پیامدهای منطقه‌ای اقدامات تروریستی پاریس

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه لبنانی السفیر در مقاله‌ای به بررسی پیامدهای استراتژیک اقدامات تروریستی پاریس در منطقه خاورمیانه پرداخت و تأکید کرد که این اقدامات تروریستی هم زمان که پایتخت فرانسه را هدف قرار داد، پیامدهای استراتژیک در پی خواهد داشت که در نتیجه آن ترسیم مجدد سیاست‌ خارجة فرانسه در قبال خاورمیانه طولانی‌تر خواهد شد.

اختلالات امنیتی ناشی از این تجاوزات که برای دومین بار بعد از حملات شارلی ابدو در طول سال جاری انجام شد، فشارهای گسترده ای بر تصمیم‌سازان فرانسوی در پی این حوادث در مورد بازنگری در ساختارهای امنیتی فرانسه و میزان لیاقت آنها وارد خواهد کرد. این بررسی ها البته ابعادی کاملاً داخلی دارد. اما صرف نظر از این مسایل، پیامدهای این اقدامات تروریستی تا بازنگری در آن چیزی که مسلمات سیاست خارجی فرانسه در دوره ریاست جمهوری فرانسوا اولاند خوانده می‌شود نیز پیش خواهد رفت. این به معنای تغییر احتمالی سیاست داخلی و خاورمیانه ای فرانسه است.

مهاجران هزینه اقدامات تروریستی فرانسه را پرداخت می‌کند

حوادث تروریستی در ماهیت خود از حوادث طبیعی متفاوت است ، چرا که حوادث تروریستی منطقه جغرافیایی در محل وقوع خود را در بر می‌گیرد و قدرت تغییر برنامه‌های کاری در سیاست داخلی و خارجی کشورها را نیز دارد. به نظر می‌رسد طیف نژادپرست راست‌گرا در فرانسه و اروپا از این عملیات تروریستی به نفع خود استفاده کند، چرا که تبلیغات اساسی آنها مبتنی بر دشمنی با مهاجران بنا به دلایل و بهانه‌های کندی عملکرد اقتصادی فرانسه است. به این ترتیب نژادپرستی آن ها که بخش هایی از جامعه اروپا را نیز مشغول به خود کرده، در پی این حوادث توجیه بیشتری پیدا می‌کند.

همچنین انتظار می‌رود که فشارها بر دولت‌های اروپایی متشکل از احزاب میانه‌رو، از سوی راست‌گرایان و چپ‌گرایان افزایش پیدا کرده و آنها را به سمت پذیرش ایده‌های راست‌گرایان افراطی به ویژه در خصوص مهاجران مجبور کند. همان گونه که به نظر می‌رسد فشارها بر دولت آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان افزایش پیدا خواهد کرد، چرا که این کشور بیشترین میزان پناهندگان سوریه را در میان کشورهای اتحادیه اروپا پذیرفته است. به این ترتیب اقدامات تروریستی مذکور بیش از پیش مهاجران را در تنگنا قرار داده و مناقشات داخلی گسترده‌ و طولانی در آلمان به راه خواهد انداخت که آثار آن به سرعت از بین نمی‌رود.

مبارزه با داعش به اولویت فرانسه تبدیل می‌شود

پس از اینکه گروه تروریستی داعش مسئولیت مجموعه حملات تروریستی انجام شده در پاریس را برعهده گرفت، شک مقامات این کشور به یقین تبدیل شد. گرچه داعش این بار خیلی زود مسئولیت این اقدامات تروریستی را برعهده گرفت و پوشش فوری و متوالی این حوادث را در دستور کار قرار داد، اما قبل از اعلام این موضوع نیز انگشت اتهام بلافاصله به سمت این گروه تروریستی نشانه رفته بود، چرا که منابع تهدید کننده با صورت ذهنی ارائه شده از سوی داعش تطابق داشت.

به این ترتیب به نظر می رسد فرانسه و دیگر دولت‌های غربی در استراتژی خود در قبال سوریه و عراق تجدید نظر خواهند کرد و مبارزه با داعش را در اولویت اصلی خود قرار داده و نسبت به مسائل دیگر در چارچوب درگیری‌های مشرق عربی آن را مهم تر ارزیابی خواهند کرد. قرار دادن گروه‌های افراط‌گرا به ویژه داعش به عنوان دشمن شماره یک این کشورها می‌تواند به سرعت باعث توقف افسانه اسلام‌گرایان معتدل شود، موضوعی که غرب آن را به عنوان یک دشمن پذیرفته شده بر ضد دولت های منطقه مطرح کرده است. غرب از مدت‌ها پیش جنبش‌های مسلحانه منطقه را با این نام خطاب می‌کرد و با افزایش ناآرامی‌های سوریه بیش از پیش مشاهده می‌شود. آنها می‌دیدند که مخالفان دموکراتیک ضعیف هستند و نمی‌توانند با دولت ها از جمله دولت سوریه مبارزه کنند. به این ترتیب بنا به اعتقاد میشل ماکینسکی تحلیل‌گر آکادمی مطالعات امنیتی آینده در پاریس احتمالاً مقوله «افراطیون خوب و افراطیون بد» با حوادث تروریستی اخیر در فرانسه به پایان رسیده است. به عبارت دیگر گروه‌های اخوان المسلمین وجهه خود را در نتیجه تبلیغات رسانه‌ای غربی و ادغام جریان‌هایی نظیر داعش و القاعده با سلفی ها و اخوانی ها از دست خواهند داد. علاوه بر اینها افکار عمومی غربی که خواستار تفاهم با این گروه و روی کار آوردن آن ها بودند، کاهش پیدا کرده و جریان‌هایی که در غرب و فرانسه خواستار تقویت ائتلاف با دولت‌های منطقه تحت شعار امنیت و ثبات هستند، ابتکار عمل را در دست خواهند گرفت.

آیا متحدان پاریس تغییر می‌کنند؟

همان طور که حوادث 11 سپتامبر سال 2001 در آمریکا به ایجاد تغییر اساسی در سیاست‌های این کشور منجر شده و آن را به سمت اشغال دو کشور خاورمیانه‌ای (افغانستان در سال 2001 و عراق در سال 2003 ) پیش برد، حوادث 13 نوامبر در فرانسه نیز به ایجاد اصلاحات اساسی در سیاست‌های خاورمیانه‌ای فرانسه منجر خواهد شد. با این تفاوت که فرانسه قدرت آمریکا را در اختیار ندارد و در نتیجه تحرکات خود را به فعالیت بیشتر در درگیری‌های منطقه‌ای در چارچوب رویکردهای جدید سیاست‌های فرانسه در خاورمیانه معطوف خواهد کرد. فرانسه تاکنون اختلاف‌های خاورمیانه‌ای خود را با اسرائیل و عربستان سعودی ترتیب داده و در عین حال گوشه چشمی نیز به نتایج اقتصادی بازار درخشان آینده ایران داشته است، این در حالی است که در مذاکرات انجام شده بین ایران و شش کشور بزرگ مواضع سخت‌گیرانه‌ای به خود می‌گرفت. از هم‌اکنون می‌توان ارزیابی کرد که عربستان سعودی بازنده اصلی تغییر سیاست خارجه فرانسه در پی حوادث تروریستی پاریس خواهد بود، چرا که نزدیکی فکری بین وهابیت و القاعده و داعش و گروه‌های دیگر شبیه به آنها قابل مخفی کردن نیست. عربستان سعودی پس از حوادث سپتامبر 2001 نیز تحرکات دیپلماتیک گسترده‌ای را برای حفظ اتحاد بین‌المللی خود با آمریکا انجام داد ، بنابراین به نظر می‌رسد این کشور این بار نیز مجبور خواهد بود اقدامات مشابهی را در پی حوادث پاریس در دستور کار قرار دهد، با این تفاوت که عربستان در شرایط کنونی در اوضاع ایده آلی قرار ندارد ، چرا که از یک سو در جنگ یمن گرفتار شده و از سوی دیگر رقابت بین شاخه‌های خاندان حاکم سعودی برای کسب قدرت افزایش پیدا کرده است.

به این ترتیب کارشناسان سیاست خارجی فرانسه اعتقاد دارند که سطح همکاری‌های دولت‌های خلیج فارس نظیر عربستان سعودی و قطر در مقوله مبارزه با گروه تروریستی داعش در معرض آزمایش قرار خواهد گرفت و در صورت عدم همکاری این کشورها، درست بر اساس اعلام رقبای عربستان در غرب آنها به‌عنوان متحدان گروه‌های تروریستی به شمار خواهند آمد. درست است که آمریکا، عربستان سعودی را به مشارکت در نشست وین برای حل بحران سوریه قانع کرد، اما جنگ در یمن نشان داد که خلائی که در نتیجه شکست حوثی ها ایجاد می شود، از سوی داعش و القاعده پر خواهد شد و این یک نتیجه بسیار خطرناک است. به‌طور خلاصه می‌توان گفت فرانسه و دیگر دولت‌های غربی فشارها بر ریاض جهت هماهنگ کردن برنامه‌های اولویت خود با آنها را افزایش خواهند داد، به گونه‌ای که مبارزه با داعش و القاعده و امثال آن در رأس اولویت های عربستان سعودی قرار بگیرد. 

در مقابل فرانسه تمایل بیشتری نسبت به هم‌گرایی با ایران و منحصر نشدن به بهره‌مندی از نتایج اقتصادی ثانویه همکاری با تهران از خود نشان خواهد داد. با وجود اینکه همکاری ایران و آمریکا در عراق به عنوان یک سابقه مطرح است، اما همکاری جدید بین فرانسه و ایران هزینه‌های جانبی منطقه‌ای خواهد داشت که متوجه ریاض و تل‌آویو به عنوان دو متحد اقتصادی و سیاسی پاریس خواهد بود.

همچنین به نظر می‌رسد فرانسه که پیش از این ملاحظاتی را نسبت به ترکیه و نقش آن در منطقه داشت، گرایش بیشتری به سمت این کشور پیدا کند، به ویژه پس از اینکه اردوغان و حزبش در انتخابات اخیر این کشور با وجود چالش‌های داخلی پیروز شدند. به‌عبارت ‌دیگر حوادث تروریستی پاریس به معنی ترسیم مجدد سیاست‌های خاورمیانه‌ای فرانسه در چارچوب پیوستن ایران و عراق و کردها به عنوان شرکای پذیرفته‌ شده فرانسه در مبارزه با تروریسم خواهد بود و این ها نتایجی است که عاملان انفجارهای اخیر پاریس آن را حساب نکرده بودند.

انتهای پیام/