وقایع ۳۰ تیر۱۳۳۱ برای اولین بار در «معمای شاه» زنده شد
تاریخدان برجسته کشور گفت: متأسفانه هیچ فیلم مستندی از وقایع ۳۰ تیر ۱۳۳۱ وجود نداشت و محمدرضا ورزی این وقایع را در سریال «معمای شاه» زنده کرد.
خسرو معتضد تاریخ‌نگار حکومتی و مجری-کارشناس درباره دو قسمت اخیر «معمای شاه» شاه در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی تسنیم«پویا»، گفت: قسمت‌های اخیر سریال «معمای شاه» من را تحت تاثیر قرار داد. به نظرمن محمدرضا ورزی اولین کارگردانی است که با ساخت «معمای شاه» توانست وقایع 30 تیر سال 1331 را زنده کند این تصاویر در حالی از تلویزیون پخش شد که در هیچ فیلم مستندی درباره این وقایع سخنی گفته نشده است.
وی افزود: قسمت کوتاهی است که حدود 10 اسب سوار به سمت جمعیت حرکت می‌کنند و مردم در حال فرار هستند. چند شات کوتاه از بهارستان و میدان توپخانه وجود دارد که نمی‌دانم این فیلم‌ها کجاست در حالی که در آن زمان فیلمبردارهای خارجی زیادی در ایران حضور داشتند. من حتی در انگلیس و المان هم از این صحنه‌ها چیزی پیدا نکردم اما محمدرضا ورزی در این سریال آمد و یک واقعه تاریخی را همانند خودش زنده کرد.
معتضد اضافه کرد: درباره وقایع 30 تیر عکس زیاد داریم اما فیلم نداریم، من عکس‌هایش را برای آقای ورزی فرستادم و او عینا آن را اجرا کرد. یک نفر آمده گفته که مصدق نگفته است که پارچه ایرانی مصرف کنید این حرف کاملاً اشتباه است و آن آقایی که این حرفها را زده من نمی‌دانیم این تفسیرها را از کجا آورده است. دو هزار و 500 نفر سیاهی لشکر برای این قسمت از سریال«معمای شاه» استفاده شده است که اداره این حجم از افراد کار بسیار دشواری است. من وقتی این قسمت را دیدم انقدر از آن خوشم آمد که دوبار دیگر آن را تماشا کردم برای اینکه من اولین بار بود می‌دیدم یک فیلم تمام جوانب تاریخی را رعایت کرده است.
معتضد اظهار کرد: در این فیلم رفتن از ارتش تانکهای n4 را درآوردند زنجیرهایش را درست کردند و راه اندازیش کردند؛ این کار شاهکار است. کدام کارگردان به خود زحمت می‌دهد که این کار را انجام دهد. به نظر من این سریال تبدیل به یک فیلم مستند شده بود؛ میدان توپخانه و بهارستان را چقدر قشنگ به نمایش درآورد. یک شخصی به من زنگ زد و گفت آیا واقعا شاه مصدق را بغل کرد و نگذاشت از اتاق بیرون برود؟ من هم در پاسخشان گفتم: بله بروید و مجلات و روزنامه‌هایی که در آن زمان چاپ شده است را مطالعه کنید؛ مطبوعات و مجلات در زمان مصدق آزاد بود.
وی در تبیین کار ورزی کارگردان این سریال بیان کرد: برخی از فیلم‌های کمدی که هیچ چیزی به مردم یاد نمی‌دهند این همه تعریف و تمجید می‌کنید اما از این فیلمی که دارد مبارزه مردم را نشان می‌دهد حمایت نمی‌کنند.ناپلئون امپراطور بزرگی بوده است؛ فاتح بوده است؛ 166 جنگ را رهبری کرده است اما زنباره بوده است و در تاریخ آمده است، حالا ما بیایم بگوییم نبوده؟
این تاریخدان برجسته کشور راجع به نظرات افرادی در رابطه با مصدق، گفت: برخی افراد گفته‌اند که مصدق نگفته است که مردم کالای ایرانی بخرند، در کتاب آقای مکی آمده است که آمدن، برنامه ریزی کردن که چه کارخانه‌های راه اندازی کنند. که مردم از جنس ایرانی بی نیاز شوند. آیت الله کاشانی به همه مردم دستور می‌دهد که پولهایتان را از بانک انگلیس در بیاورید، بانک شاهنشاهی که تعطیل می‌شود در تهران، انگلیسی‌ها می‌آیند یک بانک دیگری به نام بانک ایران و انگلیس را می‌اندازند که مردم را گول بزنند، کاشانی دستور می‌دهد تمام مردم پولهایشان را از این بانک خارج کنند.
وی افزود: خانمی بوده است به نام فروغ شهاب، زن سرتیپ شهاب می‌گوید لعنت به آن زن ایرانی که ماتیک و جوراب انگلیسی استفاده کند؛ این نهضت بوده است، مصدق دستور می‌دهد که تمام ماشینهای دولت را می‌فروشند و حتی با تاکسی جلسات را شرکت می‌کردند. برای خرید روغن موتور ماشین دولت ایران از آمریکا خواهش می‌کند که روغن موتور به ما بفروشد، چون ماشینهای ما روغن موتور ندارد کارخانه آبادان را خراب کردند. برای خرید روغن موتور ایران یک میلیون دلار پرداخت می‌کند تا روغن موتور به ایران بدهند تا ماشینها از کار نیفتند.
معتضد اشاره کرد: تریاک کشیدن در ایران مثل قلیان کشیدن بود یعنی تا سال 42 آزاد بود، دولت به صورت لوله در باند و رول می‌فروخت. برخی از افراد نمی‌داند و مطالعه هم نمی‌کنند که آگاهی پیدا کنند.
وی درباره استفاه پارچه وطنی در دوران مصدق تصریح کرد: چطور می‌گویند که در زمان مصدق از پارچه وطنی استفاده نمی‌شده است، تمام مطبوعات و مجلات آن زمان را مطالعه کنید نوشته‌اند از پارچه وطنی استفاده کنید، در دوره رضا شاه هم همینطور بود. در آن زمان مردم کراوات چالوس می‌بستند، حتی زمانی هم که کلاه شاپو مردم روی سرشان می‌گذاشتند، کلاه‌ها را لاله‌زار می‌دوختند.
این این تاریخدان برجسته کشور درباره نظرات افراد ناکارشناس درباره تاریخ، گفت: باید کسی درباره تاریخ سخن بگوید که درباره آن مطالعه داشته است، الان از من بپرسید هسته‌ای چه چیزی است نمی‌دانم، چون درباره آن مطالعه نداشتم.
وی افزود: بسیار از صحنه‌ای این فیلم لذت بردم پرچم ایران را آوردند، خون ریخته شد. حتماً باید چنین فیلم و سریال‌هایی را شبکه‌های بیگانه درست کند که مردم آن را تحسین کنند.
معتضد در تبیین پژوهش درباره این فیلم، گفت: لحظه لحظه این فیلم حاصل مطالعه است، ما بعضاً هر روز با وزری یک ساعت و نیم صحبت می‌کنیم. خیلی زحمت کشیده شده است. هر کسی درباره این سریال اعتراض دارد به من زنگ بزند. تمام این وقایع رخ داده و عکس‌های آن نیز موجود هست.
وی گفت: شعاری که مردم در آن روز می‌دانند این بود«از جان خود گذشتیم، با خون خود نوشتیم، یا مرگ یا مصدق» این را دو، سه مرتبه از من پرسیدند اما نمی‌دانیم چرا در فیلم استفاده نکردند. به نظرم تاریخ کامل در این فیلم بیان شد. تمام عکس العمل‌های شاه در این فیلم طبیعی است. سرلشکر کوپال را بسیار شبیه به خودش درآورده بودند، احسنت ورزی. این لباسهایی که تن افراد این فیلم است دونه دونه آن برایشان توضیح داده شده است.
وی افزود: در کتاب مکی آمده که مصدق دستور می‌دهد 60 هزار کارگر نفت بی‌کار هستند برایشان کار درست کنید. مردم نمی‌دانند که ملی شدن نفت چه بود، این موضوع مانع اشغال ایران شد، انقدر مردم ایران برای این کار فریاد زدند که انگلیسی‌ها ترسیدند.
معتضد در پاسخ به این سؤال که افرادی می‌گویند که در 30 تیر 1331 اینقدر کشته آدم کشته نشده است؟، اظهار کرد: در 30 تیرحدود 35 نفر کشته شدند ولی عده زیادی مجروح شدند. در اهواز وضع بدتر از این بود؛ در آنجا حدود 700 نفر کشته شدند.
انتهای پیام/
