جلوه‌گری دنیای رنگارنگ هنر در مسجد نصیرالملک شیراز
هنرهای دوران قاجار در مسجد نصیرالملک شیراز جلوه‌گری می‌کند به طوری که ایوان شمالی این مسجد یکی از زیباترین ایوان‌های مساجد ایران است که تزئینات آن کم‌نظیر است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، در خیابان لطفعلی‌خان زند چندین بنای دوران قاجار واقع شده است که در هر کدام انواع هنرهای ایرانی گرد هم آمده‌اند تا چشم‌نوازی کنند.
یکی از زیباترین این بناها با انواع کاشی‌کاری‌ها مسجد نصیرالملک است که به دستور یکی از اعیان شیراز، میرزا حسن علی خان ملقب به نصیرالملک، در سال 1255 ساخت آن آغاز شده و 12 سال بعد به پایان رسیده است.
پس از ورود به کوچه‌ای که مسجد نصیرالملک در آن قرار دارد نخستین چیزی که مشاهده می‌شود، سردرب ورودی است که از دور کاشیکاری و مقرنس آن جلب توجه می‌کند. رنگ‌های غالب در این کاشیکاری فیروزه‌ای و صورتی است. به در ورودی که نزدیک‌تر می‌شوید کتیبه بالای درب، حجاری‌های اطراف آن و تزئینات در شما را به دیدن بنای داخلی مسجد ترغیب می‌کند.
با وارد شدن به مسجد کاشیکاری هفت‌رنگی نگاه را به سوی خود می‌کشاند که در وسط آن نام معماران مسجد، محمدحسن معمار و محمدرضا کاشی‌پز شیرازی، خودنمائی می‌کند.
برای ورود به صحن مسجد باید از باجه‌ای که در مسیر قرار دارد بلیط تهیه کنید و سپس آنچه در انتظار شما است دنیایی از رنگ‌های صورتی، فیروزه‌ای، زرد، سبز و غیره است که کاشیکاری ایوان مسجد را مزین کرده است.
ایوان شمالی مسجد نصیرالملک یکی از زیباترین ایوان‌های مساجد در ایران است که تزئینات فوق‌العاده آن کم نظیر است. در گوشه گوشه آن کاشیکاری هفت‌رنگ چشم را خیره می‌کند و سقف مقرنس کاری شده آن با تزئین پنج کاسه حیرت‌انگیز است.
در آن سوی حیاط و روبه‌روی ایوان شمالی، ایوان جنوبی با تزئینات کمتری خودنمائی می‌کند. در قسمت شرقی مسجد شبستانی قرار دارد که گاو چاهی در انتهای آن واقع شده است.
شاخص‌ترین بخش مسجد شبستان غربی آن است که از بیرون با پنجره‌های مشبک و شیشه‌های رنگی جلوه‌گری می‌کند. برای دیدن اوج زیبایی این شبستان باید صبح هنگام به بازدید از مسجد بروید زیرا تابش نور خورشید به شیشه‌های رنگی شبستان غربی سبب می‌شود تا به هنگام ورود با انعکاس نورهای آبی و قرمز و سبز و زرد بر قالی‌های سراسر رنگی مواجه شوید. این انعکاس نور منظره‌ای بی‌نظیر را به‌وجود می‌آورد که در دنیای امروز کمتر شاهد آن هستیم.
نظر به اینکه مسجد نصیرالملک را هنر شاخص کرده است بد نیست مختصری درباره سه هنر به کار رفته در این مسجد یعنی کاشیکاری، مقرنس‌کاری و شیشه رنگی اطلاع داشته باشیم.
مقرنس‌کاری
گونه‌ای تاقچه‌بندی آذینی در زیر گنبدها یا نیم‌گنبدهای روی ایوان‌ها و درگاه‌ها است که با آجر یا گچ و کاشی ساخته می‌شود که در آن هر رده از طاقچه‌ها از رده پایین‌تر خود جلوتر است تا طاقچه‌ها به‌هم پیوسته شود و در این طاقچه‌ها برجستگی‌ها و تورفتگی‌هایی همراه با نگاره‌های گوناگون حک می‌شود.
مقرنس یکی از عناصر تزیینی معماری است که قدیمی‌ترین شکل آن در بناهای ساسانی دیده می‌شود و در دوره سلجوقی این هنر در ایران اوج گرفت. مقرنس‌کاری در زیباسازی بناهای ایرانی به ویژه مساجد و آرامگاه‌ها نقش مهمی دارد.
کاشیکاری
استفاده از کاشی به نحوی که روی دیوار را کاملا بپوشاند نخستین بار در قرن 13 هجری به کار رفته است. کاشیکاری به صورت هنر تزئینی در کشورهای اسلامی یکی از ویژگی‌های برجسته معماری اسلامی به شمار می‌رود و برای تزئین عمارت‌ها به کار می‌رود.
کاشی هفت رنگ از تلفیق خشت‌های ظریف لعاب‌دار که هریک از آنها بخشی از طرح کلی را در بر دارد ساخته می‌شود و از قرن 5 هجری با گسترش و پیشرفت سایر شاخه‌های هنر اسلامی کاشیکاری نیز پیشرفت کرد.
هنر کاشیکاری سابقه‌ای بسیار طولانی دارد و قدمت آن به هزاره دوم پیش از میلاد می‌رسد. در آغاز این هنر بیشتر با آجرهای لعاب‌دار برای استحکام بنا و نماسازی استفاده می‌شد ولی رفته رفته جنبه تزیینی نیز پیدا کرد.
شیشه رنگی
از زمانی که اسلام در ایران رواج یافت، ساخت شیشه‌های رنگی در ایران متداول شد و اوج این هنر در دوره صفویه و قاجارریه در شهرهای اصفهان و شیراز بوده است.
شیشه رنگی در قاب پنجره مشبک نشانده می‌شود تا علاوه بر حفاظت در برابر آفتاب گرم و تابان ایران، نور را در رنگ‌های متنوع و متعدد منعکس کند که این تنوع جلوه‌ای خاص به تزئینات وابسته به بنا می‌بخشد.
رنگ‌های متنوع در شیشه رنگی سنتی با اصول خاصی به کار می‌روند و استفاده از رنگ‌های گرم و سرد در کنار هم، یکدیگر را خنثی می‌کنند و تأثیر خاصی در محیط می‌گذارند. هم‌چنین هنگام بازتاب نور بسته به شکل هندسی شیشه، انوار و اشکال زیبایی را انعکاس می‌دهد.
انتهای پیام/ آ
