیدگی به نامه محمدجواد ظریف به فدریکا موگرینی –هماهنگ کننده کمیسیون مشترک – در 16 دسامبر 2016 برگزار می‌شود.

بر این اساس،‌ در نشست روز سه شنبه کمیسیون مشترک، بیانیه‌ای منتشر نخواهد شد و قرار است هیئت‌های ایرانی و آمریکایی قبل از این نشست با یکدیگر نشست دوجانبه‌ای داشته باشند.

این در حالی است که وزارت خارجه آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد توماس شانون، معاون وزیر خارجه آمریکا برای شرکت در نشست کمیسیون مشترک برجام بین نمایندگان ایران و گروه 1+5 روز دوشنبه راهی وین، پایتخت اتریش خواهد شد.

* آغاز «نقض آشکار» برجام از سوی آمریکا

پنجشنبه 11 آذرماه بود که  طرح تمدید تحریم‌های 10 ساله ایران که ماه گذشته توسط مجلس نمایندگان به تصویب رسیده بود، با 99 رای مثبت و بدون رای منفی در سنا هم به تصویب رسید. مجلسی که اکثر سناتورهای آن را دموکراتها یعنی هم طیفهای اوباما رئیس جمهور آمریکا تشکیل می‌دهند. طرحی که اگر به قانون تبدیل می‌شد نقض آشکار و رسمی توافق هسته ایران و 1+5 بود؛ توافقی که هنوز به یکسالگی اجرای خود هم نرسیده است.

10 روز پس از آن، رئیس جمهور آمریکا این قانون را نه امضا کرد و نه وتو؛ چراکه وتوی اوباما بی اثر بود. رئیس جمهور، قانونی که بیش از 67 درصد رای اعضای مجلسین آمریکا را داشته باشند را نمی‌تواند وتو کند در واقع وتو او بی اثر بود و اگر دوباره در مجلس موفق به کسب دو سوم آرا شود، بطور خودکار تبدیل به قانون شده و نیازی به امضای رئیس جمهور نیست.

این مصوبه مجلسین آمریکا به طور خودکار تبدیل به قانون جدیدی شد، که محدودیت‌های اقتصادی جدیدی را علیه ایران اعمال خواهد کرد. در واقع این تمدید قانون ISA را باید یک قانونگذاری جدید و وضع تحریم‌های جدید تلقی کرد که طبعاً اقدامی خلاف اصل و روح برجام بود.

* توضیحات عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای درباره آیسا

16 آذرماه یعنی چند روز بعد از مصوبه آمریکا علیه ایران در مجلس نمایندگان حمید بعیدی نژاد عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای و سفیر کنونی ایران در انگلیس طی یادداشتی به توضیح ابعاد این موضوع پرداخت و اشاره داشت: با توجه به اهمیت موضوع و به حسب وظیفه به اعتبار اینکه اینجانب در مذاکرات کارشناسی برجام حضور داشته ام، احساس کردم که اشاره به برخی مباحث فنی و حقوقی در این مرحله میتواند برای روشن شدن افکار عمومی در کشورمان مفید فایده باشد.

١- یکی از فرض های اصلی که در مذاکرات مربوط به لغو تحریمها مورد موافقت ج.ا.ایران قرار گرفته بود این اصل بود که در این مرحله از توافقات، قوانین تحریم آمریکا که توسط کنگره آمریکا وضع شده اند، به علت عدم همراهی و مخالفت کنگره نمیتوانند لغو شوند و لذا دولت آمریکا با استفاده از اختیارات قانونی رئیس جمهور به توقف و تعلیق اجرای قوانین تحریم مبادرت می ورزد. لغو این قوانین همزمان با تصویب پروتکل الحاقی توسط مجلس ایران در سال هشتم اجرای برجام و یا زودتر از آن در صورتیکه آژانس بین المللی ماهیت صلح آمیز کامل برنامه هسته ای را تایید کند صورت میگیرد. تا آنزمان قوانین تحریم ثانویه آمریکا وجود دارند اما اجرا نمیشوند. این در حالی است که قوانین تحریمی اتحادیه اروپا همگی مستقیما لغو میشوند.

٢- آمریکا طی سالهای گذشته قوانین متعددی در تحریم ایران به تصویب رسانده است که از اعتبار حقوقی برخوردارند و لغو هم نشده اند. مهمترین قوانین و مبانی حقوقی تحریم آمریکا عبارتند از:

الف- قانون ایفکا
ب-سیسادا
ج- مفاد سند بودجه دفاعی و
د- آیسا

در این میان و از میان این قوانین متعدد مهلت زمانی قانون تحریمی آیسا در 31 دسامبر 2016 به پایان میرسد که مجلس و سنای آمریکا مبادرت به تمدید آن قانون کرده اند. حتی اگر این قانون تمدید نشود قوانین تحریمی متعدد دیگر باضافه دستورات اجرایی متعددی که در حوزه های متنوعی به تصویب رسیده اند، امکان اعمال تحریم در همان حوزه های قانون آیسا را که حوزه های نفت و پتروشیمی را پوشش می دهند به رئیس جمهور آمریکا میدهد.

بخش دوم- یکی از خواسته های ایران در جریان طول مذاکرات این بود که آمریکا صریحا با توجه به سر رسید مهلت قانونی آیسا در سال 2016 در قالب برجام تعهد بدهد کاری را که در این بیست سال به طور مکرر انجام داده است، انجام ندهد و این قانون را تمدید نکند. در برابر، نمایندگان آمریکا اعلام میکردند که آنها با عدم تمدید این قانون مخالف نیستند و ضرورتی هم برای تمدید این قانون حس نمی کنند ولی چون تصمیم تمدید باید توسط مجلسین آمریکا صورت بگیرد آنها بعنوان نماینده دولت نمیتوانند از طرف این دو مجلس تعهدی در برجام بدهند ولی تمام تلاش خود را خواهند کرد که این قانون تمدید نشود. هیات مذاکره کننده آمریکا در عین حال تاکید داشتند که دولت آمریکا متعهد است که در هر شرایطی( حتی در صورت تمدید ISA) اجرای مفاد تحریم این قانون را بر اساس مفاد برجام متوقف نماید.

٤-اینکه آیا دولت آمریکا تلاش کافی خود را برای جلوگیری از تمدید این قانون انجام داده است یا نه، نیاز به بحث جداگانه ای دارد، اما یکی از موانعی که در خصوص این بحث در آمریکا پدیدار گشت تلاش مخالفین برجام برای اصلاح این قانون و درج برخی از تحریمهای جدید در این قانون فراتر از مفاد فعلی آن بود. اصلاحیه های زیادی به این قانون توسط برخی از نمایندگان مخالف برجام داده شد. اگر هر یک از این اصلاحیه ها رأی می آورد بر اساس مفاد برجام، به اعتبار وضع تحریم های جدید، نقض صریح برجام محسوب میگردید. با مذاکرات طولانی میان نمایندگان مجلسین از دو حزب، نهایتا توافق گردید که اصلاحیه ها همه به کنار گذاشته شوند و فقط اصلِ تمدید قانون به تصویب برسد.

٥- همانطور که تاکید گردید کشورمان در خصوص واکنش مناسب به این اقدام بررسیهای لازم را در دستور کار دارد، ولی بعضی از رسانه ها به نادرستی تمدید این قانون را بطور اتوماتیک بمعنای برگشتن تحریمها معنا کرده اند. این تفسیر قطعا ناصحیح است. درست است که در صورت امضای مصوبه مجلسین توسط رئیس جمهور، این قانون اعتبار قانونی خواهد داشت، اما برگرداندن تحریمهای مندرج در ISA نیاز به تصمیم مستقل و جداگانه ای توسط دولت دارد که چنین تصمیمی اگر اتخاذ شود بی شک نقض برجام خواهد بود.

٦- این به این دلیل است که برجام حتی با در نظر گرفتن فرض احتمال تمدید قانون تحریمی ISA ، اجرای این قانون را در ذیل شش بند در قالب ضمیمه ی دوم برجام به شرح ذیل متوقف کرده است:

الف- در بخش لغو تحریم بیمه ها در صفحه ٩ از ضمیمه برجام در ذیل بند ١-٢-٤، دولت آمریکا موظف شده است اجرای مفاد مندرج در بخش (آ)٥ از بند ٧ قانون ISA را متوقف کند.

بخش سوم و نهایی- ب- در بخش مربوط به توقف تحریمهای نفت و انرژی در صفحه ١� در ضمیمه دوم برجام ذیل بخش ١-٣-٤، دولت آمریکا موظف شده است اجرای مفاد بخش( آ)٥ بند هفتم از قانون ایسا را متوقف کند.

ج- در بخش مربوط به توقف تحریمهای نفت و پتروشیمی در صفحه ١� ضمیمه دوم برجام ذیل بخش ٢-٣-٤، دولت آمریکا متعهد شده است اجرای بخشها (١)(آ)٥ تا (٢) و بخشهای (٤) تا (٨) از قانون آیسا را متوقف کند.

د- در بخش مربوط به توقف تحریمهای آمریکا در حوزه ی نفت و انرژی در صفحه ١� ضمیمه دوم برجام ذیل بخش ٤-٣-٤، دولت آمریکا متعهد شده است که اجرای بخش (٣)(آ)٥ از قانون آیسا را متوقف نماید.

هـ-در بخش مربوط به نهادهای تحت تحریم در صفحه ١٢ از ضمیمه دوم برجام در ذیل بند ١-٨-٤ در متن برجام، دولت آمریکا موظف شده است تحریم نهادهای مشخص شده تحت تحریم بر اساس این قانون را متوقف کند.

و- در بخش مربوط به فعالیتهای مرتبط با اشاعه سلاح های هسته ای ذیل بخش ٩-٤ در صفحه ١٢ ضمیمه دوم برجام، آمریکا موظف شده است که اجرای تحریمهای مرتبط با تولید و حمل و نقل اورانیوم و استخراج معدن اورانیوم مندرج در بخش (٢)(ب)٥ از آیسا را متوقف نماید.

٧- همانطور که ملاحظه میفرمایید برجام بطور مشخص اجرای تمامی بندهای اصلی و مرتبط مندرج در قانون آیسا را متوقف نموده است. همانطور که اجرای تحریمهای مندرج در قانون آیسا علیرغم اعتبار آن در یکسال گذشته با اجرای برجام متوقف شده است بهمین صورت در سالهای آتی هم با وجود برجام، حتی با تمدید آن قانون، اجرای مفاد آن باید متوقف بماند. اگر اینگونه نبود اصلا امکان سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران در دوره پسابرجام وجود نمی داشت.

٨- بر اساس اصول اساسی حقوق بین الملل تمدید این قانون به هیچوجه تغییری در محتوای تعهدات آمریکا بر اساس برجام مبنی بر توقف اجرای مفاد این قانون ایجاد نمی کند. اگر دولت آمریکا بخواهد حتی از یکی از مفاد تعهدات خود در برجام تخطی کند و مفاد مندرج در آیسا را که به اعمال تحریم در حوزه ی نفت، انرژی و پتروشیمی مربوط میشود را به اجرا بگذارد و بدینوسیله شرکتهای خارجی را از سرمایه گذاری در صنایع نفت و انرژی و پتروشیمی ایران بازدارد، بدون هیچ تردیدی مفاد تعهدات خود را نقض نموده است.

٩- تاکید می نماید که آنچه این یادداشت در پی توضیح آن بر آمد این است که صرف تمدید این قانون به معنای برگرداندن خودکار تحریمهای آمریکا نخواهد بود بلکه این امر به تصمیم جداگانه ای نیازمند است. اتخاذ چنین تصمیم جداگانه ای برای اجرای تحریمهای این قانون، بدون هیچگونه تردیدی نقض صریح برجام است.

* دستور رئیس جمهور برای مقابله به مثل وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی با آیسا

به دنبال این قانون هیئت نظارت بر برجام تشکیل جلسه داده و در 23 آذرماه رئیس جمهور، پیرو تصمیمات شورای عالی امنیت ملی و هیئت نظارت بر برجام، دستورهای جداگانه‌ای را خطاب به وزیر امور خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی صادر کرد.

در نامه رئیس جمهور به ظریف آمده است: نظر به این‌که دولت آمریکا نسبت به اجرای تعهدات خود در برجام تاکنون تعلّل و اهمال کرده و با توجه به ‏تمدید اخیر قانون تحریم‌های ایران (آیسا) ‌که جمهوری اسلامی ایران از پیش چنین اقدامی را بعنوان نقض ‏برجام اعلام کرده بود، در اجرای مصوبات شورای عالی امنیت ملی و هیأت نظارت بر اجرای برجام، به وزارت ‏امور خارجه دستور داده می‌شود نسبت به اجرای مراحل پیش‌بینی شده در «برجام» برای رسیدگی به موارد ‏نقض، اقدام کرده و دیگر پیگیری‌های حقوقی و بین‌المللی لازم را نیز به‌ طور جدی معمول دارد.‏

مقتضی است گزارش اقدامات را ظرف یک ماه به اینجانب ارائه کنید.‏

همچنین در نامه‌ای خطاب به علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی آمده: نظر به این‌که دولت آمریکا نسبت به اجرای تعهدات خود در برجام تاکنون تعلّل و اهمال کرده به سازمان ‏انرژی اتمی ایران دستور داده می‌شود در توسعه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشور در چارچوب تعهدات ‏بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، مأموریت‌های زیر را اجرا ‌کند:‏

1. برنامه‌ریزی برای طراحی و ساخت پیشران هسته‌ای جهت بهره‌گیری در حوزه حمل‌ونقل دریایی، با ‏همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی.‏

2. مطالعه و طراحی «تولید سوخت» مصرفی پیشران هسته‌ای، با همکاری مراکز علمی و تحقیقاتی.‏

3.مقتضی است طرح و برنامه‌ زمان‌بندی شده جهت تحقق بندهای فوق را حداکثر ظرف سه ماه به اینجانب ارائه ‏نمائید.‏

* نامه ظریف به موگرینی؛ گلایه از بد عهدی و یادآوری وظیفه طرفهای دیگر

به دنبال این دستور بود که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در 27 آذرماه محمدجواد ظریف با ارسال نامه رسمی به خانم فدریکا موگرینی، هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام، خواستار برگزاری جلسه کمیسیون مشترک برجام جهت رسیدگی به اقدام اخیر آمریکا در تمدید قانون تحریم‌های ایران شد.

ظریف در این نامه با اشاره به پایبندی کامل ایران به تعهدات خود طی یک سال و نیم گذشته، ماهیت 'متقابل' تعهدات مندرج در برجام و خصوصیت 'چندجانبه بودن' این سند را یادآور شده و تصریح کرد: حفظ تمامیت و انسجام برجام و پایداری آن مستلزم توجه همه طرف‌های برجام نسبت به تداوم اجرای مفاد آن از سوی همه اعضا می‌باشد.

* نشست امروز و آینده برجام

امروز همانطور که در برجام پیش بینی شده ششمین نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور ایران و گروه 1+5 و در سطح معاونان و مدیران سیاسی برگزار می‌شود تا نحوه اجرای برجام در این نشست مورد بررسی قرار گیرد و همچنین مقامات ایران و آمریکا نشستی دو جانبه خواهند داشت تا به این بد عهدی طرف آمریکایی رسیدگی شود.

نشست امروز شاید تا حدود زیادی بتواند نحوه تعامل طرفین با برجام بعد از بد عهدی طرف آمریکایی را مشخص کند که آیا می‌توان به آن امیدی داشت یا خیر.

گزارش از علی حیدری

انتهای پیام/