منظومه فکری امام راحل، مانیفست تمدن اسلامی/ منظومه امام و رهبری، یکی از منابع اصلی برای تحصیل عقائد اسلامی است

به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران تسنیم«پویا»، نگاه گزینشی نسبت به مباحث فلسفی، قرآنی و علمی در طول تاریخ به عنوان یک رویکرد غیر منطقی و غیر معقول رواج داشته است. این رویکرد غیر منطقی و غیر معقول نسبت به عالمان و متفکران حیطه‌های مختلف هم شده و بسیاری اوقات مشاهده شده و می‌شود که با گفته‌ها و اندیشه‌های عالم و متفکری برخورد گزینشی می‌شود. این برخورد گزینشی گاهی اوقات به سبب اغراض و منافع سیاسی، حزبی، گروهی و شخصی است و گاهی اوقات هم به دلیل عدم شناخت جامع، مانع و کامل نسبت به آن عالم، متفکر و عرصه علمی است. این نگاه گزینشی در چند وقت اخیر نسبت به امام راحل(رضوان الله تعالی علیه) و بعضا هم مقام معظم رهبری بسیار شیوع یافته است و بعضا موجب شناخت ناصحیح نسبت به افکار این بزرگان در میان نسل جوان و بعضا افراد ناآگاه شده است. به همین دلیل حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، رئیس مؤسسه حکمت و فلسفه ایران و استاد تمام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با جمعی از متفکران و پژوهشگران دست به اقدام شدند تا نگاهی منظومه‌ای و جامع از امام راحل و مقام معظم رهبری ارائه کنند تا تفکر ژرف این بزرگان از آفت معرفتی بزرگی به نام گزینش‌گرایی مصون بماند تا بتوان تفکر اصیل این ایدئولوگهای عقلانیت اسلامی را همانطور که هست به جامعه شناساند. در همین راستا به گفت‌وگویی با حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه پرداختیم تا بتوان قدری بیشتر ابعاد این پروژه( منظومه فکری امام خمینی و منظومه فکری مقام معظم رهبری) را شکافت و شناساند.

تسنیم: چه دغدغه‌ای باعث شد که به سراغ این موضوع(منظومه فکری امام خمینی) بروید و ساختار این کتاب به چه شکلی است؟

حجت الاسلام خسروپناه: طرح منظومه فکری حضرت امام و منظومه فکری حضرت آقا که هر دو با هم شروع شد اما منظومه فکری امام چاپ شد و منظومه فکری حضرت آقا هم انشاالله در آینده نزدیکی منتشر خواهد شد به این جهت بود که من از 7-8 سال پیش شاهد نگاه گزینشی به فرمایشات حضرت امام و حضرت آقا بودم مثلا کاملا مشاهده می‌شد که گاهی اوقات افرادی که در زمان حضرت امام، خیلی بر ولایت مطلقه فقیه تاکید داشتند بعد از وفات حضرت امام، ادبیاتشان تغییر می‌کرد و بر موادی مثل آزادیهای مردم، مشارکت مردم، جایگاه مردم و... تاکید می‌کردند و شواهدی از فرمایشات حضرت امام ذکر می‌کردند و ولایت فقیه و اختیارات آن را نادیده می‌گرفتند. برخی این رویه را در مورد سخنان حضرت آقا هم پیش می‌گرفتند و بر بخشی از سخنان ایشان تاکید می‌کردند و بخش دیگر را رها می‌کردند. بخشی از این گزینشها تعمدی بود یعنی کسانی که گزارش گزینش گرایانه از بیانات امام و رهبری می‌دادند برای اهداف خودشان بود و قصد داشتند دیدگاه خودشان را بر کرسی بنشانند. این دست انسانها را هر کاری که بکنید درمان پذیر نیستند و به روش غیر منطقی خویش ادامه می‌دهند اما بعضی دیگر، به دلیل عدم داشتن نگاه منظومه وار و کل نگرانه گرفتار همچین آسیبی شده‌اند. برای رفع این اشکال به این نتیجه رسیدیم که باید یک منظومه فکری برای فرمایشات حضرت امام و رهبری تدوین کنیم.

منظومه فکری رهبری استکمال شده منظومه فکری امام است

به همین جهت از حدود هفت سال پیش این کار شروع شد و دو سال مستمر کار کردیم. خود بنده 7-8 ماه به صورت فردی روی آثار امام و رهبری متمرکز شدم و یک آرشیو پرونده علمی برای کار تهیه کردیم. از مؤسسه نشر آثار امام و همچنین مؤسسه نشر آثار مقام معظم رهبری هم استفاده کردیم، سپس یک ساختار کلی و کلان برای منظومه نویسی تهیه کردیم و به تدوین نگاه بینشی، منشی و کنشی سپس اهداف نظامات اجتماعی و در هر یک از نظامات، علاوه بر مباحث نظری به مباحث راهبردی پرداختیم. این ساختاری که طراحی کردیم حدود 14ویراست پیدا کرد. وقتی به یک ساختاری می‌رسیدیم آن را در شورای علمی مطرح می‌کردیم و مورد بحث و نقد قرار می‌گرفت و با تأملات بیشتر، تکمیل می‌شد. سپس مدخلهای کلیدی و فهم نظامات بینشی، نظامات منشی و نظامات کنشی را هم شناسایی کردیم و برای هر کدام از این مدخلها ساختارهایی تعیین شد بعد محققین شناسایی شد، مدخل، ساختارها و آرشیو اطلاعات را در اختیار محققین قرار دادیم و محققین شروع کردند به تحقیق کردن البته خود محققین آرشیو پژوهشی خوبی را در اختیار داشتند.

این منظومه فکری امام و منظومه فکری رهبری صرفا یک مجموعه مقالاتی نیست که جمع آوری شده باشد بلکه کاملا هدفمند، ساختارمند و نظام مند کار شروع شد و محققین شناسایی شدند و هر محققی مقاله اش را که می‌نوشت خود من و برخی دیگر به دقت ارزیابی می‌کردیم و بعد از اصلاح و... در شورای علمی به تصویب نهایی می‌رسید و نهایتا من ویراستاری کلان کار را انجام می‌دادم. نکته جالبی که برای ما در پایان کار به صورت تعینی کشف شد این بود که دقیقا منظومه فکری حضرت آقا استمرار و استکمال منظومه فکری حضرت امام است.

هم اصلاح‌طلب و هم اصول‌گرا، نگاه گزینشی به امام و رهبری دارند

تسنیم: شبهه‌ای که شاید مطرح شود این است که انگیزه شما وقتی برای شروع یک کار علمی، انگیزه ای سیاسی بوده خب در فرآیند کار علمی‌تان تاثیر خواهد گذاشت و آن را تحت سیطره خویش قرار خواهد داد.

حجت الاسلام خسروپناه: نه، ببینید انگیزه بنده یک انگیزه معرفتی بوده نه انگیزه سیاسی اگر دو جریان سیاسی کشور را جریان اصلاح طلب و و اصول گرا بدانیم، بنده آسیب نگاه گزینشی نسبت به فرمایشات امام و رهبری را در هر دو جریان دیدم یعنی برایم کاملا محرز شده بود که هر دو جریان به امام و رهبری نگاه گزینشی دارند گرچه شاید بعضی از اصلاح طلبها بیشتر به فرمایشات امام نگاه گزینشی دارند و بعضی از اصول‌گراها هم بیشتر ناظر به حضرت آقا نگاه گزینشی دارند. به همین خاطر بنده آسیب را در هر دو جریان سیاسی کشور دیدم و این آسیب یک آسیب معرفتی بود البته این آسیب معرفتی کارکردهای سیاسی داشت. چون دغدغه ما به جهت آسیب معرفتی که عرض کردم یک دغدغه معرفتی بود، بحثها را به گونه‌ای علمی و روشمند انجام می‌دادیم که خودمان گرفتار آسیب گزینشی نشویم و کاملا یک نظام معرفتی جامع نگرانه را ارائه بدهیم.

دو هدف اصلی در منظومه فکری امام و رهبری

ضمنا چون من همیشه بر اساس جریان عقلانیت اسلامی دغدغه تمدن سازی داشتم لذا معتقد بودم که حضرت امام و شخص رهبری که ایدئولوگهای جریان عقلانیت اسلامی هستند خیلی بهتر از بقیه توانسته‌اند مبانی و نظامات بینشی، منشی، کنشی و راهبردهای تمدن سازی اسلامی را بیان کنند فلذا برای اینکه ما یک نگاه معرفتی و کارآمد نسبت به تمدن اسلامی داشته باشیم، تبیین منظومه فکری حضرت امام و منظومه فکری مقام معظم رهبری لازم بود که نوشته شود. به عبارت دیگر این دو منظومه، حداقل این دو غرض را تأمین می کنند: 1- ارائه معرفت جامع گرانه نسبت به امام و رهبری که مانع از داشتن نگاه گزینش گرایانه نسبت به آنهاست 2- ارائه مانیفست تمدن نوین اسلامی

منظومه فکری امام و رهبری یکی از بهترین منابع برای تحصیل عقائد اسلامی

تسنیم: آیا به نظر شما برای شناخت اسلام روزآمد، اسلامی که پاسخگوی نیازهای روز است و کاربردی است، شناخت منظومه فکری امام و رهبری برای محصلان عقائد اسلامی بخصوص جوانان، مناسب هست؟

حجت الاسلام خسروپناه: بله، اگر عزیزان کتاب جریان شناسی فکری معاصر بنده را خوانده باشند متوجه می‌شوند که برخیها اسلامشان، سنتی است، برخیها اسلامشان، روشنفکرانه است و... اما ما معتقد به اسلامی هستیم که همان عقلانیت اسلامی است، اگر کسی قصد دارد که اسلام مبتنی بر عقلانیت اسلامی داشته باشد باید به منظومه فکری امام و رهبری مراجعه کند.

تسنیم: درمورد منظومه فکری حضرت آقا شاید این اشکال برای مخاطب ایجاد شود که آثار امام به صورت مکتوب و تکمیل شده موجود است اما آثار مقام معظم رهبری هنوز تکمیل نشده است، با این وضع چطور شما به آن صورتی که منظومه فکری امام را احصاء و تدوین کردید، منظومه فکری حضرت آقا را احصاء کردید؟

حجت الاسلام خسروپناه: ببینید، مبانی که تغییر نمی‌کند ممکن است تکمیل و تعمیق بشود ولی آنچه حضرت آقا تا کنون از مبانی فرموده‌اند قطعا تغییر نمی‌کند و اگر تغییر کند قطعا عقلانیت اسلامی تغییر خواهد کرد اما ممکن است حضرت آقا مباحثی را ارائه کنند که موجب تعمیق مبانی بشود که طبیعتا منظومه فکری مقام معظم رهبری را در ویراستهای بعدی تکمیل کنیم. بخش راهبردهای کلان هم به همین شکل است و تغییری نمی‌کنند زیرا راهبردهای کلان برای این است که ما را به هدف نزدیک کنند. فقط بعضی از راهکارها هستند که امکان تغییرشان وجود دارد آن هم به دلیل تغییر اولویتهاست اما گوهر منظومه همان مبانی و راهبردهاست که طبیعتا تغییری پیدا نمی‌کنند گرچه ممکن است تعمیق بیابند.

البته باید به این توجه داشت که بین منظومه فکری و مجموعة الفتاوا تفاوت هست. فتوا ممکن است تغییر بیابد و وقتی تغییر یافت طبیعتا نباید به فتوای قبلی عمل کرد اما اندیشه یک متفکر تغییر نمی‌کند مگر اینکه آن متفکر یک شخص مذبذبی باشد. برخی از متفکرها هستند که تفکر ندارند بلکه یک نوع تقلید دارند و تقلیدهایشان مرتب عوض می‌شود، یک روز جریان سنت گرایی را می‌پذیرند، روز دیگر جریان عقلانیت اسلامی را می‌پذیرند سپس می‌روند روشنفکر دینی و سکولار می‌شوند و...، در واقع مرتب درحال تذبذب و تغییر هستند، این گروه هیچگاه منظومه فکری نخواهند داشت زیرا مبنا و منطق مشخصی ندارند اما کسانی که متفکر هستند و منطق دارند هیچگاه مبانی و اندیشه‌شان به معنای سلبی تغییر نمی‌کند ولی تعمیق پیدا می‌کند لذا ما منظومه فکری نوشتیم و منظومه فتوا یا مجموعة الفتاوا ننوشتیم که این اشکال بخواهد به آن وارد باشد.

انتهای پیام/