مشارکت مردم را صرفاً در پول خلاصه کردند/چگونه اوضاع مالی آموزش‌وپرورش بهتر می‌شود؟
مدرس دانشگاه فرهنگیان گفت: صرف نگاه اقتصادی به مشارکت مردم در آموزش‌وپرورش صحیح نیست بلکه مشارکت جنبه‌های مختلف را شامل می‌شود.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، شکاف طبقاتی این روزها در بحث آموزش پُررنگ‌تر از سایر بخشها نمود پیدا کرده است، انواع مدارس با عناوین مختلف و ردیفی از برنامه‌های آموزشی متنوع با دریافت پول دانش آموز گزینش می‌کنند.انواع دانشگاه‌ها در رشته‌ها و دوره‌های تحصیلی مختلف نیز با دریافت پول دانشجو می‌پذیرند.
ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها در دوره‌های روزانه محدود است و دانشگاه‌های مختلف با راه‌اندازی رشته‌های تحصیلی از مقطع کاردانی تا کارشناسی ارشد با دریافت شهریه اقدام به جذب دانشجو می‌کنند که بخشی از این ظرفیت‌ها به جذب دانشجو بدون کنکور و براساس سوابق تحصیلی اختصاص دارد.
مدارس به‌دلیل عدم اختصاص سرانه به‌دنبال دریافت پول از خانوادهها هستند تا از این طریق هزینه‌های خود را تأمین کنند و آموزش عالی با گسترش دانشگاه‌ها و رشته‌های پولی درصدد افزایش جذب دانشجو است. نظام آموزش پولی جامعه را به دو قطب غنی و مستضعف تبدیل میکند و در این نظام هر فردی که پول داشته باشد ارتقاء یافته و به مدارک بالای علمی دست می‌یابد و هر فردی که پول نداشته باشد از گردونه حذف خواهد شد.
در روستاها دانش‌آموزان عمدتاً بعد از پایه ششم ابتدایی ترک تحصیل می‌کنند یا برای ادامه تحصیل باید در مدارس شبانه‌روزی مستقر شوند، مدارسی که خود با مشکلات متعدد مواجه هستند.
در نظر گرفتیم تا دررابطه با مباحثی همچون عدالت آموزشی، شکاف طبقاتی در آموزش و روش‌های کسب درآمدهایی برای آموزش و پرورش به منظور حل مٌشکلات مالی با اسدالله اسدی گرمارودی مدرس دانشگاه فرهنگیان و رئیس سابق مرکز برنامه‌ریزی و نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش به گفت‌وگو بنشینیم.
مشروح این مصاحبه بدین شرح است:
** تسنیم: هم‌اکنون بسیاری از دانشگاه‌ها با راه‌اندازی رشته‌های مختلف و دریافت شهریه اقدام به جذب دانشجو می‌کنند از سوی دیگر مدارس به دلیل عدم اختصاص سرانه هزینه‌های خود را با دریافت کمک‌های مردمی عمدتاً اجباری از خانوادهها جبران می‌کنند آیا این مسائل به عدالت آموزشی خدشه وارد نمی‌کند؟
** اسدی گرمارودی: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با رشدجمعیت ورود به دانشگاه برای جوانان به یک آرمان تبدیل شد اما امروزه با توجه به توسعه آموزش عالی و تعدد دانشگاه‌ها،شرایط همانند دهه 60 یا 70 نیست.
در سال‌های اخیر بسیاری از دانشگاه‌ها برای پُرکردن صندلی‌های خالی خود بدون کنکور اقدام به جذب دانشجو کرده و با شرایط بسیار آسان از علاقه‌مندان ثبت‌نام می‌کنند اما راه ورود به این دانشگاه‌ها پرداخت شهریه است و همین موضوع منجر می‌شود اقشار ضعیف جامعه توانایی پرداخت هزینه‌های تحصیل در این دانشگاه‌ها را نداشته باشند.
هم‌اکنون گذرگاه تنگی را که در گذشته برای ورود به دانشگاه وجود داشت، پُشت سر گذاشته‌ایم و باید به خانوادهها اطلاع‌رسانی کرد که هم‌اکنون شرایط دهه 60 یا 70 بر کشور حاکم نیست و دیگر برای ورود به دانشگاه نیاز نیست تا هزینه‌های کلان بابت کلاس‌های کنکور پرداخت شود.
** مشارکت در آموزش‌وپرورش صرفاً در بُعد اقتصادی خلاصه شده است
** تسنیم: وضعیت عدالت آموزشی در نظام آموزش‌وپرورش چگونه است؟ آیا دریافت هزینه از خانوادهها با اصل 30 قانون اساسی مغایر نیست؟ مدارس شبانه‌روزی با مُشکلات متعدد از جمله کمبود بودجه مواجه هستند و برای حل آن از خانواده‌های روستایی که غالب آنها نیازمند هستند، شهریه دریافت می‌کنند.
** اسدی گرمارودی: مشارکت‌های مردمی در آموزش‌وپرورش باید بازتعریف شود. این موضوع که مدارس غیردولتی براساس مصوبه مجلس ایجاد شده‌اند، صحیح است و در برخی مناطق کشور و به ویژه برخی مناطق شمالی پایتخت وجود این مدارس احساس می‌شود اما مشارکت مردم در آموزش‌وپرورش صرفاً در بحث راه‌اندازی مدارس غیردولتی خلاصه نمیشود.
مشارکت مردم در آموزش‌وپرورش می‌تواند ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و تربیتی داشته باشدو صرف نگاه اقتصادی به مشارکت مردم در آموزش‌وپرورش صحیح نیست.نوع مشارکت نباید صرفاً توجه به مدارس غیردولتی باشد این ساختار مشکلات بیشتری را ایجاد میکند. راه نجات توسعه مدارس غیردولتی نیست بلکه می‌توان با به کاربردن روش‌هایی جمعیت یک میلیونی کارکنان آموزش‌وپرورش را به 700 هزار نفر کاهش داد.
یکی از مسائلی که آموزش‌وپرورش سال‌ها و به ویژه در دولت فعلی آن را مطرح میکند بحث هزینه‌های بسیار این وزارتخانه و کمبود بودجه است به همین دلیل می‌گویند که مجبور به گسترش مدارس غیردولتی هستیم تا بخشی از بار هزینه‌های آموزش دولت کاسته شود و حتی در دولت فعلی کار تا جایی پیش رفت که تعدادی از مدارس دولتی را به موسسان بخش غیردولتی واگذار کردند تا بار مالی هزینه‌های دولت کاهش یابد.
** تربیت معلم چندمهارتی نیروی مازاد و هزینه‌های آموزش‌وپرورش را کاهش می‌دهد
** تسنیم: شما که مدعی روش‌هایی برای کسب درآمد در آموزش‌وپرورش و حل مُشکلات مربوطه به کمبود بودجه این وزارتخانه هستید در دوره‌ای که در آموزش‌وپرورش بودید برای درآمدزایی آموزش‌وپرورش چه برنامه‌هایی اجرا کردید؟
** اسدی گرمارودی: در دوره قبل که بنده مسئولیت منابع انسانی آموزش‌وپرورش را برعهده داشتم با بررسی‌های موجود به این نتیجه رسیدیم که در بحث منابع انسانی باید روشی را در پیش گرفت که از نیروهای موجود به صورت حداکثری و با برآورد صحیح استفاده کرد. در ساختار فعلی آموزش‌وپرورش جمعیت معلمان حدود یک میلیون نفر است و این نتیجه ساختار غلط حاکم بر آموزش‌وپرورش است.
در پیش‌بینی‌ها بررسی کردیم طی 10 سال آینده چه اتفاقی در آموزش‌وپرورش رُخ می‌دهد به عنوان مثال برای دوره ابتدایی پیش‌بینی افزایش جمعیت معلمان را داشتیم و وضعیت فعلی نشان می‌دهد اختلاف آماری ما کمتر از نیم درصد بود. برآورد‌ها از نیاز آموزش‌وپرورش به معلم باعث شد دانشگاه فرهنگیان تأسیس شود.تربیت معلم چندمهارتی نیز یکی دیگر از برنامه‌های طراحی شده بود به گونه‌ای که یک معلم بتواندچند درس مانند تاریخ، جغرافیا و علوم اجتمای را تدریس کند و برای هر درس یک معلم استخدام نشود.
16 رشته در علوم انسانی و 18 رشته در مجموعه علوم پایه و شاخه فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش برای تربیت معلم چند مهارتی تعیین شد اما در نظام فعلی آموزش‌وپرورش این موضوع رها شد در حالیکه تربیت معلم چندمهارتی منجر می‌شود که معلم مازاد یا حق‌التدریس نداشته باشیم.
دانشگاه فرهنگیان برای کنکور 95 اقدام به جذب دبیر جغرافی میکند که گاه ممکن است یک دبیر در هفته 8 ساعتش پُر شود، باقی ساعات را باید چه کار کند؟ در چنین شرایطی با تربیت معلم چندمهارتی می‌توان از یک دبیر برای تدریس چند درس مرتبط با هم بهره برد یعنی معلم جغرافی می‌تواند زیر مجموعه علوم اجتماعی را تدریس کند.
با کمک کمیسیون منابع انسانی شورای عالی آموزش و پرورش، مرکز برنامه ریزی و دانشگاه فرهنگیان در سال 92 توانستیم، رشته‌های چند مهارتی را برای دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی و فرهنگیان ارائه کنیم اما متأسفانه از آن سال تاکنون به عنوان پیش نیازهای ضروری در ساماندهی منابع انسانی در جذب، تأمین و نگهداری و ارتقاء فرهنگیان ملاحظه نمیشود.
در چین شرایطی همه خدمات دولت و دستگاه‌های تقنینی با معطل ماندن یا عدم اجرای درست سند تحول نادیده گرفته می‌شود و فرهنگیان نیز در پیچ و خم روزمرگی و عنوان مصرف‌گرا بودن این وزارتخانه با دغدغه منزلت و معیشت مواجه می‌شوند.
موضوع دیگری که باید به آن توجه کرد این است که در سال‌های گذشته بیشترین تعداد داوطلب کنکور در رشته تجربی رقابت می‌کردند و بسیاری از آنها نیز از ورود به دانشگاه باز می‌مانند در حالیکه در گروه علوم ریاضی ورود به دانشگاه آسان‌تر است، زمانیکه به دروس رشته علوم تجربی و علوم ریاضی در دبیرستان‌ها نگاه می‌کنیم در چند درس اختلاف دارند و اغلب دروس آنها مشابه است اما دو تشکیلات متفاوت برای تأمین نیروی آنها وجود دارد و این موضوع منجر به هدررفت بودجه در آموزش‌وپرورش می‌شود در حالیکه می‌‌تان با ادغام رشته‌های ریاضی و تجربی کیفیت را بالا برد.
از سوی دیگر شاخه کاردانش و فنی‌وحرفه‌ای هر دو رشته برق دارند و دو ساختار جدا با صرف بودجه سنگین به خود اختصاص داده‌اند در حالیکه می‌توان با ادغام بسیاری از هزینه‌ها را کاهش داد.اقتصاد آموزش‌وپرورش در این بخشها باید مورد توجه قرار بگیردو این مسائل می‌تواند به سبکباری آموزش‌وپرورش منجر شود.
** تسنیم:هم‌اکنون آموزش‌وپرورش از طریق برگزاری آزمون استخدامی اقدام به جذب نیرو و آموزش یک‌ساله آنها در دانشگاه فرهنگیان میکند، این روش به اذعان آنها نسبت به روش جذب دانشجو معلم از طریق کنکور و آموزش 4 ساله در دانشگاه فرهنگیان به صرفه‌تر است، این روند را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
** اسدی گرمارودی: دانشگاه فرهنگیان مطابق سند تحول بنیادین تأسیس شداما پذیرش دانشجو در آن کاهش یافته است. سال گذشته 10 هزار دانشجو معلم و امسال هم 10 هزار دانشجو معلم از طریق آزمون سراسری در این دانشگاه جذب می‌شوند. آموزش‌وپرورش بخشی از نیروهای انسانی مورد نیاز خود را از طریق برگزاری آزمون استخدامی جذب میکند که همین مسئله باعث کاهش جذب دانشجو در دانشگاه فرهنگیان شده است.
دانشجومعلمانی که در دانشگاه فرهنگیان پذیرش می‌شوند به صورت شبانه‌روزی مشغول به تحصیل می‌شوند و با مهارت‌های مورد نیاز معلمی آشنا می‌شوند، کافی است این گروه را به افرادی که از طریق آزمون استخدامی جذب شده و دوره حدود یک ساله معلمی را در دانشگاه فرهنگیان طی می‌کنند، مقایسه کنید تا مشخص شود که دانشجومعلمان تا چه اندازه به مباحث تربیتی و فنون مورد نیاز معلمی مسلط‌تر هستند.
وقتی میانگین جذب دانشجوی بدو ورود در دانشگاه فرهنگیان مطابق برنامه 10 ساله که باید سالانه 25 هزار نفر باشددر سه سال اخیر به کمتر از ده هزار نفر رسیده است و رویکرد استخدام آزاد جایگزی شده است. براساس پیش بینی ده ساله اگر رشته‌ها ادغام می‌شد و فقط دانشگاه فرهنگیان جذب نیرو داشت دیگر مدیران مدارس برای جبران کمبود نیرو مجبور نبودند تا به شیوه‌های مختلف برای جذب معلم آزاد در مدارس اقدام کنند.
تربیت معلم چندمهارتی از طریق دانشگاه فرهنگیان می‌تواند کیفیت آموزش را بالا برده و هزینه‌ها را کاهش دهد.
انتهای پیام/
