عاشورای حسینی؛ سیری متفاوت در تاریخ افغانستان

به گزارش خبرگزاری تسنیم، شهادت امام حسین (ع) شوکی عاطفی در میان مردم به ویژه حلقه پیروان و دوست داران اهل بیت علیهم‌السلام و شیعیان آن حضرت پدید آورد.

عزاداری از همان لحظه‌های نخستین پس از شهادت امام حسین(ع)، افزون بر بار عاطفی نیرومندی که داشت، با ویژگی‌های سیاسی و اجتماعی نیز همراه بود.

در اینجا سیر عزاداری امام حسین را پس از شهادت آن حضرت در افغانستان  به اختصار بررسی می کنیم:

مردم مسلمان و متدین افغانستان، مخصوصا شیعیان این کشور همواره کوشیده‌اند تا به هر قیمت عاشورا را زنده نگه دارند و در این راه در سایه جهل و تعصب، فشارهای جانکاهی را تحمل کرده‌اند و عالمان دینی، دینداران جوانمرد فراوان در این راه یا جان داده‌اند و یا بارها تا آستانه مرگ پیش رفته‌اند.

در طول تاریخ شیعیان این کشور با مشکلات عدیده‏‌ای روبه‏‌رو و فاقد زند‏گی آرام و مسالمت‏‌آمیز بوده‏‌اند، اما در قانون اساسی جدید، تشیع افغانستان در عمل به فقه خود آزاد هستند.

این در حالی است که پیروان این مذهب در گذشته برای عمل به فقه خود آزاد نبوده و مجبور به تقیه می‌شدند. از سوی دیگر، قانون اساسی افغانستان حتی در ماده دوم اعلام کرده که پیروان سایر ادیان در پیروی از دین و اجرای مراسم دینی‏ خود در چارچوب حدود احکام قانون آزاد هستند و این آزادی عمل، تنها به مذاهب اسلامی  محدود نمی‏‏‌شود.

در ماده 131 قانون اساسی افغانستان آمده‌است که محاکم برای شیعیان‏ در قضایای مربوط به احوال شخصی، احکام مذهب تشیع را مطابق به احکام قانون اجرا می‏‌کنند و در سایر دعاوی نیز اگر در این قانون اساسی و قوانین دیگر حکمی موجود نباشد، محاکم قضیه را مطابق به احکام این مذهب حل و فصل خواهند کرد.

اکثر شیعیان افغانستان در مناطق مرکزی یعنی «هزاره‌جات» زندگی می‌کنند. ولایت بامیان که یکی از ولایات مرکزی هزاره‌جات می‌باشد، شهری است دارای قدمت تاریخی و باستانی که از تمدن کهن برخوردار است.

اکثر جمعیت بامیان شیعه مذهب هزاره و بعضی سادات صحیح النسب و شیعه اثنی‌عشری هستند.

در کتاب پژوهشى در تاریخ هزاره‏‌ها، در بخش پیدایش تشیّع در افغانستان، به تفصیل درباره شیعیان و حضورشان در شهرهاى گوناگون این کشور، به بحث پرداخته و یادآوری شده که ابتدا سه فرقه شیعى در افغانستان ـ یعنى خراسان ـ راه یافت: شیعه دوازده امامى، اسماعیلى، و زیدى.

اما زیدیها به مرور زمان رو به انقراض نهادند و امروز از این فرقه نام و نشانى وجود ندارد. نویسنده کتاب رفتن حضرت «یحیى» پسر زید شهید، نواده امام زین‏‌العابدین (ع) را از عراق به خراسان، دلیل حضور شیعیان در آن نواحى می‌داند که سرانجام، جاسوسان اموى از قضیه آگاه شدند و نصر بن سیار، والى بنى امیّه در خراسان، مسلم بن احوز را با ده‏‌هزار نفر مسلح به جنگ یحیى بن زید فرستاد و حضرت یحیى در این حمله در منطقه ارغوى (بغوى) ولایت سرپل در شمال افغانستان کنونی به شهادت رسید.

قبر حضرت یحیى اکنون در شهر سرپل زیارتگاه خاص و عام است. بسیارى از مورخان شیعه و سنى بر این باورند که مردم غور در زمان خلافت امیرالمومنین امام على علیه‏‌السلام مسلمان شده و غرجستان، هزارستان یا هزاره‏‌جات امروزى جزو قلمرو اسلامى گردیده است.

در قرن پانزدهم، هزارگان در اثر مساعى دعات شیعه، مذهب مذکور را پذیرفتند، در حالى که بخش بیشتر مردم خراسان سنى مذهب بودند.

شیعیان افغانستان را اکثریت مردم هزاره تشکیل می‌دهد که شیعه اهل‌البیت مطهر علیهم‌‌السلام هستند. هزاره‌ها در مناطق مرکزی افغانستان یعنی هزاره‌جات از نظر معیشتی و زندگی درشرایط سختی زندگی می‌کنند. در دین و مذهب خویش سخت معتقد و ایمان دارند و در تاریخ سابقه ندارد شیعیان قوم هزاره از دین و ایمان و مذهب خویش برگشته باشند و سخت‌ترین مصیبت ها را در طول تاریخ متحمل شده اند. ولی در راه مکتب خویش راسخ و استوار مانده‌اند. همچنین هزاره‌ها در تمام ولایات و مناطق افغانستان حضور دارند.

درگذشته‌ها دهه محرم و عاشورا بیشتر فرصتی بود برای سربه زانو گذاشتن و خموش از رنج بی‌شمار روز گار گریستن.

برپایی مراسم عزاداری ماه محرم در افغانستان سابقه بسیار دارد، اما در نحوه برگزاری این مراسم در سال‌های اخیر تغییرات زیادی بوجود آمده است. در گذشته‌های نه چندان دور این مراسم  بیشتر در حسینیه‌ها برگزار می‌شد و مردم با تجمع در حسینیه‌ها و تکایا پای منبر روحانیون می‌نشستند، سینه می‌زدند و با گوش دادن به روضه مصیبت‌های امام حسین (ع) می‌گریستند. به این ترتیب برگزاری مراسم ماه محرم بخصوص دهه اول آن صرفا به حسینیه‌ها محدود بود و این مراسم عزاداری ١٣ روزه بسیار با سادگی برگزار می‌شد.

حالا همه مساجد به بلندگوهای عظیم مجهز‌اند و صدای روضه‌خوانان، نوحه‌خوانان و سینه‌زنان را در سراسر شهر منعکس می‌کنند. افزون بر این دسته‌های سینه‌زنی که روزانه در سطح شهر به راه می‌افتند، هرکدام چندین خودرو به همراه دارند که شماری از آنها نیز با بلندگوهای بزرگ تجهیز شده و شهر را از نوای نوحه امام حسین (ع) و یارانش پر می‌کند.

در این میان بازار «کاست فروشی‌ها» وسی‌دی فروشی‌ها نیز گرم است و هرکدام از آنها روزانه ده‌ها سی دی و کاست نوحه‌خوانی به سبک افغانستان و ایران را می‌فروشند.

دسته‌های سینه زنی هر حسینیه و مسجدی مشخص است و نام و عنوان بخصوصی دارد. سردسته مشخص است و از خود نایب و معاونی دارد و تمامی کسانی که سینه می‌زنند، لباس یک رنگ سیاه می‌پوشند و پارچه‌ای را نیز به سر می‌بندند که معمولا سبز رنگ است و شعار یا نام یکی از پیشوایان شیعه بر روی آن نوشته شده است.

اما در نحوه آرایش لباس‌ها دسته های سینه زنی از هم تفکیک می‌شوند، یک دسته کمربندهای سبز دارند، دسته دیگر کمربند سیاه دارند و یک دسته اصلا کمربند ندارد. لباس عده‌اى بلند  است و عده‌ای دیگر کوتاه، به هرحال هر دسته نشانه‌ای دارد بخصوص و منحصر به فرد که دسته‌های دیگر آن را می‌شناسند و رعایت می‌کنند.

حالا روحانیون بیشتر  از کار و بیکاری، وظیفه دولت درقبال شهروندان، اقتصاد بازار، فرهنگ غرب، خاورمیانه، تروریسم و موضوعات دیگری که بیشتر در رسانه‌ها معمول است سخن می‌گویند و احساس می‌شود که نه تنها در شکل برگزاری مراسم عاشورا بلکه در پیام و محتوای آن نیز تغییراتی نیز محسوس است.

البته این شکوه و عمق تنها منحصر به شهر کابل و شهرهای بزرگ افغانستان نیست، بلکه بسیاری مناطق دیگر نیز دچار چنین تحولی شده و این موضوع را تمام رسانه‌ها مورد توجه قرار داده‌اند.

نه تنها شیعیان به صورت بسیار وسیع و با شور و اشتیاق فراوان در این مراسم شرکت کردند، بلکه اهل سنت نیز همگام با اهل تشیع در بسیاری از حسینیه‌ها، تکیه خانه‌ها و مساجد در سوگواری امام حسین (ع) شرکت می‌کنند.

همچنین مقامات بلند پایه دولتی نیز در محافل عاشورایی شرکت ورزیده و اغلب کوشیده‌‌اند که با ایراد سخن این نهضت مقدس را تجلیل و تحلیل نمایند.

روز دهم محرم از سوی دولت افغانستان به عنوان تعطیلی رسمی در سراسر این کشور معرفی شده است. در سال‌های گذشته در این روز دسته‌های عزادار در خیابان‌های اصلی شهر اقدام به قمه زنی می‌کردند که چند سالی می‌باشد این کار جایش را به اهدا خون عزاداران حسینی به بانک‌های خون داده است.

مطبوعات افغانستان نیز مراسم دهه اول محرم بخصوص روز عاشورا را بسیار بهتر و متفاوت‌تر از گذشته هم از لحاظ کیفیت و هم از نظر کمیت پوشش می‌دهند.

این توجه رسانه‌ای باعث شده تا مردم سایر مذاهب و ادیان نیز با محرم و مراسم‌هایی که در آن ایام برگزار می‌شود آشنا شوند. در این ایام حتی رسانه‌هایی که رویکرد غیر دینی دارند نیز کوشش می‌کنند تا از پخش برنامه‌ها و آهنگ‌هایی که مغایر با ارزش‌های این ایام است خودداری کنند.

انتهای پیام‌/.