حفر چاه‌های غیرمجاز بختگان را سیاه بخت کرد
استاد آب‌شناسی دانشگاه شیراز افزایش تعداد چاه‌های غیرمجاز، استفاده بی‌رویه از ذخایر آبی زیرزمینی و حتی برداشت حجم کامل ذخایر آبی زیر آب‌خوان‌ها را دلیل شرایط کنونی تالاب بختگان می‌داند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، مادربزرگم هر شب برای ما قصه شهر طلایی زیر دریاچه بختگان را می‌گفت: « زیر دریاچه، شهر از ما بهترونه اما آب نمیذاره که بیان و مارو اذیت کنند.» مادربزرگم سال‌هاست که دیگر نیست تا ببیند آب دریاچه خشکید و "از مابهترون" به زمین آمدند.
سازمان محیط زیست تاریخ خشک شدن دریاچه‌های بختگان و طشک(نرگس) را سال 86 ثبت کرده است، اما مردم حاشیه‌نشین این دریاچه از سال 80 شاهد ذره ذره جان دادن این تالاب بزرگ بودند.
صدای بختگان از حنجره مردم به گوش می‌رسد
بعد از 9 سال از خشک شدن رسمی دومین دریاچه بزرگ کشور تعدادی از فعالان محیط زیست با راه‌اندازی کمپین مردمی "ما صدای بختگان هستیم" سعی در حساس کردن مسئولان و فعالان محیط زیست جهانی دارند تا بتوانند آن را احیاء کنند.
اهمیت محیط زیست تالاب بزرگ بختگان از خود دریاچه بیشتر است چرا که زیستگاه گونه‌های مختلفی از پرندگان، پستانداران و گیاهان دارویی بوده است و امروزه شاهد از بین رفتن آنها به دلیل خشک شدن آب دریاچه هستیم.
رحیم احمدی دهیار سابق روستای کوشکک، یکی از روستاهای حاشیه بختگان می‌گوید: غازها و مرغ‌های دریایی ناامید نشده و تا چند سال قبل به دریاچه می‌آمدند و مردم تا جایی که می‌توانستند برایشان غذا می‌بردند اما کار سختی بود و الان دیگر اثری از پرندگان مهاجر در منطقه نیست.
حاج احمد رحمانی که 16سال شورای مردم این روستا بوده انگشت تقصیرش را سمت مسئولان می‌گیرد و می‌گوید: بالادستی‌ها ما را از یاد برده‌اند و تنها زمانی به سراغ ما می‌آیند که یا انتخاباتی در راه باشد یا برایشان سودی داشته باشد. امیدواریم حالا که مردم کشور با بختگان همصدا شدند صدای مردم این منطقه به گوش مسئولان نیز برسد.
مردم بختگان حال آسمان را از زمین می‌پرسند
بومی‌های این منطقه به زمین‌های خشک شده دریاچه «کَفه» می‌گویند و معتقدند هرگاه مثل امسال حاشیه «کَفه» پر از گیاه گزنه شود باز هم خبری از باران نیست.
یکی از زنان مسن روستای «دَرجُوه» از مجموعه روستاهای دهستان بختگان می‌گوید: اگر گیاه «سَلمَک» در منطقه زیاد شود یعنی سال پربارانی خواهد بود، اما چند سال است که دیگر در حاشیه بختگان سلمک نمی‌روید.
دنبلان، اَنغوزه، کَنگَر، زیره و جاشیر از دیگر گیاهان بومی منطقه بختگان است که بعد از خشکسالی و خشک شدن دریاچه در حال انقراض است و این برای مردم این منطقه که از این گیاهان امرار معاش می‌کنند نگران کننده است.
نباریدن باران دلیل خشک شدن دریاچه بختگان نیست
عزت‌الله رئیسی اردکانی، محقق، پژوهشگر و استاد آب‌شناسی بخش علوم زمین دانشگاه شیراز، با اشاره به تاریخ جوی کشور می‌گوید: قطعا نباریدن باران دلیل خشک شدن بختگان نیست، هرچند بارش کم، دلیل موثری است اما نمی‌تواند دلیل اصلی خشک شدن دریاچه بختگان باشد.
رئیسی عنوان می‌کند: سال 1338 تا 1346 شرایط جوی مشابه 8 سال گذشته در کشور اتفاق افتاد که میزان بارش در استان فارس در این دو برهه زمانی تقریبا مشابه است، اولین بار نیست که دچار خشکسالی هستیم اما در هیچ دوره‌ای دریاچه بختگان چنین سرنوشتی نداشته است.
این محقق آب‌شناسی افزایش تعداد چاه‌های غیر مجاز، استفاده بی‌رویه از ذخایر آبی زیرزمینی و حتی برداشت حجم کامل ذخایر آبی زیر آب‌خوان‌ها را دلیل شرایط کنونی تالاب بختگان می‌داند و می‌گوید: باید مردم را توجیه کرد و بهترین تریبون اطلاع‌رسانی به مردم، روحانیت و معتمدین محلات هستند.
رئیسی که معتقد است باید به میزان کاهش بارش، آب مصرفی مردم را نیز کاهش داد، بیان می‌کند: بحران از جنگ بدتر است، الان در بحران قرار داریم و همان‌طور که در جنگ همه متحدند در بحران نیز باید این اتحاد شکل گیرد، مسئولان باید کنتور کنترل میزان آب مصرفی را در سرچشمه قرار دهند و مردم را در این زمینه قانع کنند.
شلتوک‌کاری لب دریاچه را خشکانده است
محمد مهدی قاسمی، رئیس سازمان کشاورزی استان فارس، با اشاره به کشت بی‌رویه شلتوک علی‌رغم ممنوعیت در شهرستان مرودشت، می‌گوید: 10هزار هکتار از سطح شهرستان کامفیروز زیر کشت برنج است، در حالی که مردم این منطقه در بحران آب قرار دارند.
سیاوش عابدی، کارشناس و فعال محیط زیست، برنج‌کاری در این منطقه را نتیجه عدم توجیه کشاورز توسط مسئولان امر دانسته و می‌گوید: کشاورز، سود خود را در این محصول می‌داند و مسئولان محصول جایگزین به آنان معرفی نمی‌کنند و مشخص است که کشاورز به سمت کاشت بیشتر می‌رود.
دکتر محمود معصومی، عضو هئیت علمی مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه شیراز، حفر چاه‌ها و کشت‌های غیرمجاز را عامل خشک شدن آب‌ها توسط مردم عنوان می‌کند و می‌گوید: مردم، کشاورزی را شبیه بهره بانکی می‌دانند که اگر امسال فلان محصول را نکارند فرصت را از دست داده و از بهره بردن عقب افتاده‌اند.
این استاد دانشگاه معتقد است: باید ضرورت زنده نگهداشتن محیط را به مردم نشان داد، کاشت گیاهان دارویی و ایجاد شغل‌هایی که امکانات زیاد نمی‌خواهد در جایگزینی شغل کشاورزی می‌تواند در حفظ آب‌های زیرزمینی و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها کمک کند.
وی راهکار نهایی را اینطور عنوان می‌کند: باید برای سدهای بالا کنتور کنترل آب گذاشت و در بالاست مانند کامفیروز برای کشت‌های برنج جایگزین گذاشت و همچنین در قسمت‌های پایین دست کشت‌های گیاهان کم مصرف، دیم و حتی گیاهان دارویی که ارزش بالایی دارند را رواج داد.
راه‌اندازی کمپین مردمی «ما صدای بختگان هستیم»
کمپین مردمی «ما صدای بختگان هستیم» مدتی است که توسط مردم بومی حاشیه تالاب بختگان راه‌اندازی شده و مورد توجه رسانه‌ها، مسئولان و فعالان محیط زیست، چهره‌های هنری و ورزشی قرار گرفته است.
صدای این کمپین به گوش رئیس سازمان محیط زیست، معصومه ابتکار، نیز رسیده و با مردم حاشیه بختگان همصدا شده و این همراهی مسئولان سبب شد تا کاروانی از اعضای این کمپین مردمی، مسئولان و فعالان محیط زیست و اصحاب رسانه به بازدید دریاچه بختگان بروند.
این کمپین که توسط سعید خادمی یکی از فعالان محیط زیست شکل گرفته، سعی کرده به دور از جناح‌بندی سیاسی و همراهی تیم علمی به زنده شدن بختگان کمک کند و تلاش کرده صدای این تالاب خشک شده را به سازمان محیط زیست جهانی برساند.
آنچه از صحبت‌های استادان دانشگاه شیراز همچون سیّد جعفر ناظم‌السادات، محمود معصومی، پرفسور عزت‌الله رئیسی و غیره که کاروان «ما صدای بختگان هستیم» را همراهی کردند برمی‌آمد عوامل انسانی و سوءمدیریت منابع آب از مهم‌ترین عوامل خشک شدن دریاچه بختگان است.
محمد درویش، مدیرکل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست، که در کنار حمزه ولوی، مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان فارس، این کاروان را همراهی و حمایت می‌کردند، می‌گوید: بسیاری از گروه‌ها و شخصیت‌های حقیقی یا حقوقی که دم از محیط زیست می‌زنند در عمل در پای منافع سیاسی یا مصلحت‌های قومی و استانی خود از موازین و اصول محیط زیستی عبور می‌کنند.
اینکه مسئولان کشوری و استانی زیادی اعلام حمایت از کمپین مردمی «ما صدای بختگان هستیم» کردند جای خوشحالی دارد اما اینکه مردم حاشیه‌نشین تشکیل‌دهنده این کمپین کفه تقصیر مسئولان را سنگین‌تر می‌دادند این سوال را به وجود می‌آورد که آیا صدای مسئولان و مردم یکی خواهد بود؟
یکی از درخواست‌های این کمپین اجاره کردن زمین توسط دولت عنوان شده که جای بحث داشته و مخالفانی از سوی کشاورزان خواهد داشت.
محمود معصومی در مورد این درخواست عنوان شده از سوی کمپین می‌گوید: اجاره دادن زمین‌ها به دولت کار درستی نیست چرا که دولت فاقد کارآیی لازم است و این نمی‌تواند راه‌حل این مشکل باشد. افزایش آب بها نیز سبب افزایش حفر چاه‌های غیر مجاز می‌شود.
کاروان صدای بختگان در مسیر خود به دیدار آیت‌الله سید علی فقیه نماینده ولی فقیه در شهرستان نیریز رفت و این عالم ربانی نیز ضمن حمایت خود از کمپین از مسئولان خواست که همانند زمان جنگ مخالفت‌ها را کنار گذاشته و برای نجات محیط زیست همصدا شوند.
نماینده مردم فارس در مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه اصل ابتدایی موفقیت همراه کردن مردم است، گفت: برای احیا تالاب بختگان دست متخصصان و دانشگاهیان را باز بگذارید تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
وی قربانیان اصلی خشک شدن بختگان را فقرا دانست و گفت: با از بین رفتن محیط زیست و مشکل در معیشت مردم، نذورات و زکات و خمس نیز کاهش یافته و این سبب می‌شود تا زندگی قشر مستضعف این منطقه بیشتر تحت فشار باشند.
آیت‌الله فقیه خاطرنشان کرد: شهرستان نیریز گونه‌های زیستی مهمی مانند گورخر آسیایی را دارد که به دلیل عدم توجه قرار گرفتن توسط مسئولان این امر در حال انقراض است، از بین رفتن محیط زیست به معنای از بین رفتن زندگی است.
معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست رسما حمایت خود را از کمپین «ما صدای بختگان هستیم» اعلام کرده و نماینده خود را با کاروان همراه کرده بود تا از نزدیک در جریان مسائل و مشکلات این تالاب قرار گیرد.
وی در پیامی در حمایت از این کمپین عنوان کرد: بختگان ابتدا متعلق به مردم منطقه و سپس متعلق به همه ایران است. احیای این تالاب و دیگر تالاب‌های استان و کشور، به اصلاح الگوی کشت و شیوه آبیاری و تامین حق‌آبه‌ها با مشارکت مردم، روستاییان و عشایر وابسته است. در این حال، تشکل‌ها و فعالیت محیط زیست سهم مهمی در آگاهی‌بخشی و جلب مشارکت مردم محلی و کشاورزان در این روند دارند.
صدای بختگان، در پاستور توسط نمایندگان فارس طنین‌انداز شد
مهندس محمد مهدی برومندی، نماینده مردم مرودشت، ارسنجان و پاسارگاد و از حامیان کمپین «ما صدای بختگان هستیم»، روز شنبه هجدهم دی ماه، در مورد احیاء دریاچه بختگان، در صحن علنی مجلس نطق داشت.
پیش از این نیز 28 نماینده مجلس در نامه‌ای از کمپین ما صدای بختگان هستیم حمایت کرده بودند و داریوش اسماعیلی، نماینده مردم خرامه و سروستان، بهرام پارسایی، مهندس علی اکبری و مسعود رضایی نمایندگان شیراز و اصغر مسعودی، نماینده نیریز و استهبان طی پیام‌های صوتی از کمپین «ما صدای بختگان هستیم» حمایت و خواستار تسریع در اختصاص بودجه جهت احیای تالاب بین‌المللی بختگان شدند.
چهره‌های محبوب مردمی نیز خود را به کمپین «ما صدای بختگان هستیم» رساندند
تعدادی از بازیگران مطرح سینما از جمله افسانه بایگان، مجید مظفری، رضا کیانیان، بهزاد فراهانی، محسن تنابنده، آنا نعمتی، بهاره رهنما، مونا فرجاد، شبنم مقدمی، تینا پاکروان، ویشکا آسایش، نگین صدق گویا، شبنم فرشادجو و برخی بازیکنان فوتبال کشور همچون افشین پیروانی، مهدی مهدوی کیا حمایت خود را از این کمپین اعلام کردند.
سیّد کمال پاک‌فطرت و محمدرضا هاجری از اعضای شورای اسلامی شهر شیراز، سیّد محمدتقی سهرابی، مدیرکل صدا و سیمای مرکز فارس، حمیدرضا آذری، مدیرکل آموزش و پرورش استان فارس، محمدرضا امیری، فرماندار شهرستان نیریز، تعدادی از استادان دانشگاه شیراز و جامعه رسانه از دیگر حمایت‌کننده‌های این کمپین مردمی هستند.
آب را سد نکنید
در فرو دست انگار بختگان منتظر است...!
گزارش از فرخنده آشوری
انتهای پیام/
