بحران ریزگردها دردی مشترک بین قم و استان‌های مجاور/دریاچه نمک کانون اصلی بروز ریزگردها در بخش مرکزی کشور
به گفته مسئولان محیط‌زیست استان قم سه تا چهار کانون فعال در حوزه آبخیز دریاچه نمک وجود دارد به‌طوریکه که منشا ریزگردهای چند هفته اخیر براساس اعلام کارشناسان از طرف دریاچه نمک است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، فصل گرما که فرامی‌رسد در آسمان کشورمان وجود ذرات گردوغبار صدچندان شده و بیابانی بودن و فصل گرما مزید بر علت است که این مسئله تشدید یابد، جمعی از کارشناسان منشأ ریز گردها در کشورمان را مربوط به پدیده عربستان، عراق و سوریه بیان و جمعی دیگر منشأ آن را داخلی می‌دانند.
در این میان استان قم به عنوان یکی از استان‌های فلات مرکزی ایران این روزها حال خوشی ندارد چرا که همانند بسیاری از دیگر شهرها گردوغبار در فضای آن موج می‌زند. این وضعیت چنان وخیم و بحرانی است که چندی پیش استان قم لقب آلوده‌ترین شهر را به خود گرفت اما اینکه منشأ ریزگردها در چند هفته اخیر داخلی و کاملاً از سمت دریاچه نمک بوده نکته قابل‌توجهی است، این گفته سید احمد شفیعی معاون فنی اداره کل محیط‌زیست استان قم است که در صحبت‌های خود به آن اشاره و تأکید دارد.
دریاچه نمک کانون اصلی بروز ریزگردها
دریاچه نمک قم در انتهای حوزه آبخیز قرار دارد و منابع آبی در حد واسط همه تالاب‌های اقماری این دریاچه شکل می‌گیرد. یکی از آن‌ها تالاب حوض سلطان در کیلومتر 35 قم تهران است که به لحاظ تاریخی به نظر می‌رسد این همان دریاچه ساوه‌ای است که بر اساس جاده‌سازی‌های نوین که اتفاق افتاده رودخانه شور تغییر جهت داده است.
خشک‌سالی و تغییرات اقلیمی رخ‌داده در چندین سال اخیر سبب شده وضعیت اقلیمی دریاچه دچار بحران شود و این تغییرات نه‌تنها استان قم بلکه استان‌های همدان، اصفهان و زنجان را نیز که در حوزه آبخیز آن قرار دارند تحت تأثیر قرار می‌دهد ویکی از این تأثیرات مربوط به مسئله ریز گردها در استان قم و استان‌های مجاور است.
به گفته مسئولان محیط‌زیست استان سه تا چهار کانون فعال در حوزه آبخیز دریاچه نمک است که ریزگردهای چند هفته اخیر براساس اعلام کارشناسان منشا اصلی آلودگی را بادهای شری جهت شرقی که از طرف دریاچه نمک است نشان می‌دهد.
شفیعی بابیان اینکه موضوع ریز گردها را کلان‌تر از استان قم ببینیم و به لحاظ اهمیت آن جای بررسی دارد، اظهار داشت: کشور ایران به لحاظ حوزه‌های آبخیز به سی حوزه تقسیم می‌شود حوزه‌های آبخیز مناطقی هستند که همه منابع سفره‌ای و روان آب‌ها و رودخانه آن‌ها به یک نقطه متمرکز می‌شود این نقطه می‌تواند تالاب یا یک دریاچه و یا دریا باشد.
وی با اشاره به اینکه پتانسیل‌های استان قم آن‌گونه که باید شناخته‌نشده است، گفت: استان قم 6 تالاب دائمی و فصلی دارد نمونه‌های تالاب کوچک تالاب گنبد نمکی و تالاب بهشت معصومه است همچنین دریاچه نمک قم که یکی از تالاب‌های وسیع در کشور است و از برند خاصی برخوردار است.
معاون فنی اداره کل محیط‌زیست استان قم افزود: حوزه آبخیز ارومیه ، هامون ، گاوخونی و دریاچه نمک که حوزه‌های آبخیز ایران مرکزی هستند استان قم در حوزه آبخیز دریاچه نمک قرارگرفته و وسعت آن 8 برابر مساحت استان قم است حدود 8 استان را شامل می‌شود 4 استان به‌صورت کامل و 4 استان هم به‌صورت موردی در برمی‌گیرد. 26 درصد از جمعیت کشور در این حوزه قرارگرفته است و حوزه مهمی به لحاظ جمعیتی و سیاسی است.
وی بابیان اینکه دریاچه نمک قم دارای شرایط بحرانی است، گفت:این بحران در شروع داستان قرار دارد و حتماً بدتر از این خواهد شد و به بحث ریز گردها ختم نمی‌شود و ریز گردها یکی از نمایه‌های بحران است و در حوزه‌های کشاورزی، شهرنشینی، منابع طبیعی و آب وجود دارد.
به گفته شفیعی ریز گردها طی پروسه 30-40 ساله شروع به توسعه کرده‌اند در استان قم در حال 400 هزار هکتار مستعد بیابانی شدن هستند و 40 هزار هکتار در معرض ریز گردها هستند. و این به معنای نابودی اکوسیستم به معنای کامل است.
استفاده از تجربیات جهانی برای حل بحران ریزگردها از سوی مسئولان
به اعتقاد سید رحمان دانیالی بحران ریز گردها در فصل بهار و تابستان خود را نشان می‌دهد که عمده دلیل آن هم کم‌کاری‌های مسئولان است که به عمق فاجعه پی نبرده‌اند.
وی با بیان اینکه بزرگ‌ترین مشکل مشهود کشور ما تعدد متولیان است اظهار داشت: اگر اداره منابع طبیعی و حفاظت محیط‌زیست یک سازمان شوند می‌توانند مشکلات را شناسایی و با نهال‌کاری تا حدی این مشکل را حل کنند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان قم بابیان اینکه به‌صورت جدی بحران ریز گردها بررسی نشده است، گفت: در حال حاضر در مورد منشأ ریز گردهای دریاچه نمک مسئولان همگی یک‌صدا شده‌اند و در حال حاضر راهکار بنیادین ما این است که چاره‌ای جز اجرای راه‌کارهای کوتاه، میان‌مدت و بلندمدت نداریم.
دانیالی بر استفاده از تجربیات جهانی تأکید و خاطرنشان کرد: استفاده از تجربیات جهانی وظیفه ما متولیان است چراکه این مسئله در سراسر جهان امتحان خود را پس داده است و استفاده از این تجربیات یک واقعیت جهانی است.
در این میان اما چند نکته قابل توجه است که به گفته کارشناسان باید مورد توجه قرار گیرد نخست اینکه باید حقابه‌های مناطق تحت پوشش استان تأمین و دستگاه‌های متولی با توسعه و کاشت گونه‌های مناسب و استفاده از روش‌های تثبیت خاک نسبت به حل بحران ریزگردها برنامه‌ریزی و اقدام صورت گیرد. در این راستا دومین اقدام احیای حقابه های زیست‌محیطی دشت‌ها است که تقاضای بنیادین محیط‌زیست قم است و سوم اینکه استانداران تمام استان‌های حوزه آبخیز دریاچه نمک به یک جمع‌بندی در این رابطه برسند چرا که همه حوزه دریاچه نمک از این بحران تأثیر می‌پذیرند. بحران ریزگردها در بخش مرکزی کشور بحرانی نیست که تنها متعلق به استان قم باشد از همین رو اگر دیگر استانها به دنبال یافتن راهکاری برای مدیریت این بحران هستند باید با مشارکت استان قم این مدیریت را سامان دهند. بحران ریزگردها با منشا دریاچه نمک در بخش مرکزی کشور یک درد مشترک است.
انتهای پیام/
