چالش‌ها و خطرات سازش اسرائیل و ترکیه/ چرا اردوغان برای سازش چراغ سبز نشان داد؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه رای الیوم، امضای قریب الوقوع توافق سازش بین اسرائیل و ترکیه در حالی است که اسرائیل سه سال پیش در پی گفت‌وگوهای مداوم با ترکیه اعلام کرد دیگر به دنبال جلب خواسته های مورد نظر اردوغان نیست، پس از آن اردوغان برای توافق سازش چراغ سبز نشان داد و گفت وگوها ادامه پیدا کرد.

پیام نخست وزیر ترکیه روی میز نتانیاهو

جمعه گذشته پیام بن علی یلدریم نخست وزیر ترکیه روی میز بنیامین نتانیاهو همتای اسرائیلی او قرار گرفت با این مضمون: ما به نقطه‌ای رسیدم که بیانگر عزم جدی دو طرف برای سازش بوده و تماس بین ما به طور کامل ادامه دارد و هنوز تمام نشده است که البته زیاد طول نخواهد کشید و از همه مهم تر پایان محاصره غزه بنا بر دلایل انساندوستانه است.

یلدریم که کمتر از یک ماه است پست نخست وزیری ترکیه را تصدی کرده است به اطاعت و دوستی با اردوغان معروف است، بنابراین این نامه را بنابر دیدگاه خود ارسال نکرده است و به طور عمد موضوع غزه را مطرح کرد تا راه گریزی را باقی بگذارد.

پس از نامه مزبور روند امور به سرعت رو به تغییر و تحول گذاشت به این ترتیب که روز سه شنبه گذشته روزنامه حریت ترکیه مطلبی را با عنوان جدول زمانی آشتی قریب الوقوع منتشر کرد و دو روز پیش نیز فریدون سینیرلو رئیس هیئت گفت وگوی کننده ترکیه اعلام کرد که موضوع توافق آشتی بین اسرائیل و ترکیه روز یکشنبه اعلام خواهد شد.

وی در عین حال گفت که این توافق به معنی بازگرداندن سفیران به آنکارا و تل آویو نیست و معلوم نیست چه زمانی  و تحت چه شرایطی بیانیه های مشترک در این خصوص در ترکیه و اسرائیل منتشر خواهد شد.

در مقابل وزیر خارجه ترکیه در این خصوص نوعی ملاحظه کاری و احتیاط را در پیش گرفته است زیرا اظهار داشت: خواسته های ما ساده و به آسانی قابل اجرا است اما روند اجرای آن تا آخرین لحظه در گروی مواضع اسرائیل خواهد بود.

اما اظهارات  رئیس هیئت گفت وگو کننده ترکیه کوتاه و عمیق بود و تلاش داشت هیچ کلمه اضافه ای بر زبان نیاورد از همین رو فقط تصریح کرد که هنوز تماس بین دو طرف پایان نیافته است و کار در مورد توافقنامه ها تا آخرین لحظه ادامه خواهد یافت و سه هفته بعد پس از پایان ماه رمضان به احتمال زیاد در آنکارا در کنار دوری گولد مدیر کل وزارت خارجه اسرائیل و یوسی چخنوبر رئیس هیئت مذاکره کننده اسرائیل جزییات توافق بین دو طرف را که به شش سال دشمنی و قطع روابط رسمی پایان خواهد داد، اعلام می کنم.

فراز و نشیب توافق سازش با اسرائیل تحت تاثیر تلاطم خواسته‌های اردوغان

به این ترتیب پنج سال تماس های دو طرفه و محرمانه به هدر نخواهد رفت اما نکته مهم اینکه سینرلو فقط یک کارمندی است که این کار به او واگذار شده است و توافق آشتی با ترکیه بر اساس تلاطم خواسته های اردوغان و مانورهای داخلی و منافع ترکیه در فراز و نشیب قرار گرفت.

در اسرائیل نیز انعطاف شدیدی شکل گرفته است به این معنی که اسرائیل سه سال برای دستیابی به توافق آشتی با ترکیه تحت فشار قرار گرفت اما نتانیاهو در برابر درخواست اردوغان مبنی بر لزوم عذرخواهی از کشته شدن 9 شهروند ترک و یک شهروند آمریکایی- ترکی در کشتی مرمره فقط موافقت کرد که بگوید «متاسفم».

این کشتی در سال 2010 عازم غزه بود که ارتش اسرائیل راه آن را سد کرده و در نتیجه بین کادر این کشتی و سربازان اسرائیلی درگیری رخ داد.

همچنین اسرائیل با پرداخت 21 میلیون دلار به صندوق جبران خسارت که برای خانواده قربانیان این کشتی ایجاد شده بود، موافقت کرد.

اشتهای سیری ناپذیر اردوغان برای نمایش قهرمانی در بین عرب‌ها

به هر حال امکان اعلام توافق و بازگرداندن سفیران سه سال پیش هم ممکن بود اما در آن زمان هرچه اشتیاق اسرائیل برای سازش بیشتر شد، اشتهای اردوغان برای اینکه یک قهرمان در جهان عرب و ناجی رهبری حماس جلوه کند، بیشتر شد.

در همین ارتباط سلیم نشبان کارشناس ترک گفت: متوجه باشید که همبستگی عاطفی اردوغان با جنبش حماس در غزه برگرفته از انگیزه های انسانی نیست بلکه اردوغان به دنبال معرفی خود به عنوان قهرمان است اما همبستگی او با جنبش اخوان المسلمین در مصر عمیق و واقعی است و ایدئولوژی آنان یکی است.

مخالفت اردوغان با تعطیلی دفاتر حماس

به این ترتیب اردوغان پایان تحریم و محاصره غزه را به عنوان سومین شرط توافق سازش با اسرائیل مطرح کرده و گفت که در صدد است خود عازم غزه شود و با سرسختی با تعطیلی دفاتر حماس در ترکیه مخالفت کرد در نتیجه گفت وگوها نیمه تمام مانده و هیئت ها نیز به ترکیه و اسرائیل بازگشتند.

در آن زمان که اردوغان نخست وزیر بود و هنوز رئیس جمهور نشده بود منابع اطلاعاتی اعلام کردند تا زمانی که وی نخست وزیر است، امیدی به حل و فصل مشکلات با اسرائیل وجود ندارد.

اکنون این سوال مطرح است که چه چیزی تغییر کرده است؟

سوعات گنی گولو موسس مرکز مطالعات خاورمیانه در آنکارا در این باره گفت: « در یک لحظه مشخص بیدار شدید؟»

به گفته وی زمانی که اسرائیل اعلام کرد که دیگر در صدد دویدن پشت سر اردوغان و یا جلب رضایت و خواسته او نیست، اردوغان سرنخ را به دست گرفته و چراغ سبز نشان داده و از تصمیم خود برای دستیابی به توافق با اسرائیل خبر داد.

چرا نتانیاهو نفرت از اردوغان را پنهان کرده است؟

اما یوسف شافکی کارشناس مسائل اقتصادی و مشاور امور انرژی گفت حاضرم قسم بخورم که نتانیاهو به دلیل قراردادهای گاز طبیعی بر نفرت از اردوغان غلبه کرده است زیرا با کشف ذخایر گاز در میدان لاویتان اسرائیل آماده حفاری و فروش است و اکنون سود صدها میلیارددلاری مطرح است حال آنکه برای تحقق این خواسته ها نیازمند بازار ترکیه است.

به گفته وی بر اساس اطلاعات موجود اسرائیل به حفظ روابط دوستانه با ترکیه پایبند است تا از این طریق بتواند با استفاده از خاک ترکیه لوله های گاز را به اروپا برساند زیرا بدون ایستگاه گاز رسانی در ترکیه، گاز به هدر خواهد رفت و میلیاردها دلار نیز برباد می رود.

به هر حال به گفته تولین دلگلولو کارشناس ترک، احتمال اینکه اردوغان دفاتر حماس در ترکیه را تعطیل کند، اصلا وجود ندارد بلکه اسرائیل در نهایت به ناچار تسلیم خواهد شد.

در همین ارتباط وزیر خارجه ترکیه نیز گفت که تماس با حماس را ادامه خواهیم داد و دفاتر آن را تعطیل نخواهیم کرد و هیچ کس در روابط ما با حماس که به دنبال دستیابی به صلح پایدار هستیم، دخالت نخواهد داشت زیرا بدون حماس صلحی که دوام بیاورد، تحقق نخواهد یافت.

انتهای پیام/