مدیـــــــــــــــــــــــــری ایرانی با مطالعات آمریکایی

مدیران ایرانی در تراز جهانی - دغدغه همیشگی نظام بوده است؛ رئیس جمعیت هلال‌احمر ایران نیز مدیری است که مسئولیت جان ایرانیان در حوادث را برعهده دارد، جایگاهش هم آنقدر هست که برای ۳ وزیر به روحانی نامه بزند و جهت سیر کردن آفریقاییها نیز برنامه‌ریزی کند.

گفت‌وگو با مدیری که بخشی از مدیریت حوادث کشور و حتی بحران‌های بین المللی را برعهده دارد، به نوعی وارد شدن در ورطه‌ای رسانه‌ای خواهد بود، مدیری که معروف به سختگیری است، به زبان انگلیسی مسلط و بسیار اهل مطالعه است، مجموعاً اخلاقش مُعرف صنف معلمی‌ست، با دقت گوش می‌دهد و با سیاست پاسخ می‌دهد، کمتر لبخند می‌زند و بیشتر گوش می‌دهد، او را از معاونت آموزشی وزارت بهداشت می‌شناسی، تصمیمی بگیرد به نُدرت از آن پا پیش می‌کشد، شاید خصلت مردان کویری اینگونه باشد زیرا او نیز همشهری رئیس جمهور است، اهل دیار شاهرود از استان "سمنان"، حلقه مدیران سمنانی در کشور کم نیستند ولی هنوز بسیار مانده تا به حلقه مدیران مشهدی برسند.

مدیری که نقش کلیدی در پیشگیری و مقابله با بحران‌های طبیعی دارد کسی نیست جز دکتر سید امیر محسن ضیایی استرآبادی - رئیس جمعیت هلال احمر ایران، مدیری 52 ساله که پزشکی خوانده است و دارای مدرک فوق تخصصی اندویورولوژی و بورد تخصصی اورولوژی است و وقتی از 4 فرزندش می‌گوید، با لبخندی پایبند بودنش به سیاست‌های افزایش جمعیت از طرف رهبری را تایید می‌کند و می‌گوید «به هر حال ما اورولوژی خواندیم»

پس از 11 ماه سکانداری ریاست جمعیت هلال احمر و طی کردن حوادث متعددی چون سیل تا فاجعه منا؛ ، بار دیگر پای گفت‌وگویی با ضیایی می‌نشینی که در بیوگرافی‌اش بیشتر از شاخص‌های سیاسی تکیه و تمرکزش بر اهداف علمی و آموزشی است و به گفته خویش «به هر حال ما معلم هستیم».

ساعت گفت‌وگو 10 صبح در طبقه معروف دوازدهم ساختمان صلح است، طبقه ای که در چند سال اخیر کانون تصمیمات بسیاری بوده است، و هرزگاهی نیز محفل وزرای کابینه دولت‌هاست، وارد دفتر کارش می‌شوی، به احترامت بر می‌خیزد، و شروع به مرتب کردن میزش می‌کند، ولی بدش نمی‌آید سرآغاز گفت‌وگو را نه با فعالیت‌های صرفاً امدادی؛ بلکه با عکس‌های که بر روی میزش است شروع کنی و خود می‌گوید «بد نیست از همین عکس‌های روی میز مصاحبه را شروع کنیم»؛ البته عکس‌های روی میز هم آنقدر خاص هستند که می‌توانی از سئوال‌های نخستت صرفنظر کنی، عکس‌های از کودکانی با بدن‌های ناقص و عجیب.

مسلماً مدیری که اهل مطالعه است سناریوی نیز برای گفت‌وگو دارد، ولی پیشنهادش قابل احترام است و می‌پذیری؛ کما اینکه در گوشه و کنار میز آقای مدیر نیز چیزهای خاصی سوسو می‌زند از جمله کتاب the residence.

از زمان تأسیس جمعیت هلال احمر تاکنون افرادی همچون دکتر خطیبی،کاظم سامی، علی‌اصغر بهزادنیا، سیدحسن فیروزآبادی، وحید دستجردی، دکتر احمدعلی نوربالا، دکتر سیدمسعود خاتمی، ابوالحسن فقیه و دکتر محمد فرهادی سکاندار جمعیت هلال احمر بودند.

براین اساس در گفت‌وگویی تفصیلی با دکتر سید امیر محسن ضیایی به عنوان دهمین سکاندار جمعیت هلال احمر کشور درباره مباحث مختلفی از جمله، «ال نینو»؛ نمره قبولی یا مشروطی به سازمان‌های زیر مجموعه جمعیت، ناگفته‌های فاجعه منا، شروط افزایش جمعیت ایران، خدمات خاص هلال احمر، استخدام‌های جدید امدادگران؛ هلال احمر در پساتحریم، سرنوشت همکاری هلال احمر با اورژانس و پذیرفتن خدمات توانبخشی کل کشور، چهره واقعی حقوق بشر در کشورهای غربی و حتی سیر مطالعات شخصی و غذای مورد علاقه آقای مدیر نیز پرداختیم.

س: درباره عکس‌های که بر روی میزتان است توضیحاتی را ارائه می‌دهید

ضیایی:این عکس‌های یک سری از بچه‌های کوچک هستند که دچار اختلالات اسکولیوز هستند که عبارت از تغییرات شدید در ستون فقرات است که هم در بزرگسالان و هم در بچه‌ها دیده می‌شود و مشکلات متعددی برای بیمار ایجاد می‌کند و اصلاح آن به‌خصوص در بچه‌ها نیاز به مهارت و تجربه فراوان دارد.

این بیماری در حوزه ستون فقرات است و مشکلات حسی و حرکتی ایجاد می‌کند که یک زنجیره خیریه در کشور به نام زنجیره امید است که سالهاست دارد در این مورد کار و کمک می‌کند به بیمارانی که مشکلات صعب العلاج دارند. یک دسته هم بیماری‌های قلبی کودکان است که نیاز دارند به روش‌های بسیار پیچیده تصحیح جراحی؛ که از مدت‌ها قبل تعدادی پزشکانی را از خارج از کشور می‌آوردند و به صورت داوطلبانه بچه‌ها را عمل می‌کردند.

یکی از بخش‌هایی که به عنوان سازمان عام المنفعه جمعیت هلال احمر کمک می‌کند در این قسمت است، که بچه‌ها می‌آیند در بیمارستان نورافشار که وابسته به جمعیت هلال احمر است و جراحی می‌شوند و هماهنگی‌هایشان را انجام می‌دهند، البته تعدادی از پزشکان از خارج می‌آیند و خود آنها تشخیص دادند بهترین جایی که می‌توانند این خدمت را انجام دهند بیمارستان نورافشار هلال احمر است.

س: اسم دقیق این عارضه چیست؟

ضیایی: اسکولیوز شدید یا همان اختلالات شدید ستون فقرات که بسیار شدید است و بیشتر کودکان را در بر می‌گیرد البته به برخی از بزرگسالان هم کشیده می‌شود چون در زمان کودکی درمان نشدند. تقریباً هم افرادی که دچار این قضیه می‌شوند از نظر مالی نیز دچار مشکل هستند.

بنابراین این جراحی‌ها یکی از خدماتی است که جمعیت هلال احمر انجام می‌دهد و ضمن اینکه باعث می‌شود که دانش این نوع جراحی‌ها به داخل کشور بیاید و کارهای پژوهشی هم روی آن انجام شود، ضمن اینکه نوعی خدمت بزرگ درمانی است. هزینه‌ها هم خیلی زیاد است، مقداری را خود زنجیره خیریه می‌دهد و مردم هم کمک می‌کنند و مقداری هم جمعیت هلال احمر متقبل می‌شود.

س: آقای دکتر؛ حال که مبحث از بیماری و رشته پزشکی کلید زدید بنابراین اجازه دهید بر حسب رشته‌ تحصیلی‌تان سئوالی نیز متفاوت از اقدامات شما در هلال احمر بپرسیم؛ براین‌اساس نگاهتان به عنوان یک متخصص اورولوژیست به سیاست‌های افزایش جمعیت کشور به چه صورت است؟

ضیایی: این بر می‌گردد به اینکه ما در آینده می‌خواهیم چطور ملتی باشیم. آیا می‌خواهیم که یک کشور تاثیرگذار باشیم یا نه اینکه می‌خواهیم یک زندگی معمولی داشته باشیم.
اگر کشوری بخواهد در دنیا تاثیرگذار باشد یک جمعیت متناسب باید داشته باشد. مگر نه می‌شود یک کشور که وضعیتش از نظر اقتصادی خوب است ولی جمعیت قابل توجهی ندارند و در دنیا هم مورد توجه نیست.

بنابراین ما اگر بخواهیم این را حفظ کنیم و کشوری را با ابعاد جغرافیایی ایران اداره کنیم و خودمان را حداقل جزو 10 یا 20 کشور اول دنیا بدانیم طبیعی است باید روی این موضوع توجه کنیم. ضمن اینکه حیات یک ملت این است که اولاً جمعیتش کم نشود ثانیاً با یک شیب ملایم متناسب با امکاناتش افزایش پیدا کند، بنابراین یک جمعیتی حدود 150 میلیون نفر متناسب این کار است.

البته عرض کردم ما باید حتماً امکانات را در کنارش ببینیم. حتماً ظرفیت‌هایمان را در کنارش بسیج کنیم و تبدیل کنیم به فرصت و هم طراز با آن؛ یعنی ما اگر یک جمعیت گرسنه یا تشنه داشته باشیم تاثیرگذار نیست باید جمعیتی متناسب با سایر بخش‌ها داشته باشیم.

طبیعی است که ما بعد از افزایش جمعیت در ابتدای انقلاب به علت سیاست‌های کنترلی بسیار شدیدی که اعمال کردیم دور دست ما این شد که رشد جمعیت ما کاهش پیدا کرد و به نظر می‌آید که اگر همین را بخواهیم پیاده کنیم ما در 50 سال آینده دچار رشد منفی می‌شویم. بنابراین این بود که رهبر معظم انقلاب هم به این توجه کردند و سیاست‌های تشویقی را گذاشتند.

البته سیاست‌های تشویقی نباید شعاری باشد. با شعار مردم به این سمت نمی‌روند. در عمل باید این سیاست‌ها حمایتی باشد مانند بقیه کشورها که سیاست‌های حمایتی را برای افزایش جمعیت دنبال می‌کنند. بنابراین مشکل مهم در این زمینه مربوط به مسائل اقتصادی، شغل و امکانات زندگی است براین اساس باید مواردی را که افراد را تشویق می‌کند به افزایش جمعیت، را افزایش داد ولی در نهایت به نظر می‌آید که سیستم دارد شیبش را به سمت افزایش جمعیت می‌برد

س: آیا خود جمعیت هلال احمر به صورت غیر مستقیم در افزایش جمعیت می‌تواند اثرگذار باشد؟

ضیایی: جمعیت هلال احمر نیز از مردم و با مردم و برای مردم است. طبیعی است که بسیاری از سیاست‌هایی که درباره مردم است می‌تواند کمک کند. چون اولاً جمعیتی است که خوشنام و مردم قبولش دارند و اتفاقاً چون یک سیستم غیر دولتی است حرفش را بیشتر می‌توانند بپذیرند چون از جنس خودشان است.

کسانی هم که با آنها کار می‌کند جوانان و داوطلبان هستند بنابراین یکی از جاهایی که جمعیت می‌تواند نقش آفرینی کند همین است که مردم را تشویق کند به این موضوع با سیاست‌گذاری‌هایی که می‌گذارد.

س: در مدت مدیریت‌تان به جمعیت هلال احمر ایران به نهادها و سازمان‌های زیرمجموعه خودتان نمره چند می‌دهید؟

ضیایی: البته مقداری زود است برای نمره گذاری به خصوص که ما با تنگناهای زیادی هم روبرو هستیم. به خصوص اعتبارات سال جاری به شدت ما را تحت فشار و تنگنا قرار دارد. نه اینکه همه چیز پول است. ولی موتور محرکه بسیاری از فعالیت‌ها پول است. ولی به طور کلی به دلیل اینکه اولا آدم سخت گیری هستم‌ چون معلم هستم، به نظر می آید که سازمان‌های ما بالاتر از متوسط و کمتر از انتظار هستند، البته تلاش می‌کنند؛ ولی هنوز به دلایلی انتظارات کشور را برآورده نکردیم و فاصله زیادی داریم. در مجموع ما از متوسط بالاتریم و تا مطلوب فاصله داریم.

س: در بحث شورای عالی انتظار می‌رود وزرای که نماینده رئیس جمهور هستند در این شورا حضور یابند که هم اکنون اینگونه نیست! درحالیکه می‌توان از ظرفیت‌های آنان به نفع جمعیت استفاده کرد.

ضیایی: حضور فیزیکی این افراد که فرمودید نماینده‌های رئیس جمهور هستند، در حال حاضر به طور حقیقی سه تا از وزرا هستند و یک نفر که دائم است، یعنی آقای دکتر نوبخت که نماینده رئیس جمهور هستند و در تمام جلسات شورا شرکت می‌کنند.

ما یک مکاتبه ای هم کردیم تا نحوه حضور اعضای شورای عالی را به ریاست جمهوری منتقل شد. البته وزرا در این دوره کار بسیار سنگینی دارند که انتظار زیادی از آنها نداریم ولی حضورشان می‌تواند کمک کند چون افراد کلیدی دولت هستند هم وزیر خارجه، هم وزیر کشور و هم وزیر بهداشت؛ این‌ها کسانی‌اند که می‌توانند جمعیت را کمک کنند و با همین نیت هم انتخاب شدند در حالیکه می‌توانستند کسان دیگر را انتخاب کنند. ولی به هر حال دنبال این هستیم که حضور آنان را پررنگ تر کنیم.

س: مهمترین برنامه هلال احمر در بُعد داخلی و خارجی در چند ماهی که از سال 94 باقی مانده است چیست؟

ضیایی: فعالیت‌هایمان را داریم می‌بریم روی آموزش. وقتی من آمدم جمعیت؛ گاهی با خودم می‌گفتم این کاری که ما در سال‌های قبل کردیم چقدر در اینجا کمک می‌کند و دیدم که یکی از مهمترین موضوعات که می‌تواند اینجا کمک کند آموزش است. یعنی آموزش مردم، آموزش مسئولان و نیروهای جمعیت - داوطلبان و جوانان و ... زیرا بسیار در انجام ماموریت جمعیت هلال احمر کمک کننده است البته در سال‌های گذشته آموزش وجود داشت ولی تمرکز وجود نداشت.

براین اساس معاونت آموزشی پژوهشی و فناوری در جمعیت هلال احمر تشکیل شد و ما خواستیم که بیشترین تلاش را روی آموزش مردم گذاشته شود، چون موثرترین جایی که کمک می‌کند آموزش مردم است و ان شاالله به زودی برنامه‌های ما در آموزش همگانی مردم عملیاتی می‌شود و اگر به من بگویند که چه برنامه‌هایی را شما بیشتر دنبال و نهادینه می‌کنید؟ می‌گویم: آموزش و به خصوص آموزش همگانی.

س: یکی از روسای قبلی جمعیت عنوان کرد که ما سالی 5 میلیون نفر را باید در سال آموزش همگانی دهیم ولی ما در عمل این را ندیدیم. قول شما هم مثل آنها نشود.

ضیایی: امیدواریم؛ و شما هم راستی آزمایی کنید. و اگر سال دیگر با هم صحبت کردیم به شما می‌گوییم این کارها انجام شده و شما هم می‌توانید بگویید این مقدار مطلوب بوده یا خیر و ما هم صادقانه می‌گوییم که چقدر از انتظارمان برآورده شده ولی کار خیلی زیاد است.

همین شعار هر خانواده یک امدادگر را شما ببینید؛ ما حدود 20 یا 15 میلیون خانواده در کشور داریم و این خانواده‌ها را باید آموزش دهیم. البته آموزش آبشاری است. اولش سخت است ولی به سرعت کانون‌هایی که ما آموزش دادیم می‌تواند به صورت لگاریتمی افزایش پیدا کند، این مهم است. در درجه نخست ما باید آموزشگران را آموزش دهیم، بعد این‌ها آموزش می‌دهند. شاید اولش آن عددها را ما نتوانیم به آن برسیم ولی در یک بازه زمانی 10 ساله شاید بتوانیم به این برسیم.

س: سرنوشت همکاری هلال احمر با وزارت بهداشت در رابطه توانبخشی و اورژانس به کجا رسید؟

ضیایی: جمعیت هلال احمر یک جمعیت امدادرسان است. عملاً نه بخش‌های حاکمیتی می‌توانند ماموریتشان را واگذار کنند و نه جمعیت می‌تواند به عنوان یک دولت عمل کند بنابراین این دو مقوله کاملا متفاوتند.

ما شعارمان این است که هر جایی که لازم است بیشترین تمرکزمان را انجام دهیم. از ابتدا با ارتباطی که با وزارت بهداشت وجود داشت این مسائل مطرح شد. ما حرفمان این است که ما کجا می‌توانیم بهتر به سلامت مردم خدمت کنیم، زیرا یکی از اهداف مهم جمعیت هلال احمر کمک به سلامت مردم است. این ماموریت ماست؛ منتها متولی سلامت در کشور وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی است و آنها باید تعیین کنند که بقیه بخش‌ها چه کار کنند.

جمعیت هلال احمر نیز خودش به عنوان یک بازوی این بخش است که اتفاقاً توان زیادی هم دارد. البته یک وقتی ما بخواهیم فقط به طور عمومی کمک کنیم و یک وقتی نه یک قسمتی را به طور اختصاصی کار کنیم. بنابراین یک توانایی‌ها را ما در بخش عمومی داریم.

در بخش سلامت نیز بسیاری از بیماری‌ها؛ بیماری‌هایی هستند که بار بیماری زیادی دارند و بسیار روی مرگ و میر مردم موثرند؛ یا الگوی زندگی در خیلی از موارد کمک کننده است. به نظر بنده در بخش عمومی اینطور می‌توانیم به سلامت مردم کمک کنیم که بیاییم روی تعدادی از اینها تمرکز کنیم. مثلاً فرض کنید بیماری مانند فشارخون یا دیابت چیزهایی هستند که بار زیادی از مرگ و میر را ایجاد می‌کنند که بسیاری از آن با تغییر الگوی زندگی و اصلاح تغذیه کمک کننده است؛ ما ظرفیت‌های داوطلبی زیادی داریم و این می‌تواند در جاهای کمک کننده باشد. یا مثلاً فرض کنید یکی از موضوعات دیگری که بار زیادی در سلامت ما دارد تصادفات و تروما است که نخستین عامل مرگ و میر در کشور بعد از بیماری‌های قلب و عروق است. ما حوزه‌های عملیاتی را هم داریم که آن را انجام می‌دهیم، در آموزش هم گفتیم تمرکزمان بر این است. بنابراین این بخش؛ بخش عمومی است.

یک بخش هم خدماتی است که ما در آنها تخصص داریم و هلال احمر روی آنها کار کرده که بحث توانبخشی است و این آمادگی را به وزارت بهداشت اعلام کردیم، همچنین مطالعاتی داریم مبنی بر اینکه چه بخشی از این خدمت به زمین افتاده (توانبخشی) که واقعاً هم بر زمین است و هر کس که داوطلب هست بیاید بر دارد زیرا مردم هم گرفتار هستند و امکانات زیادی نیز در کشور وجود ندارد و به شدت هم نیازش در حال افزایش است.

با یک مطالعه کوچک، ما در منطقه هم در این حوزه بسیار عقب هستیم حتی از کشورهایی مانند کویت و عربستان عقب هستیم؛ الان بسیاری از کشورها مجتمع‌ها و بیمارستان‌های توانبخشی دارند و کارهای زیادی دارند انجام می‌دهند برای موضوع توانبخشی؛ از آن طرف تنها بیمارستان تخصصی توانبخشی نیز در کشور برای جمعیت هلال احمر است و الگویی است که می‌تواند کمک کند حالا چه در جهت ایجاد بیمارستان توانبخشی و چه مجتمع‌های توانبخشی؛ داریم مطالعه می‌کنیم تا ‌ان شاالله با کمک کارگروهی که با وزارت بهداشت و بهزیستی مشترک است بیاییم و ثابت کنیم این کار زمین افتاده است و هر کسی بیاید یک گوشه آن را بگیرد.

سازمان بهزیستی بیشتر در توانبخشی‌های اجتماعی وظیفه دارد؛ آن قسمتی که سلامت محور است و مربوط به بحث درمان است به وزارت بهداشت بر می‌گردد و یک قسمتش هم مربوط به هلال احمر است؛ یا مثلاً یک خدمت دیگری که جمعیت روی آن کار کرده و امکاناتی دارد در بحث دیالیز است؛ ما در واقع پیشنهاد کردیم که می‌توانیم خدمت دیالیز را در کل کشور بر عهده بگیریم و صفر تا صد را انجام دهیم. ما هم ماشین دیالیز داریم و هم لوازم دیالیز را تولید می‌کنیم و هم مراکزی داریم که این خدمت را ارائه می‌دهیم. بنابراین طبیعی است که وزارت بهداشت به عنوان خریدار خدمت می‌تواند وارد شود و یک مسئولیت اینطوری را به ما بسپارد.

در مورد اورژانس‌ها هم ما در بخش جاده‌ای حضور داریم و مسئولیت‌مان با وزارت بهداشت متفاوت است؛ ما در واقع نجات را انجام می‌دهیم و وزارت بهداشت بحث خدمات درمانی را انجام می‌دهند. ما می‌توانیم به طور هم‌افزا عمل کنیم کما اینکه وزارت بهداشت دارد روی سازمان اورژانس بحث می‌کند و حالا چقدر در این امر موفق شود بستگی به جاهایی دارد که تصمیم گیری در آن انجام می‌شود ولی در اورژانس هوایی؛ ما شاید بتوانیم به وزارت بهداشت بهتر کمک کنیم و داریم سعی می‌کنیم مدل خدمات بالگردی را به سمتی ببریم که هم بتوانیم امداد نجات انجام دهیم و هم اورژانس هوایی را _ و باز در اینجا وزارت بهداشت به عنوان خریدار خدمت بتواند از این خدمت استفاده کند. به هر حال ما باید بالگرد مستقر کنیم و این بالگرد خیلی وقت‌ها کاری ندارد و بیکار است ولی می‌تواند در اورژانس هوایی کمک کند. این را در اورژانس هوایی داریم پیگیری می‌کنیم.

در اورژانس‌های زمینی هم اینکه بتوانیم هماهنگی بیشتری انجام دهیم و در جاهایی که هیچ کدام حضور نداریم تقویت کنیم و نیروهایمان را آموزش دهیم تا بتوانند خدمات مدیکال هم انجام دهند. اینها کارهایی است که ان شاءالله انجام می‌دهیم.

س: آقای دکتر فضای مصاحبه را کمی تغییر دهیم، به عنوان یک مدیر ارشد کشور هم‌اکنون چه کتابی را در دست مطالعه دارید؟

ضیایی: کتابی به نام زندگی داخلی روسای جمهور آمریکا. من مطالعه زیاد می‌کنم هم مکتوب و هم سایت. در غیر زمان‌های کاری هم‌ مطالعه می‌کنم از اخبار و مسائل اجتماعی و بخشی هم مربوط به رشته تخصصی ام که در جریان تحولات آن باید قرار بگیریم؛ دو سه تا مجله بین المللی نیز در این زمینه عضو هستم و مطالعه می‌کنم.

س: مطب هم می‌روید؟

ضیایی: هفته ای دو روز؛ خیلی هم نامرتب هست؛ ولی می‌روم.

س: با توجه به اینکه خودتان تحصیلکرده آمریکا هستید، آیا با اساتیدی که در کشور داریم در رشته خودتان یعنی اورولوژی؛ نیاز به اعزام به خارج از کشور هم داریم یا خیر؟

ضیایی: بنده تحصیلکرده آمریکا نیستیم و فقط یک دوره ای را در آنجا گذرانده ام. در رشته اورولوژی، در کشور تقریباً می‌توان گفت ما همطراز با بهترین کشورهای دنیا ارائه خدمت می‌دهیم البته آنها تجهیزاتشان بیشتر است و ما مهارتمان بیشتر است.

بنده با قاطعیت می‌توانم بگویم ما در رشته جراحی کلیه و مجاری ادرار نیازی به خارج از کشور نداریم و تقریباً تمام کارها در داخل با کیفیت خوب انجام می شود. حتی الان آمادگی داریم که فراگیر از جاهای دیگر دانشجو بپذیریم و درخواست داریم که سایر کشورها بیایند و دوره‌های فوق تخصصی بگذرانند و هم اینکه بیمار بپذیریم. یعنی از اعزام کننده خدمت به آموزش دهنده تبدیل شویم.

س: به سراغ بحثی برویم که این روزها با نامه‌نگاری وزیر نیرو بحث‌های زیادی درباره آن در کشور شد؛ «ال‌ نینو»

ضیایی: بنده تقریباً هشدار «ال نینو» را 5 6 ماه پیش دیدم، چون سایت‌های خارجی را مستقیماً نگاه می‌کنم، بنده اخبار CNN را نیز نگاه می‌کنم. این هشداری بود که داده بودند و بر اساس پیش بینی‌هایشان در سال 2016 یکی از شدیدترین نوع آن «ال نینو» روی می‌دهد.

«ال نینو» مربوط به جریان‌های آب گرم و تغییرات اقیانوس اطلس و آب و هوایی و اقلیم را تغییر می‌دهد؛ به این معنا که در برخی جاها افزایش بارندگی شدید و طوفان‌های دریایی ایجاد می‌شود و برخی جاها هم کاهش بارندگی اتفاق خواهد افتاد. برآورد این بود که در سال 2016 ما حوادث طبیعی بیشتری در دنیا خواهیم داشت. البته تمرکزش در منطقه ما نیست و بیشتر در آمریکا و آسیای جنوب شرقی بود و این چیزی بود که گزارش آن در آنجا آمده بود.

این چیزی که بنده در گزارش وزارت نیرو دیدم به معنای آن است که تغییرات در ایران به سمت افزایش بارندگی‌ها و کاهش دما می‌رود، همانطور که مشاهده کردید ولی هواشناسی یک چیز بالعکسی را مطرح کرد. به نظر بنده این نیاز به تمرکز بیشتر دارد ولی اینکه ما در ماه‌های آینده و یکسال آینده احتمال اینکه با بحران‌های آب و هوایی بیشتری روبرو هستیم شکی نیست؛ بنابراین سعی کردیم در بخش ارائه خدمات امداد و نجات در حداکثر ظرفیت باشیم و این کار را با وجود اینکه منابع ما محدود بود سعی کردیم با منابع اضطراری تکمیل کنیم.

بنابراین انبارهای جمعیت و بخش تجهیزات را تا حد ممکن تقویت می‌کنیم و همچنین آموزش نیروها را به شدت تعقیب می‌کنیم. البته این را هم داریم مطالعه می‌کنیم که واقعاً جهت‌گیری ما به سمت این است که اگر با سیل بیشتری روبرو هستیم، پس مناطقی که بیشتر ممکن است این اتفاقات برایشان بیافتد، تجهیزاتی که در این ارتباط بیشتر لازم دارد را تقویت کنیم. البته گزارشات نهادها درباره «ال نینو» 180 درجه با هم متفاوت است. ولی به هر حال در اینکه ما باید آماده باشیم شکی نیست.

س: در مدت ریاست کجا عصبانی شدید؟

ضیایی: معمولاً سعی می‌کنم عصبانی نشوم چون عصبانیت باعث می‌شود تصمیم گیری‌ها دچار اشکال شود، ولی سعی می‌کنم که اگر هم بخواهیم تصمیمی بگیریم با صبر باشد و در آن زمان که دچار تغییرات هیجانی هستم تصمیمی نگیریم و صبر کنم تا بعد از مدتی، موضوعات را با تامل بیشتری مورد بررسی قرار دهیم، چون برخی از تصمیمات تاثیرگذار در کل جامعه یا سازمان بزرگ هستند. بنابراین انسان باید تا حد ممکن بر خود مسلط باشد تا بتواند این کار را انجام دهد. البته وقت‌هایی بوده که اقداماتی نامناسب انجام شده ولی اینکه یکدفعه خیلی عصبانی شده باشم در این چند ماه اتفاق نیفتاده است.

س: یکی از گلایه همیشگی امدادگران، از صدور دیر هنگام احکام‌شان است، کما اینکه در گفت‌وگوی که با حضرتعالی داشتیم قول حل این مشکل را داده بودید ولی اتفاق خاصی رخ نداد!

ضیایی: ما سعی کردیم که تمرکزمان را از ستاد به صف ببریم و معتقدیم که آنجایی که عمل می‌کند و نتیجه کار دیده می‌شود آنجاست. یعنی در درجه اول پایگاه‌ها و در مرحله بعدی شعب. ستادها همیشه جاهایی هستند که هم دیده می‌شوند و هم به مسائل رفاهی‌شان پرداخته می‌شود.

براین اساس در آخرین شورای عالی هلال احمر مصوبه ای داشتیم که تغییرات مناسبی در حقوق امدادگران ایجاد کنیم و این را هم شورای عالی خواست از جمعیت هلال احمر – تا آنهایی که در پایگاه‌ها و شعب خدمت می‌کنند، حقوق شان افزایش یابد.

س: تصمیم جدید برای استخدام نیروهای امدادی مقارن با سیاست‌های صلیب سرخ نیست؟ چون براساس مفاد هلال احمرهای جهان و صلیب سرخ؛ تمام نیروها باید داوطلبانه و بدون دریافت حقوق در زمان‌های حوادث و بحران‌ها خدمت کنند تا چابکی لازم را داشته باشند.

ضیایی: البته به داوطلبان جمعیت حقوق نمی‌دهیم، زیرا ما هیچ استخدامی در این مدتی که آمدیم انجام نشد و متوقف کردیم. ولی نیاز سنجی کردیم و نیاز را بردیم در طرف پایگاه‌ها. براین اساس در برنامه‌های استخدامی که خواهیم داشت در یکی دو ماه آینده حدود 700 نفر را با نیاز سنجی که کردیم استخدام می‌کنیم و حداقل در هر پایگاه دو پرسنل ثابت را خواهیم داشت زیرا هم اکنون این نیروها را نداریم.

بنابراین درست است که بسیاری از اعضای هلال احمر نیز داوطلبان ما هستند ولی یک سری کارهایی هست که فقط پرسنل ثابت می‌توانند انجام دهند مانند تحویل گرفتن اتومبیل و آمبولانس و ... که حتماً باید نفری تحویل گیرد که باید استخدام باشد. براین اساس این مقوله همیشه دچار مشکل بود، پس در برنامه آینده هلال احمر این کار را انجام می‌دهیم و 90 درصد استخدام در پایگاه‌ها انجام می‌شود و 10 درصد هم در ستاد _ آن هم نیروهایی در این استخدام در اولویت هستند که داوطلب ما بودند یعنی امدادگر و نجاتگر ما بودند و سال‌ها با ما کار کردند و امتیاز دارند.

س: با این استخدام‌ها از چابکی در نمی‌آید؟

ضیایی: البته هلال احمر نیاز دارد به این استخدام‌ها، یعنی اگر بخواهد پایگاه‌ها را عملیاتی نگه دارد باید حداقل دو پرسنل داشته باشد. به هر حال کشورهای دنیا متفاوتند. ما کشوری داریم مانند آلمان که 120 هزار نیروی دریافت کننده حقوق دارد یعنی این طور نیست که چون سازمان داوطلبانه است همه چیز داوطلبانه باید باشد؛ یا یک کشوری هم داریم مانند صلیب سرخ روسیه که حقوق بگیران آن بسیار کم هستند، بنابراین بستگی دارد که جمعیت هلال احمر در آن کشور چه نقشی را داشته باشد.

هلال احمر در ایران اولاً سابقه طولانی 92 ساله دارد. بخش تاثیرگذاری هم بودیم و بخشی هم از نظر قانونی مسئولیت‌هایی بر عهده داریم، بنابراین مجبوریم برای مسئولیت‌های قانونی یک تعدادی پرسنل داشته باشیم و بابت آن حقوق پرداخت کنیم ولی این مانع از آن نقش داوطلبانه بودن سازمان نمی‌شود. حتماً ما آن بخش را هم تقویت می‌کنیم و این بخش مضاعف می‌شود؛ برای اینکه ما بتوانیم وظایف جمعیت هلال احمر را به خوبی انجام دهیم با هر دو رویکرد عِده و عُده را متناسب با وضعیت کشور پیش می‌بریم، بنابراین هلال‌احمرهای مختلف هم در دنیا با هم متفاوتند.

س: جمعیت هلال احمر در پساتحریم چگونه خواهد بود؟

ضیایی: ان شاءالله به سمتی برویم که تحریم‌ها برداشته شود ولی موضوعاتی که در پساتحریم داریم این است که اولاً آن مزیت‌ها که در تحریم به‌دست آوردیم از دست ندهیم.

س: البته می‌گویند هلال احمر هیچ وقت ارتباطی با تحریم‌ها در دنیا نداشته است؟

ضیایی:خیر، اینطور نیست، همین دنیایی که می‌گوید سازمان‌های امدادرسان و کمک رسان تحریم نبودند، اتفاقاً برای جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی هم محدودیت‌های قائل بودند. مثلاً ما برای نمی‌توانستیم بالگرد تهیه کنیم زیرا می‌گفتند این بالگرد موقعیتی دوگانه دارد و استفاده‌های دیگر ممکن است شود. تقریباً همان محدودیت‌ها برای ما هم برقرار بود.

دنیا درباره حقوق بشر دروغ می‌گوید، حداقل کشورهای بزرگ که می‌گویند مسائل انسان دوستانه برایشان مهم است! این‌ها وقتی این مسائل برایشان مهم است که برایش بتوانند از نظر تبلیغاتی استفاده کنند و الّا چندهزار نفر که در فاجعه منا جانشان را از دست دادند مگر انسان نبودند! ولی هیچکدام از سازمان‌های بین المللی واکنش نشان ندادند و کشورهای بزرگ نیز به این موضوع توجه نکردند؛ حال اگر در یک جایی مثلاً یک حیوان مانند یک وال در دریایی شمال گیر بی‌افتد تمام خبرگزاری‌های دنیا برای کمک به این حیوان خبرهایش را دنبال می‌کنند.

بنابراین تمرکز جمعیت هلال احمر مثل بقیه بخش‌های کشور این بوده که بتواند خودکفای‌هایش را تقویت کند؛ علی الخصوص بخش‌های تولید دارو و تجهیزات؛ و این کار را انجام می‌دهیم.

براین اساس این طور نباشد که "در" کشور باز شود؛ ما این مزیت‌هایی را که به سختی به‌دست آوردیم را از دست نباید بدهیم. باید تقویت کنیم و به سمت اقتصاد مقاومتی برویم و اقتصادی داشته باشیم که از درون ما را تقویت کند.

جمعیت هلال احمر نیز یک بخش‌هایی دارد که بخش‌های اقتصادی است که باید این کارها را انجام دهد. بنابراین می‌خواهیم برویم به سمت اینکه بهره وری بیشتری از جمعیت داشته باشیم و بتوانیم حتی الامکان از منابع داخلی جمعیت؛ آن را اداره کنیم و توسعه دهیم.

هم اکنون به شدت به منابع دولتی وابسته ایم و این خوب نیست. شاید در دولت در هر زمانی مشکلاتی ایجاد شود که ایجاد شد و این در برنامه‌های ما نیز به طور جدی تاثیر می‌گذارد؛ بنابراین باید بتوانیم منابعی که در جمعیت وجود دارد را بیشتر و عملیاتی کنیم و گرایش به سمت تولید مواد مورد نیاز را حفظ کنیم.

همچنین از موقعیتی که می‌توانیم استفاده کنیم در پساتحریم افزایش نقش منطقه ای و بین المللی جمعیت هلال احمر است. ما یک جمعیت بین المللی هستیم. اتفاقاً جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی از اعتبار و آبروی زیادی هم برخوردار است و می‌توانیم این را بعد از دوره پساتحریم تقویت کنیم و جایگاه جمعیت را در دنیا و منطقه ارتقا دهیم؛ در مجموع امیدواریم ارتقای کیفی و کمی در فعالیت‌های جمعیت‌هلال احمر در مرحله پساتحریم را شاهد باشیم.

س: شما به عنوان رئیس جمعیت هلال احمر ایران در زمان نرسیدن کمک‌های بشردوستانه ایران به یمن به دلیل کارشکنی سعودی‌ها در شورای حکام صحبتی داشتید و پیگیری‌های کردید، آیا از این جایگاه و کرسی درباره فاجعه منا هم استفاده می‌کنید؟

ضیایی: حتماً؛ اولاً به مُجرد اینکه این اتفاق افتاد شاید روز بعد بود تلاش کردیم تا با هلال احمر سعودی که در شورای حکام کنار هم می‌نشینیم تماس بگیریم. بعد از تلاش بسیار زیادی به ما گفتند که مسلط به زبان انگلیسی نیستند و باید با واسطه مترجم این ارتباط را انجام دهیم که البته و شاید بهانه آوردند. ولی گفتیم با واسطه مترجم این کار انجام شود. بعد از مدتی گفتند شما صحبت‌ها را با مترجم کنید بعد او به ما منتقل می‌کند؛ دیدیم در شأن جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی نیست که رئیس جمعیت آن با یک مترجم صحبت کند.

بنابراین دو تا اعتراضیه کتبی درباره فاجعه منا به فدراسیون جهانی صلیب سرخ هلال احمر و صلیب سرخ جهانی ارائه دادیم مبنی بر اینکه این اتفاق افتاده و از منظر انسان دوستانه و بشردوستانه باید به آن توجه شود. صلیب سرخ جهانی نیز به ما قول داد که در موضوع مفقودین کمک کند و فایلی را باز کردند برای مفقودین که امیدواریم بتوانیم این را زنده نگه داریم.

همچنین در جلسه اخیر شورای حکام که در وین برگزار شد هلال احمر عربستان شرکت نکرد، ما نیز این فاجعه را به اطلاع دبیر و رئیس فدراسیون و سایر کشورها رساندیم و جالب این بود که خیلی‌ها به دلیل سانسوری که سعودی‌ها اعمال کردند از این حادثه خبر نداشتند.

بالاخره دنیا نگاه می‌کند به خبرگزاری بین المللی؛ بنابراین این فاجعه را خیلی جدی تلقی نکرده بود. براین اساس با تک تک آنها صحبت کردیم و در جلسات فردی اطلاع رسانی کردیم. این مسئله نشان می‌دهد که باید کار بیشتری انجام دهیم و به همین علت باید نقش و جایگاهمان را ارتقا دهیم که بتوانیم حرفمان را در دنیا برسانیم.

س: سفر بعدی شما به خارج از کشور کجاست؟

ضیایی: جلسه شورای حکام در آذرماه در ژنو برگزار می‌شود و مجمع عمومی صلیب سرخ هلال احمر هم بلافاصله بعد از آن برگزار می‌شود. این سفر در آذر ماه است. بنابراین یک قرار داد 4 جانبه ای هم ما با فدراسیون جهانی صلیب سرخ هلال احمر و جمعیت صلیب سرخ جمهوری اسلامی و صلیب سرخ کنیا و هلال احمر سومالی در حمایت از برنامه غذا - امنیت غذا و گرسنگان در آن کشور داریم که اگر در کنیا این شرایط فراهم شود برای امضای آن می‌رویم.

براین اساس برنامه جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی این است که با همکاری فدراسیون بین المللی صلیب سرخ از 5 هزار خانواده سومالیایی که دچار مشکل غذایی هستند حمایت کند. البته منبع مالی هم همان کمک‌هایی بود که مردم ما در جریان بحران سومالی پرداخت کردند که ما مقداری را همانجا هزینه کردیم و مابقی را در این برنامه؛ هدیه مردمی کشورمان را به مردم فقیر سومالی در طی برنامه دو ساله اهداء می‌کنیم.

س: اگر مطلب دیگری باقیمانده است که ما از شما نپرسیدیم و یا شما مایل هستید به آن اشاره کنید بفرمایید؟

ضیایی: اعتبارات ما در سال جاری به شدت محدود است و تحویلش هم به ما دچار اشکال است و در ماموریت‌های ما می‌تواند تاثیرگذار باشد که در تلاشیم این را مقداری تسریع کنیم و این مسئله دغدغه بزرگی در سال جاری برای ما است.

یکی از کارهای ما این است که بر اساس برنامه عمل کنیم این دغدغه ای است که حتماً دنبال می‌کنیم. اگر چیزی را اعلام کنیم انجام می‌دهیم و اگر اعلام نکنیم انجام نمی‌دهیم؛ یعنی سلیقه ای نیست.

یکی از بحث‌های اقتصاد مقاومتی بحث صرفه جویی است و بهبود بهره وری است. تمرکز داریم بر صف به جای ستاد. سعی می‌کنیم ستادها را کوچک، هوشمند و چالاک کنیم و جمعیت هلال احمر را یک جمعیت یادگیرنده تبدیل کنیم. توسعه ظرفیت‌های IT را خواهیم داشت. دانش محوری را داریم نهادینه می‌کنیم. حتماً تجربه گذشتگان را به کار می‌گیریم و استفاده خواهیم کرد. باید بسیاری از کارهای جمعیت با مطالبه گری انجام شود و باید مردم ما نیز در بحث امداد و نجات و ساخت و سازهایی که در کشور انجام می‌پذیرد و می‌تواند در زمان زلزله مسئله ساز شود حَساس شوند، بنابراین هم مطالبه گری و هم جریان سازی را دنبال می‌کنیم.

یکی از کارهایی که باید انجام دهیم بحث داوطلب محوری و جوان محوری را در جمعیت هلال احمر است که توجه داریم. همچنین توجه به نیروی انسانی درون سازمان نیز هست که سعی می‌کنیم از ظرفیت‌های داخل سازمان استفاده کنیم. همچنین تمرکز بر اموال جمعیت و چیزهایی که وقف جمعیت شده است زیرا این‌ها را باید به صحنه بیاوریم و استفاده کنیم و این فرهنگ را مردم حِس کنند یعنی چیزی را که هبه کردند مفید هست و طبیعی است باعث توسعه می‌شود.

همچنین سعی کردیم تماس‌های بین المللی‌مان را افزایش دهیم و جایگاهمان را تقویت کنیم. تمرکز روی ماموریت‌های سازمانی داشته باشیم و سعی کنیم دیده شویم. جمعیت هلال احمر باید خوب دیده شود و اگر خوب دیده نشود مردم توجه نمی‌کنند و ما از ماموریتمان فاصله می‌گیریم. بنابراین از منابع داخلی نیز به خوبی استفاده خواهیم کرد.