خطری که «کودکان» را تهدید می‌کند

به گزارش خبرگزاری تسنیم،‌«امروز گسترش بازی های رایانه ای خشونت آمیز به تهدیدی بزرگ برای کودکان و نوجوانان تبدیل شده است و این امر می تواند به بروز بیماری های روانی مانند افسردگی و انواع اختلال های هیجانی-رفتاری در آنها شود. در شرایط کنونی دسترسی کودکان و قشر جوان به بازی های الکترونیکی به سادگی امکان پذیر است و بیشتر والدین نسبت به خطرات استفاده بیش از حد از این بازی ها بی اطلاع هستند.

نتایج تحقیقات پزشکی با استفاده از ام ار آی نشان داد در طول انجام بازی های رایانه ای خشونت آمیز در طول یک هفته، منطقه ای از مغز که با عملکرد ادراکی و کنترل عواطف و احساسات ارتباط دارد، تغییرات چشمگیری داشت.

استمرار بازی های خشونت‏ آمیز در کودکان، میل به خشونت، برانگیختگی‏ های هیجانی، احساس خصومت نسبت به دیگران و همچنین ارتکاب به خشونت را در موقعیت‏ های واقعی زندگی، به طور معنادار افزایش می دهد.»

این جملات بخشی از سخنان عباسعلی حسین­ خانزاده، متخصص روانشناسی کودکان با نیازهای ویژه است که در خصوص خطرات بازی های امروزی برای کودکان با ما در میان گذاشته است؛ گفتگوی ما را با این دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه گیلان می خوانید:

با توجه به اینکه شیوه بازی های نسل گذشته با نسل امروز تفاوت دارد، و نسل گذشته بیشتر درگیر بازی هایی بود که خلاقیت به بار می آورد و نسل امروز همراه بازی هایی است که خشونت و کشتار را ترویج می دهد، این دو رویکرد چه تاثیر بر سبک زندگی این دو نسل باقی می گذارد؟

برای پاسخ به این سوال در ابتدا باید به فواید بازی های کودکان در نسل گذشته که مستلزم تحرک هر چه بیشتر بود پرداخت. بر اساس دیدگاه بسیاری از روانشناسان کودک، حرکت یک عامل زیربنایی یادگیری است به طوری بر اساس دیدگاه پیاژه اولین دوره تحول شناختی کودک، دوره حسی – حرکتی است و بنابراین فرآیندهای ذهنی بالاتر پس از تحول مناسب سیستم حرکتی به وجود می آید.

حتی کپارت معتقد است که یادگیری حرکتی، بر توانمندی های ذهنی و تحصیلی مقدم است. کودک با انجام بازی هایی که مستلزم تحرک و جابه جایی های زیاد بود از یک سو انرژی روانی- جسمانی خود را تخلیه می کرد و از سویی دیگر مهارت های حرکتی درست و ظریف در او شکل می گرفت.

در نتیجه بازی های نسل گذشته مستلزم تحرک، شادابی و نشاط و پویایی هر چه بیشتر کودکان در محیط های باز بود اما بازی های رایانه ای امروز فاقد هرگونه تحرک و جابه جایی کودک است. نکته اساسی دیگر این است که بازی های کودکان در نسل گذشته از یک وضعیت خودانگیخته برخوردار بود و کمتر حالت تجویزی داشت و در نتیجه خلاقیت را در کودکان افزایش می داد ولی بازی های رایانه ای فاقد هر گونه وضعیت ارتجالی هستند و با هدف های از پیش تعیین شده طراحان و تولیدکنندگان ساخته می شوند.

از سوی دیگر  بازی های رایانه ای امروز که خشونت و کشتار را ترویج می دهند باعث افزایش سطح پرخاشگری کودکان می گردند. نتایج تحقیقات حاکی از آن است که مواجهه با رویدادهای خشونت آمیز در بازی های رایانه ای بر وضعیت خلقی و عاطفی کودکان تاثیر می گذارد  و حتی با میزان احساس همدلی پایین تر در آنها رابطه دارد. در دهه اخیر میزان شیوع اختلال های هیجانی رفتاری و اختلال های یادگیری به شدت در کودکان افزایش یافته است. علی رغم همه پیشرفت های انجام شده در علم روانشناسی کودک در سال های اخیر میزان شیوع اختلال هایی همچون نارسایی توجه، بیش فعالی، اختلال رفتار هنجاری، نافرمانی مقابله ای، اختلال خلق انفجاری متناوب، و اختلال های یادگیری گوناگون افزایش چشمگیری داشته است.

البته افزایش همه این اختلال ها ناشی از بازی های رایانه ای خشونت آمیز نیست اما نقش سبک تربیتی پدر و مادر و بازی های کودکان در تشدید این وضعیت غیرقابل انکار است. تضادورزی، خصومت طلبی، عصیان گری، کاهش توجه و تمرکز، افزایش سطح پرخاشگری، مشکلات چشمی، سردردهای مزمن، کاهش مهارت های اجتماعی، کاهش سطح هم احساسی و همدلی، کاهش میزان خلاقیت، و کاهش سطح روابط بین کودک و والدین از عوارض بازی های رایانه ای خشونت آمیز است.

سبک زندگی نسل امروز که با بازی های رایانه ای خشونت طلب و توصیفی که شما داشتید، همراه شده است، چه آسیب هایی در پی خواهد داشت؟

همان طور که در پاسخ به سوال پیشین به طور ضمنی به آن اشاره شد، بازی های رایانه ای خشونت آمیز منجر به تغییر وضعیت خُلقی و عاطفی و تشدید اختلال های هیچانی رفتاری در کودکان می شود. استمرار این وضعیت در کودکان و عدم درمان به موقع باعث ایجاد مشکلات دیگری در دوره نوجوانی و بزرگسالی مانند شخصیت ضداجتماعی، بزهکاری، اختلال های روانی-جنسی، سوء مصرف مواد و افت عملکرد تحصیلی فرد می شود.

امروز گسترش بازی های رایانه ای خشونت آمیز به تهدیدی بزرگ برای کودکان و نوجوانان تبدیل شده است و این امر می تواند به بروز بیماری های روانی مانند افسردگی و انواع اختلال های هیجانی-رفتاری در آنها شود. در شرایط کنونی دسترسی کودکان و قشر جوان به بازی های الکترونیکی به سادگی امکان پذیر است و بیشتر والدین نسبت به خطرات استفاده بیش از حد از این بازی ها بی اطلاع هستند. نتایج تحقیقات پزشکی با استفاده از ام ار آی نشان داد در طول انجام بازی های رایانه ای خشونت آمیز در طول یک هفته، منطقه ای از مغز که با عملکرد ادراکی و کنترل عواطف و احساسات ارتباط دارد، تغییرات چشمگیری داشت. استمرار بازی های خشونت‏ آمیز در کودکان، میل به خشونت، برانگیختگی‏ های هیجانی، احساس خصومت نسبت به دیگران و همچنین ارتکاب به خشونت را در موقعیت‏ های واقعی زندگی، به طور معنادار افزایش می دهد.

چه راهکارهایی می توان در جلوگیری از آسیب های بازی های امروز در نوع تربیت نسل کنونی به کار بست و آنها را از در معرض قرار گرفتن خطرات و تهدیدات احتمالی در امان نگاه داشت؟

این که چگونه باید کودکان را از خطرات احتمالی بازی های رایانه ای خشونت آمیز به دور داشت در این گفتگوی کوتاه امکان پذیر نیست اما یکی از سطوحی که می توان در خصوص آن اقدام کرد، در سطح والدین است.

به نظر می رسد با توجه به پیشرفت های فن آوری الکترونیکی، ماهیت زندگی آپارتمانی، شبکه های ارتباطی و رسانه ای گوناگون، و گسترش فضای مجازی در دسترس کودکان، والدین برای تربیت کودکان خود به آموزش های ادواری فرزندپروری نیاز دارند.

پدر و مادر همان طور که کودکان خود را در سنین مختلف از نظر جسمانی با مراجع به پزشک مورد معاینه قرار می دهند، باید یاد بگیرند آنها را به خصوص در دوران کودکی اولیه از نظر روانشناختی و ذهنی مورد ارزیابی و معاینه قرار دهند.

همچنین والدین باید بدانند همان طور که برای خرید یک ساختمان به ده ها بنگاه معاملات ملکی سر می زنند، برای تربیت کودک خویش نیز باید وقت و انرژی بگذارند و قبل از اقدام به بچه  دار شدن مهارت های فرزندپروری را به طور کامل بیاموزند. این نکته بدان معنا نیست که والدین نسل گذشته از مهارت های لازم برخوردار بودند اما والدین امروز از عهده  توانمندی های لازم برخوردار نیستند، بلکه ماهیت زندگی در دنیای امروزی با توجه به پیشرفت های اجتماعی، اقتصادی، و فن آوری های مختلف و تغییر ساختار روابط بین فردی مستلزم آن است که والدین برای تربیت کودک خویش باید از آمادگی های لازم برخوردار باشند و کودک را در سنین مختلف علاوه بر معاینات پزشکی مورد معاینه دقیق روانشناختی نیز قرار دهند.  

والدین باید بدانند که در تربیت کودک از تنبیه، تهدید، تحقیر، سرزنش، و مقایسه کودک جدا خودداری کنند. کودک اگر به جای انجام 50 رفتار مطلوب با استفاده از شیوه های مذکور، پنج رفتار مطلوب را بدون اعمال شیوه های تربیتی نادرست انجام دهد، ارزشمندتر است. زیرا والدین یقین دارند که در زمانی که حضور ندارند فرزندشان آن پنج رفتار مطلوب را انجام می دهند. بنابراین افزایش ظرفیت خودمهارگری باید هدف نهایی والدین باشد.

والدین باید یاد بگیرند به جای این که به کودکشان بگویند بازی های رایانه ای خشونت آمیز را انجام ندهید، بهتر است بگویند فرزندشان چه کاری انجام دهند. بنابراین به جای نفی و بازداری کودک از انجام بازی های خشن، والدین باید تجویزات رفتاری مثبت و جایگزینی را داشته باشند تا خلق تضادورزی در کودک تقویت نگردد و میزان اطاعت پذیری کودک افزاش یابد.

منبع: شبستان

انتهای پیام/