بازمعرفی طرح LEZ(محدوده کم آلاینده) / گامی برای رسیدن به «هوای پاک»

به گزارش باشگاه خبرنگاران تسنیم «پویا»،‌ سرانجام طرح «L.E.Z» (کاهش) نسبت به طرح اولیه تعدیل پیدا کرد و با اصلاحاتی به شهرداری برای اجرا ابلاغ شد.

برپایه این گزارش، در این طرح محدوده زوج و فرد حذف نمی‌شود و به شکل قبل پابرجاست اما خودروهای عبوری از این محدوده باید دارای معاینه فنی باشند و معاینه فنی خودروها طی مراحلی به صورت سختگیرانه خواهد بود.

اجرای طرح مذکور با هدف کمک به کاهش آلاینده‌های هوا در کلان‌شهرها و در وحله نخست در شهر تهران مدنظر بوده است.

به موجب  این طرح، خودروهای موثر در چرخه ترافیک تهران با توجه به اطلاعاتی که در پرونده الکترونیکی آنها در خصوص میزان آلایندگی وجود دارد، به طور مجازی به چهار دسته شامل: خودروهای قرمز، زرد، سبز و آبی تقسیم و مقرراتی بر تردد هر دسته در محدوده ی اجرای طرح، بر مبنای میزان آلایندگی آنها و به نسبت شرایط آلودگی هوا تعیین و اعمال می شود. 

براین اساس، خودروهای دسته قرمز شامل خودروهای در سن فرسودگی می شود که کاربراتوری هستند و توان اخذ معاینه فنی را ندارند که این دسته از خودروها امکان تردد در تهران را نخواهند داشت.

دسته خودروهای زرد، شامل خودروهایی است که به سن فرسودگی نزدیک هستند و استاندارد آنها پایین‌تر از استاندارد یورو2 است که محدودیت‌هایی بر تردد آنها در زمان آلودگی هوا در هسته مرکزی و محدوده طرح اعمال می شود.

خودروهای دسته سبز نیز خودروهای با استاندارد بیش از یورو 2 هستند که در شرایط اضطرار آلودگی هوا، محدودیت‌هایی برای تردد آنها در نظرگرفته خواهد شد.

به همین ترتیب خودروهایی که در دسته آبی قرار می گیرند خودروها برقی و خودروهای با استاندارد بیش از یورو5 هستند که محدودیت کمتری برای تردد آنها در مواقع حساس، در نظر گرفته خواهد شد.

*اما طرح LEZ چیست؟

برپایه این گزارش به نقل از پایگاه‌اطلاع‌رسانی الف، این طرح از جمله اقدامات زیست محیطی اتحادیه اروپا برای کنترل وکاهش آلودگی هوا، ناشی از تردد انواع خودروهاست و تا کنون در شهرهای لندن، پراگ، کپنهاک، لیسبون، انتورپ برای خودروها سبک و سنگین، 5 شهر در کشور سوئد برای خودروهای سنگین، 10 شهر در کشور هلند برای خودروهای سنگین، 10 شهر در ایتالیا برای خودروهای سبک و سنگین و نهایتا 60 شهر در کشور آلمان برای خودروهای سبک و سنگین اجراء شده است. 

در این طرح از سال 2008 به استثناء خودروهای الکتریکی که هیچ محدودیتی بر تردد آنها اعمال نمی شود، مقرراتی برای تردد انواع خودروها بر اساس میزان آلاینده های مجاز منطبق با استانداردهای اتحادیه اروپا وضع شده که طی آن استاندارد یورو 5 برای ورود مجاز خودروهای سواری، استاندارد یورو 4 برای ورود اتوبوس ها و استاندارد یورو 3 برای ورود خودروهای ون مینی بوس به محدوده هایی تعیین شده از جغرافیای شهرهای مشمول طرح که اصطلاحاً Low Emission Zone (محدوده کم آلاینده) و اختصاراً LEZ نامیده می شوند اعمال و بناست استاندارد های آلایندگی مجاز در قالب این طرح تا سال 2020 به یورو6 ارتقاء یابد.

مقررات طرح LEZ در تمام ساعات شبانه روز در طی هفت روز هفته اعمال و بر همین اساس صاحبان خودروهایی که خارج از استانداردهای فوق بوده و قصد ورود به محدوده کم آلاینده را داشته باشند به ترتیب با توجه به وضعیت موجود خودرو، به نصب فیلتر، تبدیل سوخت خودرو به گاز، تبدیل خودرو و یا پرداخت تعرفه مالی با توجه به میزان آلایندگی خودرو و مسافت، از 25 تا 200 یورو برای هر روز مکلف و خودروهای متخلف با استفاده از کنترل فیزیکی عوامل پلییس و سیستم کنترل مکانیزه ENPR ( پردازش تصویر پلاک ) شناسایی و جریمه می شوند.

در کشور انگلستان خودروهای با پلاک غیر انگلیسی نیز مشمول این مقررات هستند و بایستی مشخصات آنها قبل از ورود به محدوده کم آلاینده در سامانه ای موسوم به TFL ثبت شود.

مطالعه نتایج حاصل از اجرای این طرح در شهر انتورپ کشور بلژیک در خصوص اثرات ترافیکی، کاهش آلاینده ها و همچنین هزینه فایده آن به شرح ذیل در سال جاری میلادی منتشر شده که نشان از موفقیت طرح دارد.

• اثرات ترافیکی

1- اثر بسیار محدودی بر حجم ترافیک داشته است.
2- تأثیری بر روی انتخاب مقصد سفرها نداشته است.
3- بر روی تعداد کل سفرها اثری نداشته است.
4- اثر بسیار کمی بر روی انتخاب مسیر داشته است.
5- اثر اصلی آن این بوده است که ترکیب ناوگان حمل و نقل در خودروهای دیزل بهبود یافته است.

البته گفتنی است که  طرح LEZ اروپایی به عنوان یک اقدام کلان و البته موفق در کنترل و کاهش آلودگی هوا، زمانی در سطح جوامع هدف، امکان ظهور و بروز و نهایتاً اثر بحشی مفید یافته است که پیش از آن زمینه های مساعد به شرح فوق برای مجری و کاربر مهیا بوده و پس از آن طراحان با استفاده از این بستر آماده به فکر استفاده از آن برای بهبود وضعیت آلایندگی های ناشی از چرخه ترافیک شهری افتاده و نهایتاً این طرح به دلیل همخوانی شکلی و ماهوی اجزای آن در هر یک از مراحل تئوری و عملی، توانسته است اهداف پیش بینی شده را محقق کند. از همین رو عنوان شدن طرح LEZ در کشور ما در نگاه اول، طرحی کاملاً قابل دفاع و بی اما و اگر به نظر می رسد.

اما در عین حال با وجود وارد بودن نقدهای بسیار جدی و بی پاسخ مانده بر طرح زوج و فرد و لزوم چاره اندیشی برای آن، با عنوان شدن طرح LEZ، خواه نا خواه پای تفاوت های غیر قابل انکار در واقعیت های اجتماعی - فرهنگی و اقتصادی جوامع اروپایی نسبت به کشور خودمان به عنوان بستر اجراء و پیش زمینه ی پرداختن به چنین طرحی به میان می آید که قاعدتا در مقام نظر یا عمل گریزی از آن ها نیست. 

علاوه بر نکته اساسی صدر الذکر که به خودی خود جای تآمل بسیار دارد، گر چه شهرداری تهران تا کنون جزئیات مربوط به نحوه دسته بندی و اعمال محدودیت های ترافیکی مورد نظر خود را برای مدیریت تردد دسته های چهارگانه خودروها در اجرای طرح LEZ وطنی و هم چنین پیش بینی های صورت گرفته در خصوص تناسب هزینه فایده ی چنین اقدامی را برای اطلاع عموم اعلام ننموده، ولی چنانچه مراد طراحان از شیوه اعمال مقررات آن، نوبت بندی تردد دسته های چهار گانه فوق باشد، باید گفت که این روش بر خلاف آنچه در کشورهای اروپایی ملاک عمل قرار گرفته، ابزاری غیر مالی مانند طرح زوج و فرد است و به همین دلیل میتوان نوع وطنی LEZ را زوج و فردی دیگر با نامی عاریتی و صد البته نامأنوس دانست که در اینصورت، سئوالات اساسی دیگری را در مقام عمل بر می انگیزد که پرداختن به آنها مجال جداگانه ای می طلبد.

لذا باید اذعان داشت که به دلیل تفاوت در واقعیت های صدر الذکر که موجب تفاوت شکلی و ماهوی مدل وطنیLEZ با مدل اروپایی آن خواهد شد، نمی توان انتظار حصول نتیجه مثبت از مدل وطنی LEZ داشت و چه بسا اجرای آن باعث ادامه و حتی تشدید مشکلات عدیده طرح زوج و فرد در اشکالی جدید، برای مردم و متولیان اجرا در شهرداری و پلیس راهنمایی شده و نتیجتاً به تضییع و اتلاف سرمایه های مادی و معنوی منجر شود که تا کنون تحت این عنوان صرف شده یا از این پس، صرف خواهد شد.

علی ایحال، آنچه گذشت به روشنی نشان می دهد که هر گونه اقدامی تحت عنوان محدوده کم آلاینده (LEZ) در سطح کشور ما نیازمند بسترهای غیر قابل انکار به شرح فوق است و در غیر اینصورت چنانچه اقداماتی مانند آنچه از سوی شهرداری تهران در قالب دسته بندی و تردد خودروها بر اساس استاندارد آلایندگی عنوان شده عملی شود، به دلیل تبعات منفی اجتماعی ناشی از عدم تناسب شرایط فرهنگی - اجتماعی و اقتصادی جامعه ما با الزامات و پیش نیازهای اجرای چنین طرحی، مانند تفاوت کمی فاحش در تعداد خودروهای استاندارد عمدتا وارداتی با انبوه خودروهای غیر استاندارد تولید داخل، منتج به نتیجه مثبت نشده و صرفا موجب تضییع حقوق عامه و همچنین تحمیل هزینه های مادی و معنوی ناشی از آن بر دستگاه های اجرایی ذیربط شده و نهایتا بعلت عدم تناسب طرح با جلب مشارکت اجتماعی، قادر به تأمین حداقل اهداف مورد نظر، برای کنترل وکاهش آلودگی هوا نخواهد بود.

انتهای پیام/