عملیات مشترک اربیل و بغداد در موصل سرآغازی بر همکاری‌های بیشتر است

«اردشیر پشنگ»، پژوهشگر مسائل غرب آسیا و تحولات مربوط به کردها در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم، در خصوص احتمال بروز درگیری میان کُردها و اعراب پس از آزادسازی موصل، با اشاره به همکاری‌های بین اربیل و بغداد در این عملیات اظهار داشت: عملیات آزادسازی موصل می‌تواند فرصتی برای نزدیکی کردها و دولت مرکزی عراق باشد.

وی با یادآوری استقبال بارزانی از همکاری کردها و دولت مرکزی گفت: بارزانی در روز آغاز عملیات آزادسازی موصل تاکید کرد که این عملیات اولین جنگی است که پیشمرگ‌ها و نیروهای ارتش عراق دوشادوش یکدیگر نبرد می‌کنند و برای اولین بار خونشان در مقابل یک دشمن مشترک ریخته می‌شود. بارزانی این امر را به فال نیک گرفت که سرآغاز روابط تازه‌ای بین طرفین باشد.

کارشناس شبکه سحر با توصیف اهمیت همگرایی اربیل و بغداد اشاره داشت: کردها و اعراب دو نیروی اصلی از گروه‌های سیاسی در عراق هستند که اتحاد آنها از سال 2003 تا به امروز یکی از عوامل اصلی تثبیت نظام سیاسی در این کشور در کنار عوامل دیگر بوده است. آنها هر زمانی که با یکدیگر قرابت داشتند، خروجی داستان در عراق بهتر بوده و هر زمانی که از یکدیگر دورتر شده‌اند، بحران هر دو قسمت عربی و کردی عراق را در برگرفته است.

وی نگاه مردم عراق را نیز نسبت به عملیات آزادسازی موصل مثبت خواند و تاکید کرد: آنها برای نخستین بار عملیاتی را به صورت مشترک به انجام می‌رسانند. به نظر می‌رسد که در حال حاضر می‌توان از همدلی و اتحاد بین کردها و اعراب صحبت کرد.

پشنگ با توجه به عملیات مشترک پیشمرگ‌ها با نیروهای عراقی عنوان کرد: 5 ورودی مختلف به موصل وجود دارد که فقط یک ورودی از آنها در دست ارتش عراق و بقیه آنها در دست پیشمرگ‌ها بود. حال بر اساس هماهنگی‌هایی که بین آنها انجام شده، ارتش عراق و نیروهای حشد الشعبی و حشد الوطنی از ورودی‌های دیگر استفاده می‌کنند و دوشادوش یکدیگر علیه داعش به مبارزه می‌پردازند.

وی در پاسخ به این سوال که «برخی مقامات اقلیم کردستان تاکید کرده‌اند مناطقی که توسط پیشمرگ‌ها از کنترل داعش خارج می‌شود، جزء مناطق کردستانی است؛ آیا کردها قصد ترک این مناطق را دارند؟» اظهار داشت: ماده 140 قانون اساسی عراق که پیش تر از این ماده 58 بود، در خصوص تعیین سرنوشت مناطق مورد مناقشه شامل استان‌های دیاله، کرکوک، صلاح‌الدین و نینوا است.

تحلیل‌گر محتوایی و نویسنده شبکه سحر با اشاره به اختلافات در ماده 140 قانون اساسی عراق گفت: 97% مناطقی که کردها از نظر تاریخی و اکثریت جمعیتی ادعای کردتباری می‌کنند، در عملیات‌های آزادسازی از کنترل داعش به دست کردها افتاده است. بر این اساس برخی تاکید کرده‌اند که ماده 140 به صورت خودکار عملیاتی شده است. آنها اظهار می‌کنند که دولت عراق سال 2007 موظف به عملی کردن این ماده بود؛ اما آن را به انجام نرسانده است.

وی تداوم اختلافات کردها و دولت مرکزی در مناطق مورد مناقشه را مورد توجه قرار داد و یادآور شد: به قطع و یقین اختلافات و مسائل عمیقی بین دولت بغداد و حکومت اقلیم کردستان وجود دارد و در آینده نیز تداوم خواهد داشت. این مسئله بعد از عملیات آزادسازی موصل نیز خیلی پررنگ خواهد شد. قطعاً مناطق مورد مناقشه شامل شنگال، کرکوک، خانقین، طوزخورماتو و مناطق دیگر در شرق شهر موصل همچنان با اختلاف همراه خواهد بود؛ اما این موضوع بحث امروز نیست و این مناطق پیش از ظهور داعش در دست ارتش عراق قرار داشت.

پژوهشگر مسائل غرب آسیا ایده پیوستن همه کردهای عراق به اقلیم را نادرست ارزیابی کرد و بیان داشت: دولت عراق به دلایل مختلفی از اجرایی شدن ماده 140 سر باز زد و این مناطق در حال حاضر در دست پیشمرگ‌ها قرار دارد. به نظر می‌رسد که طرفین پس از عملیات آزادسازی موصل باید به سمت یک فرمول مشترک حرکت کنند تا ماده 140 تعیین تکلیف شود؛ اما این ماده حتماً به این معنا نیست که کردهای نقاط مختلف عراق به خروج از دولت عراق و پیوستن به اقلیم کردستان این کشور رأی دهند.

وی با توجه به مفاد ماده 140 گفت: این ماده بیان می‌کند که اولاً باید زمینه بازگشت ساکنان اصلی فراهم شود، ثانیاً با برگزاری رفراندومی حضور کردها در چارچوب دولت اقلیم یا دولت مرکزی مشخص می‌شود. کما اینکه نجم الدین کریم، استاندار کرکوک شیوه سومی را پیشنهاد کرده است که این منطقه به اقلیمی جداگانه و دولت فدرال محلی تبدیل شود. به نظر می‌رسد که این موضوع از موارد جدی اختلاف بین کردها و دولت مرکزی خواهد بود و بعد از عملیات آزادسازی موصل بیشتر به چشم خواهد آمد.

دبیر گروه منطقه‌ای مسائل عراق، ایران و ترکیه در مرکز بین‌المللی مطالعات صلح علیرغم همه مسائل اختلافی اربیل و بغداد تاکید کرد: اختلافات بین طرفین بعد از عملیات آزادسازی موصل در مسائلی چون فروش نفت، ماده 140، اعلام استقلال کردستان عراق، رفراندوم و بودجه بیشتر خواهد شد؛ اما در فضای فعلی که همکاری‌ها برجسته شده است، باید به اتحاد آن‌ها تکیه کرد. همکاری مشترکی که دولت العبادی و بارزانی در عملیات موصل دارند، می‌تواند یک مقدمه و چراغ راهنمایی برای همکاری‌های دیگر باشد. گرچه این امر سخت است؛ اما امکان تداوم دارد.

انتهای پیام/