از عادی سازی روابط تا صلح داغ؛ روابط مصر و اسرائیل از انور سادات تا السیسی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اسرائیل روابط با مصر را بسیار مهم می داند و تنها چیزی که آن را به این کشور پیوند می دهد، پیمان صلح کمپ دیوید است، از همین رو هرگونه تغییر در مصر و روسای جمهوری آن برای اسرائیل بسیار مهم و البته نگران کننده است و از آنجا که مصر سال ها رهبری جهان عرب را در درگیری اسرائیلی- فلسطینی بر عهده داشت، برای اسرائیل در خاورمیانه کشوری بسیار مهم به شمار می آمد.

به هر حال اگر پیمان کمپ دیوید را  نقطه آغاز بررسی روابط مصر و اسرائیل قرار دهیم، باید بگوییم که انور سادات با امضای همین پیمان که به صلح مصر و اسرائیل معروف شد، بذر اولیه عادی سازی روابط با اسرائیل را کاشت.

3 رئیس جمهور مصر در دام عادی سازی با اسرائیل

در تاریخ عادی سازی روابط مصر با اسرائیل نام سه رئیس جمهور در صدر قرار دارد که عبارتند از انور سادات (1971-1978)، حسنی مبارک (1981-2011) و عبدالفتاح السیسی (2014 تاکنون).

(صلح با اسرائیل را انور سادات کلید زد، حسنی مبارک توسعه داد و السیسی نیز به دنبال بسط و توسعه آن در بین سایر کشورهای عربی است)

به عبارت دیگر روند عادی سازی روابط مصر با رژیم اسرائیل در زمان ریاست جمهوری انور سادات آغاز شد و پس از آن نیز مبارک راه او را ادامه داد و  السیسی از این دو پیشی گرفته و از صلح داغ با اسرائیل و توسعه پیمان کمپ دیوید سخن گفت.

بذر عادی سازی روابط در زمان انور سادات

انور سادات از طریق معاهده صلح بذر اولیه عادی سازی روابط با اسرائیل را کاشت. معاهده صلح به پشتوانه تماس های پنهانی سادات امضا شد به این معنی که پیش از امضای پیمان صلح، یک دیدار محرمانه و پنهانی بین مصر و اسرائیل در مغرب و با نظارت ملک حسن دوم ترتیب داده شد و در آن موشه دیان وزیر خارجه وقت اسرائیل با حسن التهامی معاون نخست وزیر دیدار کردند.

(محمد انور السادات سومین رئیس جمهور مصر از 15 اکتبر 1970 تا روز ترورش توسط جهاد اسلامی در ششم اکتبر 1981. وی به دلیل امضای پیمان سازش با اسرائیل موفق به دریافت جایزه صلح نوبل در سال 1978 شد)

پس از این دیدار که یک گام مقدماتی در مسیر عادی سازی روابط و امضای پیمان صلح بود سادات با سفر به برخی کشورها نظر خود در مورد معاهده صلح را مطرح و در مورد آن صحبت کرد، اما برای اولین بار به طور علنی در سال 1977 در نشست پارلمان این موضوع را مطرح کرد به این معنی که گفت که آماده است به قدس و حتی کنست اسرائیل (پارلمان) برود.

او در ادامه گفت: اسرائیل وقتی بشنود من در حضور شما می گویم که آماده‌ام به خانه آنان و به کنست بروم و با آنان بحث و گفت وگو کنم، متعجب خواهد شد.

در آن زمان صدای کف زدن نمایندگان فضای مجلس را پر کرد با این همه آنان پیش بینی می کردند که اظهارات سادات فقط در حد صحبت های منفعلانه رئیس جمهور باشد و هیچ یک از آنان انتظار نداشتند وی این صحبت ها را عملی کند اما سادات در 20 نوامبر سال 1977 (آبان 56) در کنست اسرائیل سخنرانی کرد.

وی در این سخنرانی ضمن تاکید بر اینکه صلح بین او اسرائیل جدید نیست و هدف از آن تحقق یک صلح فراگیر است، از مناخم بگین نخست وزیر وقت اسرائیل برای سفر به مصر دعوت کرد و به دنبال آن نشست این دو در اسماعیلیه برگزار شده و در آنجا بگین از حق اسرائیل در حفظ سرزمین های اشغالی صحبت کرد.

پس از 12 روز گفت وگو، سادات و بگین معاهده کمپ دیوید را با حضور جیمی کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا امضا کردند و به این ترتیب اولین پیمان صلح بین اعراب و اسرائیل امضا شد که به صلح مصر و اسرائیل معروف شد.

نکته قابل ملاحظه اینکه بنیاد نوبل در سال 1978 جایزه صلح نوبل را به طور مشترک به سادات و بگین اعطا کرد.

محتوای این پیمان پایان جنگ و برقراری روابط دوستانه بین مصر واسرائیل و عقب نشینی اسرائیل از صحرای سیناء بود که در سال 1967 به اشغال درآورده بود به اضافه اینکه به اسرائیل در مورد عبور کشتی های آن از کانال سوئز تضمین داده شد و همچنین تنگه های تیران و خلیج العقبه گذرگاههای آبی بین المللی اعلام شدند، همچنین در این پیمان توصیه شده بود که گفت وگوها برای تشکیل منطقه خودگردان فلسطین آغاز شود.

پیمان صلح به قیمت جان سادات تمام شد

ترور انور سادات

بسیاری از مصری ها به امضای پیمان کمپ دیوید اعتراض کردند و این پیمان در واقع دلیل اصلی کشته شدن سادات بود به این معنی که وی دو سال بعد در یک رژه نظامی ترور شد.

به عبارت دیگر سادات به دلایل مختلف به ویژه در ارتباط با امضای پیمان صلح با اسرائیل، در تیررس  انتقادات فراوان محافل داخلی و نیز کشورهای عربی قرار گرفت در نتیجه برخورد بین مخالفان و دولت موجب به وجود آمدن فضایی از ناآرامی و خشونت در کشور شد و در سپتامبر 1981، سادات سرکوب گروه‌های مختلف سیاسی را در پیش گرفت تا کنترل اوضاع را به دست بگیرد.

وی دستور دستگیری گروه‌های کمونیست،  ناصریست (ملی گراهای عرب)، فمینیست، اسلامگراها و همچنین گروه‌هایی از دانشجویان فعال سیاسی را صادر کرد.

در پی این وضعیت در سالروز رژه پیروزی شش اکتبر 1981 یعنی کمتر از یک ماه از آغاز دستگیری مخالفان، انور سادات در جایگاه ویژه به دست چند نفر از سربازان ارتش مصر وابسته به گروههای جهاد اسلامی مصر ترور شد و در دم جان باخت.

(در روز رژه افراد مستقر در یک جیب نظامی هنگام عبور از روبه روی جایگاه مخصوص انور سادات به  پرتاب نارنجک و شلیک مسلسل به سمت او اقدام کردند که در نتیجه وی در دم جان باخت)

واکنش به پیمان کمپ دیوید/ استعفای وزیر خارجه و تعلیق عضویت مصر در اتحادیه عرب

پیمان کمپ دیوید واکنش مخالفان این پیمان در مصر و بیشتر کشورهای عربی را به دنبال داشت تا جایی که «محمد ابراهیم کامل» وزیر خارجه در اعتراض به این پیمان استعفا و آن را «ذبح امتیازدهی ها» نامید.

همچنین بسیاری از کشورهای عربی سیاست خود در قبال مصر را تغییر دادند و عضویت مصر نیز در اتحادیه عرب از سال 1979 تا 1989 به تعلیق در آمد و مقر اتحادیه عرب از قاهره به تونس منتقل شد.

مبارک شریک راهبردی و گنج استراتژیک اسرائیل

پیمان صلح با مصر همواره برای اسرائیل بسیار حائز اهمیت بوده است زیرا این همان چیزی است که اسرائیل را به مصر پیوند می زند از همین رو هرگونه تغییری که این پیمان را در معرض خطر قرار دهد برای اسرائیل بسیار نگران کننده خواهد بود.

قرار بود پیمان صلحی که انور سادات با مناخیم بگین امضا کرد به مقدمه‌ای برای اقدام مشابه توسط دیگر کشورهای عربی تبدیل شود، اما از آنجا که در آن زمان اعتبار منطقه‌ای مصر متزلزل شده بود و امضای این پیما نیز اوضاع را بدتر کرده بود نه تنها آنطور که مصر می خواست نشد بلکه تشنج‌های منطقه‌ای و مخالفت‌ها با اسرائیل شدت پیدا کرد.

برخی کشورهای عربی با درک این موضوع، از جریان آشتی با اسرائیل فاصله گرفتند، اما مصر در دوران حسنی مبارک در این مسیر گام گذاشت.

در دوره طولانی ریاست جمهوری حسنی مبارک بر مصر روابط با اسرائیل در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی و امنیتی گسترش یافت و به این ترتیب پیمان صلح کمپ دیوید در زمان مبارک به قوت خود باقی ماند و این به میزانی زیادی به خروج اسرائیل از انزوا کمک می کرد.

پس از سرنگونی مبارک در زمان ریاست جمهوری محمد مرسی، به طور آشکار روابط مصر و اسرائیل متشنج و متوقف شد و اسرائیل از قدرت گرفتن اخوانی ها بیم داشت اما پس از محمد مرسی بار دیگر روابط با اسرائیل رونق گرفت و در سطح رسمی سفیر مصر به اسرائیل رفته و سفارت خانه اسرائیل در قاهره نیز بازگشایی شد به اضافه اینکه مصر به پیوستن اسرائیل به کمیته وابسته به سازمان ملل رای مثبت داد.

در همین ارتباط «فواد بن الیعیزر» یکی از وزیران اسرائیلی در توصیف نظام مبارک برای تل آویو از او تحت عنوان «گنج ارزشمند» اسرائیل یاد کرد.

بنابر این می توان متوجه شد که چرا اسرائیل هم زمان با آغاز اعتراض های مردمی در مصر در سال 2011 و در خطر قرار گرفتن نظام حاکم به رهبری مبارک، سخت تلاش کرد که از نظام وی را حمایت و ابقا کند تا جایی که تلاش زیادی را به کار گرفت تا آمریکا و غرب را متقاعد کند که نظام حاکم بر مصر را نجات دهند.

تلاش پیگیر اسرائیل برای حفظ کمپ دیوید

دلیل این تکاپوی پیگیر اسرائیل برای حفظ حسنی مبارک در قدرت این بود که به خوبی می دانست و برایش قابل پیش بینی بود که سرنگونی شریک راهبردی چه پیامدهایی را برای توافقنامه کمپ دیوید رقم خواهد زد و برایش قابل درک بود که چه بسا قدرت گرفتن جنبش‌های اسلامگرا در مصر موجب پیچیده شدن روابط دو جانبه شود.

با اینهمه در پی موج اعتراضات مردمی در مصر، مبارک به ناچار از قدرت کنار رفت  و اخوان المسلمین به عنوان باسابقه ترین گروه اسلام گرای مصر قدرت را به دست گرفتند در نتیجه سیاست خارجه مصر به ویژه در خصوص تعامل با اسرائیل تغییر کرد.

در آن زمان انقلابیون مصری با تظاهرات در برابر سفارت اسرائیل در قاهره و به منظور اعلام انزجار از سیاست های مبارک در قبال اسرائیل، سفارت را به آتش کشیدند.

(سفیر و کارکنان سفارت اسرائیل از مصر گریختند و نتانیاهو تهدید کرد که نظامیانش را به قاهره اعزام می‌کند)

تغییر کتاب‌های درسی در زمان مبارک برای دوست جلوه دادن اسرائیل

«زکی البحیری» استاد تاریخ دانشگاه المنصوره  گفت از زمان مبارک  تا امروز توصیه های ویژه ای در مورد معاهده صلح در کتاب های درسی وجود دارد و تلاش شده است اسرائیل دشمن معرفی نشود و از اصطلاحاتی نظیر دشمن صهیونیستی و یا واژه های مشابه استفاده نشود.

این سیاست در زمان ریاست جمهوری عبدالفتاح السیسی در سطحی گسترده تر دنبال شد که در جای خود به آن اشاره می شود.

مرد شماره یک مصر برای عادی سازی روابط فرهنگی با اسرائیل

تلاش برای عادی سازی روابط بین مصری ها و اسرائیلی ها به دلیل حساسیت زیادی این موضوع در داخل جامعه مصر بارها با شکست روبه رو شد با این حال همواره در داخل دستگاه حکومتی و یا بیرون از آن، عادی سازی روابط حامیانی داشته است، یکی از معروف ترین این افراد  فردی به نام «علی سالم» است.

وی در حمایت از عادی سازی روابط با اسرائیل گفت، اسرائیل دشمن نیست و هیچ گونه تهدیدی برای امنیت ملی مصر به شمار نمی آید.

وی که یک نمایش نامه نویس مصری و صاحب یک سالن معروف تئاتر بود که در بین مردم طرفداران زیادی داشت در سال 1994 عازم فلسطین اشغالی شد اما مواضع سیاسی و فراخوان او برای عادی سازی با اسرائیل با اعتراض زیادی روبه رو شد تا جایی که تلاش شد از انجمن ادبای مصر اخراج شود اما وی در توجیه این رویکرد خود گفت که دولت نیز همین سیاست را دارد.

در سال 2005 دانشگاه بن گورین مراسمی را به افتخار او برگزارکرده و دکترای افتخاری خود را به او اعطا کرد.

جالب اینکه دانشگاه تل آویو به مناسبت چهلمین روز مرگ علی سالم،  یک روز را با عنوان «علی سالم، مرد حقیقت، صلح و آزادی» اختصاص داد و  شمار زیادی از برجسته ترین پژوهشگران، ادیبان و خاورشناسان صهیونیست در مراسم ویژه این روز شرکت کردند و هشت مقاله پژوهشی درباره علی سالم و تاثیر وی بر روابط مصر و رژیم صهیونیستی نوشتند.

پس از علی سالم، «ماجد فرج» پژوهشگر و مورخ مصری نیز جای پای او گذاشت و در سال 2015 راهی فلسطین اشغالی شد و رادیو اسرائیل به نقل از او اعلام کرد که امیدوار است سفر او آغازی برای مرحله جدیدی از  روابط مصر و اسرائیل باشد.

وی در این سفر با تعدادی از چهره های دانشگاهی و فرهنگی اسرائیلی دیدارو تاکید کرد که مسئولان مصری در جریان این دیدار قرار دارند.

ماه عسل مصر و اسرائیل در زمان عبدالفتاح السیسی

(اسرائیل همواره از به خطر افتادن سازش با مصر نگران بوده است اما السیسی این نگرانی را برطرف کرده  و از تصمیم برای توسعه پیمان سازش خبر داد)

به نظر می رسد آنچه سادات آغاز کرده و حسنی مبارک توسعه داد، در زمان عبدالفتاح السیسی به اوج رسید تا جایی که وی در قبال اسرائیل سیاستی را در پیش گرفت که مبتنی بر توسعه پیمان صلح به گونه ای بود که سایر عرب ها نیز زیر چتر آن درآیند و در این راه به «صلخ داغ» با اسرائیل اشاره کرد.

بازگشت سفیر اسرائیل به قاهره، سفر سامح شکری وزیر خارجه مصر به فلسطین اشغالی در حالی که نخستین سفر یک مسئول ارشد مصر به اسرائیل پس از 9 سال به شمار می آمد، از جمله اقداماتی است که در زمان السیسی صورت گرفت و آشکارا از بهبود روابط با اسرائیل حکایت دارد.

علاوه بر این «توفیق عکاشه» نماینده پارلمان مصر در منزل خو از سفیر اسرائیل در قاهره استقبال کرد. اما اقدام عکاشه نه فقط خشم مصری ها بلکه اعضای پارلمان را نیز به دنبال داشت تا جایی که «کمال احمد» از نمایندگان پارلمان در صحن مجلس به سمت عکاشه کفش پرتاب کرد و سایر نمایندگان نیز لغو عضویت او در پارلمان را خواستار شدند به اضافه اینکه وی هدف انتقادات تند و شدید رسانه ها قرار گرفت.

در آن زمان رادیو اسرائیل اعلام کرد که دیدار عکاشه و حاییم کورین در فضایی مثبت صورت گرفته و در جریان آن فرصت های همکاری بین مصر و اسرائیل در زمینه های اتقصادی و کشاروزی و آموزشی بررسی شد.

همچنین محتوای کتاب های درسی برخی از مقاطع تحصیلی مصر به گونه‌ای تغییر کرد که تا جایی که ممکن است تفکر دشمن بودن اسرائیل از ذهن دانش آموزان پاک شود.

السیسی تقریبا سه ماه پیش در شصت و هشتمین سالروز نکبت از صلح داغ با اسرائیل سخن گفته و در چارچوب توسعه توافقنامه کمپ دیوید به پیوستن سایر عربها به ویژه عربستان سعودی به این پیمان اشاره کرد و عملا نیز با اعطای مالکیت دو جزیره تیران و صنافیر مقدمات همسایه شدن عربستان و فلسطین اشغالی را فراهم کرد تا به این ترتیب زمینه گسترش توافقنامه کمپ دیوید مهیا شود.

صلح داغ مورد نظر السیسی با اسرائیل چیست؟

صلح داغ در واقع احیای ابتکار صلح عربی است که ملک عبدالله پادشاه متوفی سعودی در نشست سال 2001 سران کشورهای عربی در بیروت از آن سخن گفت. ابتکاری که اسرائیل شروط آن را نپذیرفت و دست رد به سینه آن زد.

محتوای ابتکار صلح عربی به رسمیت شناختن کشور فلسطین در مرزهای 1967 و بازگشت آوارگان فلسطینی و نیز خروج اشغالگران از بلندی های اشغالی جولان و در مقابل به رسمیت شناختن و نیز عادی سازی روابط بین کشورهای عربی و اسرائیل بود.

در این میان السیسی تاکید کرد که قاهره آمده است نقش میانجی بین فلسطینی ها و اسرائیل را فراهم کند زیرا ابتکار صلح زمینه ساز یک صلح واقعی و مستمر است در نتیجه اگر فلسطینی ها بتواند آرزوی تشکیل یک کشور مستقل را محقق سازند هر دو طرف فلسطینی و اسرائیلی در امنیت و ثبات زندگی خواهند کرد.

در این شرایط با توجه به تکاپوی السیسی برای توسعه پیمان صلح با اسرائیل و عادی سازی روابط با این رژیم این سوال مطرح است که روندی که رئیس جمهور مصر در پیش گرفته است به کجا ختم خواهد شد به ویژه اینکه اکنون پای اسرائیلی ها به آفریقا باز شده است؟

در این خصوص در اشاره به سفر نتانیاهو به آفریقا باید گفت به نظر می رسد مصر به مثابه دروازه اسرائیل به آفریقا است و نکته مهم اینکه کنیا و سودان جنوبی و رواندا و اوگاندا سرچشمه های رود نیل به شمار می آیند و با توجه به اینکه اسرائیل شعار از نیل تا فرات را سر می دهد به نظر می رسد اکنون در صدد تسلط بر سرچشمه های نیل است و از طرف دیگر با حضور در آفریقا می تواند با نهضت های اسلامی در آنجا مقابله کند از همین رو پرواضح است که آفریقا برای اسرائیل مهم است.

خرسندی اسرائیل از تلاش‌های السیسی برای بهبود وجهه تل آویو

اسرائیل با تهیه گزارش به تلاش دولت السیسی برای تغییر دادن محتوای کتاب های درسی سال تحصیلی 2015-2016 اشاره کرده و نوشت این تلاش ها اقدامی کاملا مثبت است و پیش بینی می شود که موجب آگاهی نسل جوان مصر شود.

«اویر ونتور» شرق شناس فرانسوی در یک مطلب که در مرکز تحقیقات امنیت ملی اسرائیل منتشر شد، نوشت، در کتاب جغرافیای عمومی و تاریخ معاصر مصر برای سال تحصیلی 2015-2016 تلاش شده است اهمیت توافق صلح با اسرائیل مهم جلوه داده شود از همین رو این توافق تحت عنوان «روابط مشارکت در صلح و دوستی» توصیف شده است. حال آنکه تا پیش از آن از در کتاب‌های تحصیلی مصر روابط با اسرائیل روابط طبیعی عنوان شده بود.

ونتور یادآور شد که دست اندرکاران تهیه این کتاب ها از حساسیت مصری ها در قبال اوضاع اقتصادی کشور در مهم جلوه دادن صلح با اسرائیل بهره برداری کرده اند به این معنی که تاکید کرده اند که «توافق صلح با اسرائیل عامل مهمی برای بهبود اوضاع اقتصادی مصر» به شمار می آید.

همچنین گردآورندگان این کتاب ها تلاش کرده اند که محتوای آن را به گونه ای تنظیم کنند که در آن از رهبران اسرائیل وجهه ای مثبت به دانش آموزان عرضه کنند و در همین راستا عکس مناخیم بگین نخست وزیر پیشین اسرائیل را در کنار انور سادات رئیس جمهور اسبق مصر با این عبارت قرار داده اند: این دو توافق کمپ دیوید را امضا کردند.

نکته قابل توجه اینکه بگین که در کتاب های تحصیلی مصر تصویری مثبت از او عرضه شده است، کسی است که در کتاب خود تحت عنوان «شورش» از نظارت بر جنایت «دیریاسین» در غرب قدس اشغالی در آوریل 1948 حمایت کرده و آن را پیروزی ای دانست که به تشکیل «دولت اسرائیل» منتهی شد.

نکته دیگر اینکه در این کتابها اشاره ای گذرا به جنگ های مصر و اسرائیل شده است.

به گفته ونتور برای روشن شدن تغییراتی که دولت مصر به رهبری السیسی در شیوه های تحصیلی انجام داده است تا تصویری مثبت از اسرائیل عرضه شود باید گفت که در کتاب تاریخ معاصر مصر در سال تحصیلی 2000، 32 صفحه به جنگ های مصر و اسرائیل اختصاص داده شده بود حال آنکه صلح با آن در سه صفحه خلاصه شده بود بنابراین  تغییرات در کتاب های درسی بیانگر این است که روابط مصر و اسرائیل در دوره السیسی به سمت تغییری مثبت در حرکت است.

جالب اینکه السیسی تاکید کرد که رسانه ها چندان به موضوع تغییر کتاب های درسی نپردازند زیرا به یاد دارد هنگامی که دولت اردن از تصمیم خود برای تغییر کتاب های درسی به منظور ارائه تصویری مثبت از اسرائیل خبر داد، اخبار رسانه ها در این مورد موجب بروز سر و صدای زیادی در محافل مردمی شد، در نتیجه دولت تصمیم در این خصوص را تکذیب کرد.

دوستی السیسی و نتانیاهو

(نخست وزیر اسرائیل گفت: من از تلاش‌های السیسی برای پیشبرد صلح بین اسرائیل و فلسطین و سهیم کردن سایر کشورهای عربی در برقراری صلح فراگیر در خاورمیانه تشکر می‌کنم)

سلطان العجلونی کارشناس مسائل اسرائیل گفت که روابط مصر و اسرائیل در زمان السیسی از مرحله ائتلاف عبور کرده و به دوستی بین السیسی و بنیامین نتانیاهو رسیده است.

وی دو ماه پیش با حضور در برنامه «الواقع العربی» شبکه الجزیره در ارتباط با روابط مصر و اسرائیل پس از اظهارات السیسی و دعوت به پیشبرد روند صلح با فلسطینی ها اظهار داشت: السیسی از اظهارات گرم و صمیمی در مورد اسرائیل به دنبال این است که از روزنه اسرائیل حمایت آمریکا و اروپا از قدرت خود را تضمین کند.

از نظر سیاستمداران اسرائیلی السیسی هدیه خداوند است

العجلونی افزود: سیاستمداران اسرائیلی السیسی را هدیه خداوند برای اسرائیل می دانند و به عقیده آنان نظام او مهم ترین متحد اسرائیل در منطقه به شمار می آید.

وی بعید ندانست که ژنرال های مصر از طریق اقدام نظامی مشترک علیه مقاومت فلسطین در غزه به خدمت اسرائیل درآیند.

عبدالفتاح ماضی استاد علوم سیاسی در مرکز ویلسون در واشنگتن با اظهار تاسف از اظهارات السیسی مبنی بر صلح گرم با اسرائیل گفت اکنون در اظهارات رئیس جمهور مصر و به طور کلی مسئولان عرب نشانی از اصول حل و فصل سیاسی مسالمت آمیز دیده نمی شود و ما اکنون در برابر نظام های عربی قرار داریم که همگی و در راس آنان مصر این دیدگاه را که اسرائیل یک رژیم نژادپرست و اشغالگر است، کنار گذاشته‌اند.

به گفت وی صف بندی مصر در کنار اسرائیل بسیار جای تعجب داشته و هیچ نفعی برای اسرائیل نخواهد داشت بلکه به نفع اسرائیل تمام خواهد شد.

این استاد علوم سیاسی از مصر خواست در تعریف قضیه فلسطین تجدید نظر کند و از رواج دادن حل و فصل قضیه فلسطین و تحقق صلح به نفع اسرائیل دست بردارد.

انتهای پیام/