قلعه"اسماعیل‌خان" بر فراز ارتفاعات "انبار آب" ایلام در انتظار مسافران نوروزی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ایلام، قلعه و استحکامات معروف به اسماعیل‌خان بر فراز ارتفاعات انبار آب و مشرف به شهر ایلام ساخته شده است.

محدوده‌ای که اثر بر روی آن ایجاد شده کاملاً کوهستانی است و از سه جهت صخرهای و صعب العبور است و فقط جبهه جنوب شرقی است که مسیر ارتباطی قلعه بوده است.

این قلعه به نام کردی «قلای اسماعیل خان» معروف است که در شرق آن قله 3075 متری مانشت، در شمال آن دره دالاب، در ناحیه غربی آن زمین‌های کشاورزی منجل و در جنوب آن شهر ایلام قرار دارد.

بلندی‌هایی که این دژ بر روی آن ساخته شده، بیش از 3500 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و پوشیده از جنگل پر بلوط و گونه‌های جنگلی ون و ارجن و پوشش مرتعی است.

نکته جالبی که وجود دارد این است که چشمه دائمی انبار آب که در جبهه شمالی جریان دارد تنها منبع تامین کننده آب ساکنان قلعه بوده‌است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام اظهار داشت: مصالح به‌کار رفته در کل بنا سنگ‌های کوهستانی با استفاده از ملات گچ بوده است.

عبدالمالک شنبه‌زاده افزود: در ساخت این قلعه می‌بینیم که سنگ‌ها تقریباً با تراش اندک جور شده و در ردیف‌های منظم اما بررسی شواهد سطح محوطه بنا قدمت بیشتری را نشان می‌دهد.

وی عنوان کرد: ناحیه‌ای که این اثر بر روی آن ایجاد شده کاملاً کوهستانی است و از سه جهت صخره‌ای و سخت‌گذر است و فقط جبهه جنوب شرقی است که مسیر ارتباطی قلعه بوده‌است.

شنبه‌زاده خاطرنشان کرد: این قلعه از صخره و پرتگاه جبهه جنوبی شروع و قله کوه انبار آب به سمت کوهستان سیوان امتداد دارد، عرض دیوار در بخش جنوبی دو متر و در بخش میانی 1.5 متر اندازه گیری شده‌است.

وی افزود: سنگ و ملات گچ نیم کوب ساخته شده ارتفاع حدود چهار متر را نشان می‌دهد و طول دیوار حدود 700 متر است که با توجه به شرایط کوهستانی منطقه و امکان کنترل جبهه جنوب شرقی دارای سه برج نسبتاً بزرگ دیده بانی و نگهبانی است، برج نخست در بخش جنوبی و به فاصله 20 متری پرتگاه صخره‌ای ایجاد شده که بخشی از دیوار جبهه شمالی آن به ارتفاع 5 متر هنوز پا بر جاست.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستیو گردشگری استان ایلام عنوان کرد: این بنا به صورت دایره‌ای است و دارای دو تاقچه در قسمت باقی مانده بنا است. در شرق بنا دریچه‌ای مثلث شکل مشاهده شده‌است که قاعده آن به داخل و راس آن به سمت خارج بنا است و برای دید و کنترل پیرامون مورد استفاده قرار می‌گرفته‌ است.

وی گفت: برج دوم نیز با سبک معماری برج اول هم‌خوانی دارد. ارتفاع دیوار بخش شرقی این برج حدود 5 متر اندازه‌گیری شده‌ است. برج سوم در بخش صخره‌ای جبهه شمالی دژ پس از گذر از برج سوم تا قله ارتفاعات بخش شمال شرقی ادامه می‌یابد و به صخره کوهستانی منتهی می‌شود.

این دژ از نوع دژهای استراتژیکی کوهستانی است و با دژ طولانی و مستحکم خرمه چرداول هم‌خوانی دارد و از نظر سبک معماری قابل مقایسه‌ است.

از بنای قلعه در محدوده داخلی دژ اثری بر جای نمانده‌ است اما تکه‌های سفال قرمز، خشن با شاموت گیاهی و همچنین تکه‌های گچ به‌کار رفته در بنا در محدوده شمالی دژ دیده می‌شود که به نظر می‌رسد استحکامات محدودی در نزدیکی چشمه انبار آب وجود داشته‌ است که در حال حاضر اثری از آن‌ها دیده نمی‌شود.

سفال نسبت به دیوار قدمت بیشتری را نشان می‌دهد. اهالی ایلام قلعه را منسوب به عصر حاکمیت والیان لرستان و پشتکوه می‌دانند، اما بررسی شواهد فرهنگی سطح محوطه بنا، قدمت بیشتری را نشان می‌دهد.

ممکن است این دژ قبل از دوره حکومت والیان ساخته شده باشد به هر حال اظهار نظر در مورد تاریخ بنا و موقعیت تاریخی آن بستگی به انجام پژوهش‌های باستان‌شناسی دارد.

انتهای پیام/