۱۲ مشکل داروخانه‌ای ۱۳ آبان در گذر ۳۵ سال + لیست کمبودهای جدید دارویی

به گزارش سلامت خبرگزاری تسنیم، در پی نارضایتی مردم از خدمات داروخانه‌ها و اظهارات رئیس سازمان غذا و دارو نسبت به مهلت دوماهه برای بهبود شرایط داروخانه‌ها، غلامی؛ سرپرست داروخانه‌های دانشکده داروسازی به‌منظور روشن شدن ابعاد موضوع، توضیحاتی را در قالب 11 پرسش و پاسخ تشریح کرد.

س: بفرمایید داروخانه‌های دانشکده داروسازی (13 آبان) از ابتدا با چه هدفی ایجاد شدند؟

غلامی: در سال 1358 زمانی که جناب آقای دکتر فرسام سرپرستی دانشکده داروسازی را به‌عهده داشت به‌نمایندگی از این دانشکده با مسئولان وقت بهداری استان تهران وارد مذاکره شد تا تعدادی داروخانه برای فعالیت‌های آموزشی در اختیار دانشکده داروسازی قرار گیرد، این که یک مبادله دوسویه بود سبب شد بهداری استان تهران داروخانه‌های شبانه‌روزی در سطح استان را افزایش بدهد و دانشکده داروسازی 6 عرصه آموزشی جهت دانشجویان خود را در اختیار بگیرد. داروخانه‌هایی که در این راستا ایجاد شدند داروخانه 13 آبان، بوعلی، شهید عابدینی، ایثار و نمونه طالقانی بودند. با همین 5 مرکز، که در سال‌های 1359 تا 1361 ایجاد شدند؛ داروخانه‌های دانشکده داروسازی شروع به ارائه خدمات کردند. داروخانه آقای دکتر امینی واقع در میدان بهارستان نیز در سال 65 وقف دانشکده داروسازی گردید. در سال 1374 نیز جهت رفاه بیماران قسمت فوق‌تخصصی داروخانه 13 آبان ایجاد شد.

س: در حال حاضر چند داروخانه  شهری زیر نظر دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران است؟

غلامی: 7 داروخانه. داروخانه فوق‌تخصصی 13 آبان، داروخانه شبانه‌روزی آبان و 5 داروخانه دیگر که اشاره شد. منظور از تأسیس این داروخانه‌ها فعالیت در عرصه‌های آموزشی بود و حتی تاریخچه ایجاد آنها به قبل از شکل‌گیری دانشگاه علوم پزشکی تهران برمی‌گردد. در سال 1364 وزارت بهداشت و به‌دنبال آن دانشگاه‌های علوم پزشکی در کشور ایجاد شدند. این درحالی است که پیش‌ازاین دانشجویان دانشکده داروسازی در این داروخانه‌ها کار و فعالیت می‌کردند.

س: با وجود اینکه داروخانه‌ها با اهداف آموزشی ایجاد شدند، در خدمت‌رسانی هم نقش بارزی دارند، چطور این جایگاه را به‌دست آوردند؟

غلامی: داروخانه‌ها، در جنگ عراق علیه ایران نقششان پررنگ شد. به‌طوری که ارائه خدمات دارویی برای جبهه و پشت‌جبهه را به‌صورت نانوشته به‌عهده گرفتند و در کمبودهای دارویی توانستند در عرضه داروهای حیاتی و اساسی توازن ایجاد کنند. نقش این داروخانه‌ها از زمان تأسیسشان در کمبودها همیشه و در همه حال بسیار مهم بوده است. وقتی کمبودی به وجود می‌آمد این داروخانه‌ها وارد عمل می‌شدند. اما این باعث نمی‌شد که از فعالیت در عرصه‌های آموزشی و پژوهشی بازبمانند. سالانه حدود 150 دانشجو برای کارورزی  وارد این داروخانه‌ها می‌شوند. در عرصه پژوهش نیز مرکز تحقیقات تجویز و مصرف منطقی دارو و کلینیک مشاوره دارویی داروخانه 13 آبان فعالیت دارند. همچنین مرکز اطلاعات دارویی با شماره 82101 نیز از ساعت 8 صبح تا 8 شب فعال است و مردم می‌توانند با تماس با این شماره اطلاعات دارویی موردنیاز خود را کسب کنند.

س: آماری از تعداد مراجعه به این داروخانه‌ها دارید؟

غلامی: در سال 93، حدود 2میلیون و 100هزار نفر به این داروخانه‌ها مراجعه کردند که از این تعداد حدود یک‌میلیون و 200هزار نفر نسخه داشتند (850هزار نسخه بیمه‌ای و بقیه نسخ آزاد) بخش دیگری از مراجعان هم  برای دریافت خدمات دیگر مانند مشاوره، خرید اقلام آرایشی و بهداشتی و... وارد داروخانه شدند.

س: بیشترین مراجعه به کدام‌یک از داروخانه‌هاست؟

غلامی: بیشترین مراجعه به داروخانه‌های 13 آبان شبانه‌روزی و فوق‌تخصصی است به‌طوری  که روزانه بین هزار و 200 تا هزار و 700 نفر به این دو داروخانه مراجعه می‌کنند. داروخانه فوق‌تخصصی 13 آبان به‌جز ایام تعطیل از ساعت 7 صبح تا 7 بعدازظهر و داروخانه شبانه‌روزی در همه ایام سال مشغول خدمت‌رسانی است. البته  داروخانه‌های شبانه‌روزی دیگر این مجموعه هم تعداد قابل‌توجهی از مراجعه‌کنندگان را به خود اختصاص می‌دهند.

س: تاکنون میزان رضایتمندی مراجعان را بررسی کردید؟

غلامی: در مطالعه‌ای تحت عنوان بررسی و سنجش میزان رضایتمندی مراجعان، اطلاعات سال‌های 91-92-93  جمع‌آوری و نتایج آن منتشرشده است. در بخشی از این گزارش، میزان رضایتمندی در سال 91، حدود 64.5 درصد، سال 92، 77.5 درصد و سال 93 حدود 76.5 درصد به‌دست آمده است. در یک سیستم دولتی که سالانه بیش از 2میلیون مراجعه دارد مجموعه  داروخانه‌ها رضایتمندی 76 درصد دارند. البته در جدول مقایسه‌ای به تفکیک 7 داروخانه، همان داروخانه‌ای که گفته می‌شود ازدحام مردم در آن زیاد است (13 آبان فوق تخصصی) میزان رضایتمندی مراجعان 85 درصد است و نسبت به داروخانه‌های دیگر از رضایتمندی بیشتری برخوردار است.

نبود داروها، یکی از دلایل اصلی  کاهش رضایتمندی در سال 91 نسبت به 92 و 93  است. انتظاری که ما از رضایتمندی سیستم خودداریم 100 درصد است. اما یکسری عوامل مانند کمبود و نبود داروها در اختیارما نیست و کنترلی بر آن نداریم. وظیفه  داروخانه‌ها عرضه دارو است. واردات و ساخت دارو بر عهده این سازمان نیست و بسیاری از اوقات مردم و حتی مسئولین ناآشنا به امور دارو در زمان‌های کمبود این مسائل را از ما بازخواست می‌کنند. تهیه و تأمین دارو از شرکت‌های پخش  و عرضه آن در داروخانه‌های دانشکده داروسازی برعهده ماست. اما نبود دارو و حتی بی‌کیفیتی آن که ممکن است نارضایتی ایجاد کند و قاعدتاً از مسئولیت‌های ما نیست هم در نظرسنجی‌ها تأثیر گذار است که درنتیجه گیری‌ها باید لحاظ شود.

س: به نظر شما چه دلایلی در شلوغی داروخانه‌های 13 آبان که اخیر مطرح می‌شود وجود دارد؟

غلامی: شلوغی داروخانه‌ 13 آبان همیشه بوده است. اینکه چرا اخیراً روی آن تمرکز و در این حد رسانه‌ای شده جای بررسی دارد. البته این ازدحام باعث نگرانی این‌جانب و مدیر داروخانه نیز شده بود که در تاریخ 5 شهریور 94 طی نامه‌ای به ریاست دانشگاه منعکس شد. موضوع از آنجا شروع شد که بیمه خدمات درمانی (بیمه سلامت)، نحوه تأیید نسخ خود را تغییر داد و سیستم جدیدی را ایجاد کرد که داروهای خاص ابتدا باید در آن سایت تأیید و پس از تأیید، دوباره داروها در سیستم خدمات درمانی ثبت شود تا در نهایت بیماران بتوانند داروهای خود را تهیه کنند. به دلیل قطعی مکرر این سیستم و اشکالاتی که در ابتدای ورود به این برنامه وجود داشت بیماران 2 تا 3 ساعت معطل می‌شدند. این نقطه شروعی بود که برنامه‌های تلویزیونی و مسئولان روی آن حساسیت نشان دهند. همین امر باعث شد سازمان بیمه‌گر نرم‌افزار خود را اصلاح کند.

در حال حاضر بسیاری از این مشکلات برطرف شده ولی هنوز هم مشکلاتی وجود دارد. رسانه‌ها به‌جای اینکه سازمان بیمه‌گر را مورد سؤال قرار دهند داروخانه را زیر سؤال بردند. البته ما در 35 سال گذشته همیشه کم و کاستی‌های دیگران را که در صف داروخانه متبلور می‌شود و هیچ‌گونه تقصیری در آن نداریم را پاسخگو بودیم. مشکلاتی مانند افزایش قیمت، بی‌کیفیتی داورها، عوارض دارویی، نبود داروها، کمبود داروها، بیمه نبودن داروها، تأیید شدن یا نشدن در سایت اینترنتی سازمان‌های بیمه‌گر، کندبودن و نامناسب بودن بستر اینترنت، قطع شدن سایت‌های بیمه گری، تنوع در بیمه گری سازمان‌های بیمه، اختلاف در قوانین بیمه گری، توزیع نامناسب داروها در سطح کشور، عدم وجود داروها در لیست دارویی کشور و تجویز شدن آنها توسط پزشکان، در تعهد نبودن داروها توسط سازمان‌های بیمه‌گر، تغییر فرانشیز سازمان‌های بیمه گرو.... که هیچ‌کدام در ید ما نیست و باید پاسخگوی بیماران باشیم. 

س: با توجه به اینکه معاون غذا و داروی وزارت بهداشت برای رفع این مشکل مهلت دو ماهه دادند برای کاهش این ازدحام چه تمهیداتی در نظر گرفتید؟

غلامی: در جهت بهبود وضعیت ازدحام به وجود آمده چند اقدام عاجل انجام گرفت از این اقدامات به چند نکته اجرایی اشاره می‌کنم، انتقال افراد از داروخانه‌های دیگر به داروخانه فوق تخصصی 13 آبان، تمرکز تعدادی از مدیران ارشد در بخش فوق تخصصی برای ساماندهی سیستم داروخانه و انتقال عرضه برخی اقلام دارویی از داروخانه‌ فوق تخصصی به داروخانه‌های دیگر با این تمهیدات در حال حاضر مشکلی با ازدحام وجود ندارد و در سه هفته اخیر بازرسی‌های مکرر دانشگاه و وزارت بهداشت مؤید این امر است.

البته تعطیل شدن داروخانه فوق تخصصی که جناب دکتر دیناروند مطرح کردند مسئله‌ای را حل نمی‌کند و ممکن است که مشکل را پنهان کند. راه‌های مختلفی وجود دارد برای اینکه مشکل مطرح‌شده از طرف ایشان حل شود. به نظر می‌رسد که منطقی‌ترین راه این است که وزارت بهداشت که متولی نظام درمانی و دارویی است چند مرکز دیگر را ایجاد و اعلام کند که این خدمات را ارائه دهند. با این اقدام داروخانه 13 آبان تبدیل به مرکز آموزشی می‌شود که با نیت اولیه ایجاد شده بود و با حداقل مراجعه‌کننده کار خودش را انجام می‌دهد. برای اینکه برای مردم مشکلاتی ایجاد نشود، وزارت بهداشت باید مراکز دیگری ایجاد کند که بتوانند داروها را در فضایی آرام تر و بهتر تحویل مردم دهند.

به‌این‌ترتیب داروخانه‌های دانشکده داروسازی هم به رسالت آموزشی خود باز می‌گردند و خدماتشان کمتر شده و محلی می‌شوند برای اینکه دانشجویان رشته‌های داروسازی، پزشکی و پرستاری با داروها آشنا شده بتوانند در حلقه درمان نقش بهتری را ایفا کنند.

س: به تأثیر کمبودهای دارویی در نارضایتی مردم اشاره داشتید؛ بفرمایید داروخانه‌های دانشکده داروسازی چه نقشی در این زمینه داشتند و آیا هنوز هم با کمبودی مواجه هستید؟

غلامی: یکی از شاه بیت‌های دانشکده داروسازی بعد از تربیت نیروی انسانی مجرب از طریق آموزش دانشجویان داروسازی، نقش‌آفرینی در زمان کمبودهای دارویی و ایجاد تعادل در بازار است. همان‌طور که می‌دانید بزرگ‌ترین مشکل کمبود داروها، جوی است که بر آن حاکم می‌شود و این خود به تسلسل کمبودها دامن می‌زند. وقتی مردم احساس می‌کنند کمبودی وجود دارد بیشتر مراجعه می‌کنند و با ارائه نسخ به‌طور روزانه شروع به انبار کردن داروهای مصرفی خود می‌کنند و در این شرایط داروخانه‌های دانشکده داروسازی با  عرضه به‌اندازه و به‌موقع و به وجود آوردن توازن دارویی این جو را آرام می‌کنند.

در سال 91 با کمبودهای دارویی شدیدی مواجه بودیم و در سال‌های 91-92 داروخانه‌ها توانستند جو را آرام کنند. هرچند که در حاضر هم  با کمبود حدود 75 قلم دارو در کشور مواجهیم که بعضی از آنها حیاتی هستند. در حال حاضر با کمبود داروهایی مانند نوراپی نفرین، فیبرینوژن، میلرینون، اسمولول، لابتالول، آمیودارون مواجهیم. همچنین در 4-5 ماه گذشته شاهد کمبود شدید سرم‌ها در کشور بودیم که برای رفع این مشکل در بیمارستان‌های دانشگاه، داروخانه‌های دانشکده داروسازی به کمک داروخانه‌های بیمارستانی رفتند و با تمهیداتی که در نظر گرفته شد سرم‌ها بین بیمارستان‌ها جابه‌جا شد و در حال حاضر هم می‌شود و اگر این اقدام نبود فجایع زیادی در بیمارستان‌ها ممکن بود به وجود آید.

در حال حاضر بیمارستان بهارلو اعلام کرده با کمبود دکستروز 10 درصد، آمپول پروستاگلندین F2a و برخی آنتی دوتها که در بخش مسمومین بیمارستان بسیار حیاتی است مواجه است. بیمارستان شریعتی نیز کمبود سرم امینو اسید 5 درصد نوزادان، سرم قندی 10 درصد، سرم لینگرلاکتاکت، ویال آمفوتریسینB، متوترکسات 50 و... دارد. از داروهای تخصصی دیگری که کمبود داریم ویال بوسولفان، دابیگاتران، ویال وریکونازول است. البته وضعیت دارویی کشور نسبت به سال 92-91 بهتر است هر چند کمبود همه جای دنیا وجود دارد و حتی FDA آمریکا هم لیست کمبودهای دارویی خود را منتشر می‌کند ولی نقشی که این داروخانه‌ها در این کمبودها ایفا می‌کنند مهم است که نباید نادیده گرفته شود.

س: پرداخت بیمه‌ها به داروخانه‌ها در چه وضعیتی است؟

غلامی: در بخش بستری از ابتدای امسال به داروخانه‌های بیمارستانی هیچ پرداختی صورت نگرفته است. داروخانه‌های سرپایی وضعیت بهتری دارند و مطالباتشان تا آخر اردیبهشت و بعضی تا آخر خرداد پرداخت‌شده است. در مجموع در بخش سرپایی مشکل کمتر است ولی در بخش بستری مشکلات زیادی وجود دارد.

س: در پایان اگر نکته باقی مانده بفرمایید؟

غلامی: در انتها بایستی تأکید کرد داروخانه‌ها کماکان مانند 35 سال گذشته علاوه بر فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی به خدمات دارویی خود در راستای تحقق سیاست‌های دارویی و درمانی جمهوری اسلامی ایران ادامه می‌دهند و امیدواریم که بتوانیم هرروز کیفیت این خدمات را ارتقا دهیم.

انتهای پیام/