آشنایی با سوره‌های کتاب آسمانی/ مائده
در حدیثی آمده است که پیامبر اکرم(ص) در خطبه حجة الوداع فرمودند: سوره مائده آخرین سوره‌ای است که بر من نازل شده است، حلالش را حلال دارید و حرامش را حرام.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، مائده یعنی طَبق یا سفره غذا، و این سوره مدنی است.
در حدیثی آمده است که پیامبر اکرم(ص) در خطبه حجة الوداع فرمودند: سوره مائده آخرین سوره‌ای است که بر من نازل شده است، حلالش را حلال دارید و حرامش را حرام. از برخی روایات برمی‌آید که این سوره دو یا سه ماه قبل از رحلت پیامبر اکرم(ص) نازل شده است.(1)
بخش اعظم این سوره به بیان پاره‌ای از احکام اسلام می‌پردازد، مسائلی چون: وفای به عهد، عدالت اجتماعی، احکام حدود و قصاص، شهادت به عدل، تحریم قتل نفس، غذاهای حلال و حرام و برخی احکام وضو و تیمم.
بخش قابل توجهی از سوره نیز به بیان عقاید باطل و ناروا و شرک‌آلود اهل کتاب یعنی یهود و نصاری می‌پردازد و حجت را بر آنان تمام می‌کند و آنان را در مورد عقاید فاسدشان هشدار و بیم می‌دهد، در ضمن به رفتار ناروای آنان با پیامبرانشان یعنی حضرت موسی(ع) و حضرت عیسی(ع) نیز اشاره می‌کند.
در آیات 112 تا 115 داستان درخواست اصحاب مسیح(ع) برای نزول مائده آسمانی ذکر می‌شود:
و [یاد کن] هنگامی را که حواریون گفتند: «ای عیسی‌بن مریم، آیا پروردگارت می‌تواند از آسمان، خوانی برای ما فرود آورد؟» [عیسی] گفت: «اگر ایمان دارید، از خدا پروا دارید!».
گفتند: «می‌خواهیم از آن بخوریم و دل‌های ما آرامش یابد و بدانیم که به ما راست گفته‌ای و از شاهدان بر آن باشیم».
عیسی‌بن مریم گفت: «بارالها، پروردگارا، از آسمان خوانی بر ما فروفرست تا عیدی برای اول و آخر ما باشد، و نشانه‌ای از جانب تو، و ما را روزی ده که تو بهترین روزی دهندگانی».
خدا فرمود: «من آن را بر شما فرو خواهم فرستاد، و [لی] هر کس از شما پس از آن انکار ورزد [و از ایمان به خدا و پیامبرش روی بگرداند]، وی را [چنان] عذابی کنم که هیچ یک از جهانیان را [آن‌چنان] عذاب نکرده باشم».
در این داستان، یاران حضرت عیسی(ع) با اینکه معجزات بسیاری از آن حضرت دیده بودند، درخواست معجزه‌ای بی‌مورد کردند. حضرت مسیح(ع) خود معجزه‌ای بزرگ بود؛ چرا که خداوند او را بدون پدر آفریده بود و در گهواره با مردم سخن می‌گفت. کوران مادرزاد و بیماران را شفا می‌داد و به‌اذن خدا مردگان را زنده می‌کرد، همچنین دارای معجزات دیگری بود که همه آنها از آن اطلاع داشتند.
اما باز هم تقاضای معجزه‌ای دیگر کردند، آن هم با عباراتی دور از ادب در برابر خدا و پیامبر خدا، آنها گفتند: آیا پروردگار تو می‌تواند طَبق غذایی برای ما از آسمان فرود آورد؟ گویی خدا را قادر مطلق نمی‌دانستند و در توانایی خدا بر انجام چنین کاری شک و تردید داشتند!
به‌جهت ناروا بودن این درخواست و زشتی بیان آنان، حضرت فرمود: اگر ایمان دارد از خدا بترسید. اما آنان بر خواسته خویش اصرار ورزیدند و گفتند: می‌خواهیم از آن بخوریم و دلهایمان آرامش یابد و بدانیم به ما راسته گفته‌ای!
حضرت با عبارات خویش ــ که ادب عبودیت و بندگی در آن کاملاً هویداست ــ از خدا درخواست کرد. خداوند پیامبرش را در خواهشی که کرده بود ناامید نساخت و دعای بنده صالح خود عیسی‌بن مریم را اجابت فرمود؛ اما شرط کرد که هر کس نسبت به این معجزه کفر ورزد، وی را به عذابی بی‌مانند ــ که هیچ کس به چنان عذابی گرفتار نشده است ــ دچار خواهد کرد.
نصاری بعد از دیدن همه این معجزات باز هم به خدا شرک آوردند و پس از عیسی(ع)، او و مادرش مریم را همچون دو خدا پرستیدند.
خداوند در آیات 116 تا 118 صحنه قیامت و گواهی و شهادت عیسی‌بن مریم(ع) در پیشگاه خدا را بیان می‌دارد و می‌فرماید:
و [یاد کن] هنگامی را که خدا فرمود: «ای عیسی‌بن مریم، آیا تو به مردم گفتی: «من و مادرم را همچون دو خدا به‌جای خداوند بپرستید؟».
گفت: «منزهی تو، مرا نسزد که [درباره خویشتن] چیزی را که حق من نیست، بگویم، اگر آن را گفته بودم قطعاً آن را می‌دانستی؛ و آنچه در نفس من است تو می‌دانی و آنچه در ذات توست من نمی‌دانم، چرا که تو خود دانای رازهای نهانی.
جز آنچه مرا بدان فرمان دادی [چیزی] به آنان نگفتم، [گفته‌ام که]: خدا، پروردگار من و پروردگار خود را عبادت کنید، و تا وقتی در میانشان بودم بر آنان گواه بودم؛ پس چون روح مرا گرفتی، تو خود بر آنان نگهبان بودی؛ و تو بر هر چیز گواهی. اگر عذابشان کنی آنان بندگان تو هستند و اگر بر ایشان ببخشایی، تو خود توانا و حکیمی».
آیه 55 این سوره، امر ولایت و امامت را روشن می‌کند و می‌فرماید:
«ولیّ شما، تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آورده‌اند، همان کسانی که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند».
احادیث شیعه و سنی گویای آن است: تنها کسی که در حال رکوع انگشتر خود را به سائل داده، حضرت علی(ع) بوده است و بس.(2)
در آیه‌ای دیگر یعنی آیه 56 ادامه می‌دهد:
«و هر کس خدا و پیامبر او و کسانی را که ایمان آورده‌اند ولیّ خود بداند [پیروز است، چرا که] حزب‌الله همان پیروزمندانند».
در این آیه همان‌گونه که ملاحظه می‌شود پیروان ولایت امیرمؤمنان علی(ع) حزب‌الله معرفی می‌شوند.
در بخشی از آیه سوم نیز می‌فرماید:
«... امروز کسانی که کافر شده‌اند، از [کارشکنی در] دین شما نومید گردیده‌اند، پس، از ایشان مترسید و از من بترسید. امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را برای شما تمام گردانیدم، و اسلام را برای شما [به‌عنوان] آیینی [والا] برگزیدم...».
این آیه اشاره به واقعه غدیر خم دارد که حضرت علی(ع) از سوی خدا به امامت و جانشینی پیامبر اکرم(ص) معرفی شد و با این ابلاغ، دین و نعمت الهی بر مسلمانان کامل گردید. در آن روز، کفار و دشمنان اسلام در میان امواج یأس فرو رفتند؛ زیرا منتظر آن بودند که اوضاع با رحلت پیامبر اکرم(ص) به حال سابق برگردد و اسلام تدریجاً برچیده شود، اما پس از این ابلاغ، تمام آرزوهایشان بر باد رفت و از نابودی اسلام کاملاً مأیوس شدند.
1 ــ رجوع کنید به تفسیر احسن الحدیث، ج3، ص3، و نیز رجوع کنید به تفسیر عیاشی، ج1، ص288 متن روایتی که زراره از امام باقر(ع) نقل می‌کند.
2 ــ رجوع کنید به المیزان، ج6، ص20 تا 34.
کتاب گلستان سوره‌ها، ص 38، محمد حسین جعفری
انتهای پیام/*
