پوست اندازی تشکیلات خودگردان/ «خالد مشعل» جانشین احتمالی ابومازن

به گزارش گروه بین الملل باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»، با رسیدن محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به سن 81 سالگی تمامی محافل داخلی فلسطین در اندیشه این هستند که جانشین وی کیست؟ محافل داخلی فتح بیش از 2 سال است که ایجاد پستی با عنوان معاون رئیس تشکیلات خودگردان را دنبال می کنند. این روند تا جایی پیش رفت که در جنبش فتح و سازمان آزادی بخش فلسطین نیز پست معاون و جانشین رئیس را دنبال می کنند. گروه های دیگر با پیگیری طرح آشتی ملی فلسطین به دنبال برگزاری انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان هستند تا کسی جانشین محمود عباس شود. این مسئله برای طرف های منطقه ای هم اهمیت پیدا کرده و برخی کشورهای منطقه از برخی گزینه های فلسطینی حمایت کرده اند. در این نوشته به معرفی گزینه هایی که به عنوان جانشینان محمود عباس مطرح شده اند خواهیم پرداخت.

خالد مشعل

خالد عبد الرحیم اسماعیل عبد القادر مشعل،  28 می 1956 در روستای سلواد از توابع استان رام الله در کرانه باختری به دنیا آمد. دوره آموزش ابتدایی را در همانجا گذراند تا اینکه سال 1967 همراه خانواده اش به کویت مهاجرت کرد. دوره های بعدی آموزش را در کویت گذراند و موفق شد سال 1978 از دانشگاه کویت مدرک کارشناسی خود را در رشته فیزیک بگیرد. پس از آن به عنوان استاد فیزیک مشغول به تدریس شد.

مشعل در تأسیس یک جریان اسلامی در کویت به نام «کتلة الحق الاسلامیة» در دانشگاه کویت نقش داشت و جریان اسلامی فلسطینی ها را در کویت رهبری می کرد. سال 1971 به شاخه فلسطین اخوان المسلمین پیوست و موجب پیوستن بسیاری از فلسطینی ها به این گروه اسلامی شد. سال 1987 در تأسیس جنبش حماس نقش اصلی ایفا کرد. از همان زمان عضو دفتر سیاسی این جنبش بود و سال 1996 برای نخستین بار به ریاست دفتر سیاسی حماس رسید. سال 2009 برای دومین بار به ریاست دفتر سیاسی رسید و تا کنون در این پست باقی است. اما در دوره جدید به دلیل آنکه دو دوره مستمر به ریاست دفتر سیاسی رسیده است نمی تواند قانونا به این پست برسد و لاجرم باید شخص دیگری جای وی را بگیرد.
مهمترین واقع در زندگی سیاسی وی تلاش موساد برای ترور وی در سال 1997 در اردن بود. اقدام ترور خالد مشعل نافرجام ماند اما تبادل عاملان ترور مشعل طی یک مبادله موجب آزادی شیخ احمد یاسین از زندان های رژیم صهیونیستی شدند.

مشعل اواخر سال 1999 در اردن بازداشت شد و پس از آن به دوحه قطر تبعید شد. مدتی بعد با حمایت سوریه به همراه جمعی از اعضای دفتر سیاسی و رهبران حماس به سوریه رفت. سال 2011 پس از گذشت یکسال از بحران سوریه به دلیل موضع گیری مقابل نظام حاکم سوریه از این کشور به دوحه قطر رفت و مقر دفتر سیاسی حماس نیز همراه مشعل به این کشور منتقل شد.

نقاط قوت مشعل در رسیدن به ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین

کاریزمای شخصیتی مشعل

خالد مشعل نه تنها در فلسطین بلکه در منطقه و جامعه جهانی ، یک شخصیت شناخته شده و دارای کاریزما است. اثر گذاری مشعل در مسائل مختلف بر اقشار و طیف های مختلف فلسطینی و عربی قابل توجه است. وی درمیان جریان های اسلامی کشورهای عربی کاملا پذیرفته شده و صاحب احترام است. وی از ویژگی های یک رهبر کاریزما برخوردار است و از این حیث شاید هیچ شخصیتی بعد از یاسر عرفات به اندازه مشعل ، از کاریزمای تأثیر گذاری و شخصیتی برخودار نباشد.

حمایت تمام قد حماس از مشعل

خالد مشعل به لحاظ کاریزمای شخصیتی اش درون حماس به شدت محبوب و پذیرفته است. با وجود جریان های مختلفی که در حماس وجود دارند و برخی با دیدگاه های وی و دفتر سیاسی خارج از فلسطین که مشعل در رأس آن است مخالف اند اما همواره از وی حمایت کرده اند. این ویژگی مشعل امتیاز مهمی است که موجب نخواهد شد مشعل حتی بخش کوچکی از آراء حامیان حماس را از دست دهد. البته این ویژگی به دلیل انسجام درونی حماس و حمایت منسجم حامیان مردمی حماس نسبت به هر شخصیت دیگری نیز می تواند وجود داشته باشد اما در مورد مشعل به دلیل سابقه و کاریزمای شخصیتی عمیق تر خواهد بود.

محبوبیت مردمی

خالد مشعل همانگونه که گفته شد در بین تمامی جریانات اسلامی منطقه از محبوبیتی مناسب برخوردار است. این محبوبیت در فلسطین بسیار بیشتر و در میان جریان های اسلامی فلسطین بسیار بالا است. علاوه بر اینکه به حسب کاریزمای شخصیتی مشعل و مقابله هایی که با اشغالگران داشته است در میان مردمی عادی نیز شخصیتی محبوب محسوب می شود. 

نقاط منفی مشعل در رسیدن به ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین

تضعیف جایگاه مشعل در جناح مقاومت

خالد مشعل از زمانی که نسبت به بحران سوریه مواضعی مخالف جناح مقاومت و سوریه اتخاذ کرد کمی جایگاهش در جریان مقاومت تضعیف شد. از آن زمان به بعد دیدارهای مشعل با شخصیت ها و مقامات جبهه مقاومت کمتر شد . این تضعیف جایگاه از زمانی که وی در سال 2012 به نوار غزه سفر کرد و در آنجا پرچم معارضان سوری را به دست گرفت بیشتر شد و در مورد اعتماد عمیق نسبت به مشعل در رهبران جناح مقاومت تردید ایجاد کرد. این مسئله اگر در آینده حل نشود ممکن است موجب عدم برخورداری شخص خالد مشعل از حمایت جناح مقاومت در انتخابات آینده شود.

مخالفت شدید آمریکایی ها با خالد مشعل

آمریکایی ها و صهیونیست ها از مدت ها قبل نام مشعل را در فهرست ترور خود قرار داده اند و به همین جهت نسبت به وی بسیار حساس اند این میزان حساسیت در انتخابات آینده ریاست تشکیلات خودگردان بسیار اثر گذار خواهد بود و احتمال اینکه با فشار آمریکایی و صهیونیست از ورود خالد مشعل به انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان ممانعت به عمل آید، بسیار قوی است. اینکه مشعل هیچ گاه در نظر سنجی های داخل فلسطین گزینه ای برای بررسی دیدگاه مردم و افکار عمومی نبوده است می تواند نتیجه این نگاه باشد. 

سکونت در خارج فلسطین

خالد مشعل به دلیل آنکه در خارج از فلسطین سکونت دارد و در صورت ورود به فلسطین دستگیر خواهد شد از حضور در فلسطین بی بهره است اگر به فرض شرکت در انتخابات و موفقیت در آن بتواند به پست ریاست تشکیلات خودگردان برسد باید منطقه ای را ریاست کند که خود نمی تواند در آنجا قدم گذارد. و این به معنای پایین آمدن اقبال مشعل در رسیدن به پست ریاست است. این گزینه تنها در صورتی می تواند انتخاب شود که کرانه باختری نیز همانند غزه در دست گروه های مقاومت قرار گیرد.

برآورد

خالد مشعل با وجود کاریزمای شخصیتی و محبوبیت بالا، در مقطع کنونی به دلیل از دست دادن برخی حمایت ها و دوری از فلسطین از شانس پایینی برای شرکت در انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین برخوردار است. اما با وجود محبوبیتی که در فلسطین دارد اگر در این انتخابات شرکت کند می تواند برنده از پیش تعیین شده آن تلقی شود. اما نکته مهم اینجا است که با شرایط موجود جناح غربی – عربی به هیچ وجه اجازه ورود وی و شخصیت های مقاومت را به انتخابات نخواهند داد.

حضور شخصیت های مقاومت مثل مشعل در انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان در دو صورت می تواند رقم بخورد: یا گزینه های مقاومت دست از مقاومت بردارند یا حامیان جناح غربی – عربی به مقاومت رو آورند. که هیچ یک از این دو گزینه هرگز محقق نخواهند شد. لذا باید گفت با وجود موقعیت مناسب مردمی خالد مشعل وی حتی امکان ورود به انتخابات را نیز نخواهد داشت.

نکته نهایی در مورد مشعل موقعیتی است که وی پس از بحران سوریه پیدا کرده است و به دلیل مواضع ضد نظام سوریه از سوی جناح مقاومت در موضع تردید قرار گرفته است و این مسئله به افول جایگاه وی دامن زده است. مشعل تنها با موضع گیری صریح و مقاومتی می تواند دوباره جایگاه مقاومتی خود را به دست آورد.

ادامه دارد ...

یادداشت از سیدمحمد جعفر رضوی 

انتهای پیام/