سالخوردگی؛ سیاست‌های جمعیتی چین را با ابهام روبه‌رو کرده است
سرشماری اخیر نشانگر یک کاهش سریع در شمار افراد جوان این کشور است و جمعیت زیر ۱۴ سال نیز ۱۶.۶ درصد جمعیت ۱.۳۴ میلیاردی چین را تشکیل می‌دهد که نسبت به سال‌های قبل نشانگر کاهش ۶.۳ درصدی در آمار این دسته جمعیتی است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سالخوردگی جوامع یک چالش جهانی است که مشتمل بر جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی نیز است. براساس اطلاعات مندرج در آخرین سرشماری ملی، پیر شدن جمعیت چین در سال‌های اخیر سرعت یافته است و نیمی از جمعیت حال حاضر چین و بالطبع شمار زیادی از افراد سالمند در شهرها زندگی می‌کنند. با توجه به این مساله سوالی را که اکنون برای کارشناسان مسائل جمعیتی مطرح می‌شود این است که آیا ادامه سیاست یک خانواده یک فرزند برای چین مناسب است یا خیر؟
سرشماری اخیر نشانگر یک کاهش سریع در شمار افراد جوان این کشور است و جمعیت زیر 14 سال نیز 16.6 درصد جمعیت 1.34 میلیاردی چین را تشکیل می‌دهد که نسبت به سال‌های قبل نشانگر کاهش 6.3 درصدی در آمار این دسته جمعیتی است. همچنین شمار افراد بالای 60 سال نیز به 13.3 درصد کل جمعیت افزایش یافته که نسبت به 10 سال قبل 3 درصد افزایش نشان می‌دهد.
سالخوردگی سریع جمعیت در چین نگرانی در خصوص ادامه رشد سریع اقتصادی در این کشور را فزونی بخشیده است چرا که سالخوردگی جمعیت باعث آن می‌شود که افراد جوان کمتری برای حضور در فعالیت‌های عمرانی همچون کار در کارخانجات و ساختن راه‌ها حضور داشته باشند و این در حالیست که تبدیل چین به دومین و بزرگترین قدرت اقتصادی جهان بعد از ایالات متحده مرهون حضور فعال جوانان در عرصه‌های مختلف سازندگی بوده است.
نتایج سرشماری انجام شده نشان می‌دهد که در حال حاضر 49.7 درصد جمعیت چین در شهرها زندگی می‌کنند که نسبت به آمار 36 درصدی 10 سال قبل بیشتر شده است.
همچنین رقم کل جمعیت که برابر با 1.34 میلیارد نفر در اوایل سالجاری است نشانگر افزایش 73.9 میلیون نفری است که این افزایش جمعیت برابر با جمعیت ترکیه یا مجموع جمعیت در ایالت‌های کالیفرنیا، تگزاس و اوهایو است. این میزان افزایش جمعیت در مدت 10 سال گذشته نشانگر کاهش سرعت رشد جمعیت نسبت به دهه‌های قبل است. این ارقام جمعیتی نتیجه بکارگیری سیاست «یک خانواده، یک فرزند» است؛ با متوسط جمعیت هر خانوار که هم اکنون 3.1 است که نسبت به یک دهه قبل که 3.44 بوده است، نشانگر کاهش است.
آمار منتشره جدید گمان‌ها در خصوص تغییر سیاست یک فرزندی دولت چین را در میان کارشناسان، رسانه‌ها و مردم عادی را امروز به واقعیت تبدیل کرده است و سیاست «یک خانواده یک فرزند» در دهه 1980 میلادی را که به منظور کنترل جمعیت در حال افزایش چین اتخاذ شد در حال حاضر دولت اجازه داده است که خانواده‌های بیشتری دو فرزند داشته باشند. در حال حاضر بیشتر زوج‌های شهری دارای یک فرزند و خانواده‌های روستایی دارای دو فرزند هستند. مدیر مرکز سیاست‌های عمومی در پکن و کارشناس مسائل جمعیتی در این خصوص معتقد است که نتایج سرشماری تایید می‌کند که با تولد کمتر و مهاجرت‌های فزاینده جمعیت چین به یک نقطه عطف رسیده است. این کارشناس همچنین معتقد است که چین به یک نقطه برجسته در تاریخ خود رسیده است نه به لحاظ جمعیتی بلکه به لحاظ تغییرات اجتماعی و اقتصادی و اینکه نیمی از جمعیت آن برای اولین بار در تاریخ این کشور شهرنشین شده‌اند.
کمیسر دفتر ملی آمار چین معتقد است که تمام نقاط این کشور با پدیده سالخوردگی دست به گریبان هستند اما این سالخوردگی جمعیت در مناطق ساحلی و توسعه یافته که جمعیت بیشتری دارند چشمگیرتر است. شهر شانگهای یکی از بزرگترین شهرهای چین نیز با جمعیتی در حدود 22 میلیون نفر که 14 میلیون جمعیت آن ثبت شده است با چالش سالخوردگی به صورت جدی روبرو است و در واقع 20 درصد جمعیت شانگهای به سوی سالخوردگی پیش می‌رود. روبرو شدن با جمعیت در حال سالخوردگی، یک چالش مهم برای مدیران شهری تلقی شده است، که هماهنگ کردن توسعه اجتماعی با این چالش بسیار مهم است. البته ناگفته نماند مسئولین شهر شانگهای اهمیت زیادی برای ارائه خدمات به شهروندان خود قائل هستند و سرمایه‌گذاری در این خصوص را افزایش داده‌اند ولی آنان معتقدند شانگهای در سال‌های آینده در ارتباط با سالخوردگی جمعیت این کلان شهر با چالش‌های بیشتری روبرو خواهد بود و در حال حاضر 22.5 درصد از جمعیت شانگهای سالمند هستند و از اول قرن 21 شمار افراد بالای 60 سال بیش از 10 درصد بوده است و یکی از راهکارهای به عمل آمده تشکیل بنیادی به همین منظور است که این بنیاد با چهار کمیته تخصصی خود تمام نیروهایش را برای کمک به افراد سالمند بکار گرفته است.
مدیر این بنیاد در مصاحبه‌ای گفته است: ارائه خدمات بهتر، تخصیص منابع بیشتر، ایجاد محیط مناسب برای سازمان های غیردولتی، بکارگیری دموکراسی در مدیریت سازمان‌ها و سرمایه‌گذاری دولتی در کمک به سالمندان بسیار مهم است.
وی در ادامه اشاره کرده است که این بنیاد تاکنون 100 میلیون یوآن در ارتباط با ارائه خدمات بهتر به سالمندان سرمایه‌گذاری کرده است و تاکنون 450 هزار نفر از کمک‌های این بنیاد بهره‌مند شده اند. بیشتر افراد سالمند در شانگهای در خانه‌ها هستند و بسیاری از آنها حتی دسترسی به غذای کافی نیز ندارند و بنیاد سالخوردگان در همین ارتباط برنامه‌هایی را برای ارائه کمک به آنها در نظر گرفته است که در تمام مناطق شانگهای گسترش خواهد یافت و این برنامه 360 هزار نفر را تحت پوشش قرار خواهد داد. ما در حال حاضر ده‌ها هزار گروه سالمند داریم و در سال 2009 میلادی پروژه‌ای را آغاز کرده‌ایم که در 60 پارک گسترده شده و افراد سالمند می‌توانند از آن بهره‌برداری کنند. همچنین برنامه‌های هنری را در نظر گرفته‌ایم که برای سالمندان اجراء کنیم.
وی در ادامه اظهار داشت که بنیاد سالمندان دارای وب سایت مخصوص بخود است که بر روی آن اطلاعات فراوانی قرار دارد و سالمندان می‌توانند با مراجعه به آن وب سایت از انواع خدماتی که می‌توانند بهره مند شوند، اطلاع حاصل کنند. ما همچنین مجله سال‌های طلایی پیری را تهیه کرده‌ایم که اطلاعات سودمندی در اختیار سالمندان قرار می‌دهد. در ارتباط با کلیه مسائل فوق‌الذکر ما قصد داریم سرمایه گذاری خود را در تمام زمینه‌ها افزایش دهیم. ما هنوز منابع و ظرفیت بسیار کمی برای مواجه با این چالش مهم در اختیار داریم. فکر می‌کنیم که دولت بایستی کمک مالی بیشتری به بنیاد سالمندان ارائه دهد و دولت محلی را تشویق کند که در این ارتباط فعالیت بیشتری از خود بروز دهد و پیشرفت‌های خود در این خصوص را به سازمانهای غیر دولتی نیز منعکس کند. همچنین ما بایستی تمام منابع خود را بسیج و کمک بیشتری از افراد، تجار و توانمندان دریافت کنیم. همچنین بایستی از افراد نخبه کمک بگیریم و منابع هزینه‌ای خود را متنوع کنیم.
وزارت امور مدنی چین در گزارش مربوط به سالمندان در تارنمای خود آورده است: شمار سالمندان در این کشور هم اکنون به 222 میلیون نفر می‌رسد که معادل 16.1 درصد از کل جمعیت چین است.
این وزارتخانه افزوده است که این حجم زیاد سالمندان نیاز به خدمات بهداشتی، پزشکی و مسکونی دارند و تامین خدمات برای این همه افراد کار بسیار دشواری است.
در همین حال تارنمای «چاینا ارگ» نیز گزارش کرده است که چین در بسیاری از زمینه‌ها از جمله ارائه اینگونه خدمات با چالش روبرو است و پیرشدن سریع جمعیت با امکانات موجود کشور سازگاری ندارد. آمارها نشان می‌دهد که چین فقط 6 میلیون و 800 هزار تخت پرستاری ویژه سالمندان دارد که با این حساب برای هر یکهزار نفر سالمند در این کشور فقط 30 تخت موجود است.
پیر شدن جمعیت چین همواره به عنوان یکی از نگرانی‌های اصلی دولتمردان این کشور محسوب می‌شود که باعث شده برنامه‌های راهبردی دولت از جمله اصلاحات اقتصادی و اجتماعی دستخوش تغییرات جدی شود. از سوی دیگر در شرایطی که دولت چین می‌کوشد اصلاحات اقتصادی و اجتماعی را به پیش سوق دهد، رکود اقتصادی همراه با بالا رفتن سن شمار قابل توجهی از مردم این کشور می‌تواند برنامه‌های تولیدی و صنعتی این کشور را نیز دچار اختلال کند.
«شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین اخیرا هشدار داد که برای حل مشکلات پیری جمعیت و سالمندان باید چاره‌اندیشی شود در غیر این صورت منافع میلیون‌ها نفر دیگر از مردم چین به مخاطره خواهد افتاد.
روند پیر شدن جمعیت در کشور چین سرعت پیدا کرده و با توجه به روند کنونی رشد جمعیت، پیش‌بینی می شود جمعیت این کشور تا سال 2050 میلادی به حدود 1 میلیارد و 450 میلیون نفر برسد.
جمع‌آوری: مهرداد رخشنده - معاون اداره کل آسیا و اقیانوسیه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
انتهای پیام/
