ضعف دیپلماسی و درخواست بازجویی از دبیر شورایعالی امنیت ملی

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، یک سال و اندی از مذاکرات گذشته است، مذاکراتی که ابتدای راه آن، روحانی به مردم قول داد با حفظ حیثیت، عزت و اقتدار ملی، حقوق ایران را بازمی ستاند و همه تحریم ها را لغو می کند. وقتی توافقنامه ژنو اتفاق افتاد؛ ظریف اعلام کرد بزودی همه تحریم ها لغو می شود و روحانی در نامه ای خطاب به رهبر انقلاب نوشت: «دستاوردهای قطعی این توافق اولیه، به رسمیت شناخته شدن حقوق هسته ای ایران و حراست از دستاوردهای هسته ای فرزندان این مرز و بوم بوده است و در کنار آن با توقف روند تحریم های ظالمانه، بخشی از فشارهای غیرقانونی در تحریم های یک جانبه برداشته و فروپاشی سازمان تحریم آغاز شده است. درنتیجه این ابتکار ایران اسلامی و استقامت ملت بزرگ ایران، قدرت های بزرگ به این نتیجه رسیدند که تحریم و فشار، راه به جایی نخواهد برد و همان گونه که ایران از آغاز اعلام کرده بود، برای کسب توافق، راهی جز احترام متقابل و مذاکره عزتمندانه وجود ندارد». روحانی در کنفرانس خبری بعد از توافق ژنو هم اعلام کرد: «سد تحریم ترک برداشته و توافقنامه ژنو زانو زدن ابرقدرت ها در برابر ایران بوده است».

یک سال و چند ماه بعد از توافقات با روشنگری نخبگان جامعه از یک سو و همچنین بدعهدی آمریکایی ها نسبت به تعهداتش در توافق ژنو بر همه واضح شد که آنچه به عنوان «شکننده سد تحریم ها» بیان می شد در واقعیت، وجود خارجی نداشته! در این میان نه تنها عزت ملی حاصل نشد بلکه همراستا با مذاکرات هسته ای، دولت بیش از یک سال مذاکره کرد تا به حمید ابوطالبی به عنوان نماینده ایران در سازمان ملل ویزا بدهند اما آمریکا حاضر به انجام این کار نشد تا علاوه بر عدم شکستن تحریم و پیشرفت هسته ای، «عزت نیز به پاسپورت ایرانی برنگردد».

مذاکرات هسته ای به ایستگاه لوزان رسید. 9 روز مذاکره در لوزان منجر به بیانیه ای شد که در آن کم شدن فعالیت های هسته ای، افزایش بازرسی ها و همچنین عدم قطعیت در برداشتن تحریم ها گنجانده شده بود. این بار اگرچه دولت از همه طرفدارانش دعوت کرد تا به خیابان ها بیایند و جشن برگزار کنند اما همه چیز خیلی زود رنگ باخت. خیلی زود تر از آنکه دولت فکرش را بکند مردم به نقد لوزان آمدند، آن هم نه براساس فکت شیت، اظهارات علنی و درخواست های پشت پرده آمریکایی ها بلکه براساس متن بیانیه مطبوعاتی که از سوی نماینده 1+5 و ظریف قرائت شد.

آنچه در روز اول بعد از لوزان مشخص بود این بود که یا فهم مشترکی از مذاکرات وجود ندارد یا اینکه پشت پرده مذاکرات با آنچه در ظاهر اتفاق می افتد کاملا متفاوت است. فکت شیت اولیه منتسب به ایران به نسبت خوب، بیانیه لوزان بد و فکت شیت آمریکایی افتضاح بود. هر طرف مذاکره کننده نیز بر گزاره خود تاکید داشت؛ این بدان معنی بود که فهم مشترکی از یک تفاهم وجود ندارد و در واقع تفاهمی وجود ندارد اما طرفین به دلایل متعدد نیاز به توافق دارند، پس تلاششان را برای نزدیک کردن مفاهیم شان انجام می دهند.

طی روزهای اولیه کسی از «دبه کردن آمریکایی ها» خبر نداشت و دقیقا نمی دانست موضوع این دبه کردن ها چیست؟ تنها 2 گزاره «بازرسی از اماکن نظامی» و «بازجویی از دانشمندان هسته ای» در رسانه ها مطرح می شود؛ گزاره ای که رهبری صراحتا درباره آنها می گویند «اجازه نمی دهم از دانشمندان هسته ای و فرزندان عزیز این ملت بازجویی کنند». دولت خبری را بروز نمی دهد و هر روز تنها از پیشرفت مذاکرات خبر می دهد. در همین اثنا، معاون سیاسی دفتر ریاست جمهوری که از پرواز نیویورک جا مانده و به او ویزا نداده اند، می گوید: «ارزش آغاز تعامل ایران و آمریکا، بیش از موضوع پرونده هسته ای است». انگار دیگر اصل مذاکره بر سر مساله هسته ای، رفع تحریم ها و حل مشکلات اقتصادی کشور اهمیتی نداشته و «توافق به هر قیمتی» در دستور کار است.

از سویی مردم هر قدر بیشتر روشن می شوند، فضای اعتراضی بالاتر می رود.
اما در روزهای اخیر دریابان شمخانی، دبیر شورایعالی امنیت ملی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد «اولین کسی است که در لیست بازجویی ها قرار دارد که در آن اسم 22 نفر دیگر هم وجود دارد». یکه تازی ایران در منطقه در حوزه امنیتی- نظامی و فلج شدن آمریکا در برنامه های منطقه ای اش بعد از جنگ های 33 روزه، 22 روزه، سوریه و عراق مشخص شده است و مطرح کردن بازجویی از نفر شماره یک امنیتی کشور شاید اولین دلیلش تحقیر کردن این اقتدار بین المللی در حوزه امنیت باشد. اما این مساله معادله مذاکرات را می تواند به صورت کامل تغییر دهد.

زیاده خواهی های آمریکایی ها در موارد متعدد و در نهایت درباره این مساله می تواند معادله مذاکرات را به هم بزند. گزاره های مدنظر آمریکایی ها اگر با عینک واقع بینی نگاه شود به معنای آن است که آمریکایی ها می خواهند مذاکرات مثل سال های گذشته به بن بست برسد و تنها در این ورطه کند کردن روند پیشرفت ایران، تحقیر ملت و دولت در دستور کار قرار دارد. برخلاف نظر وزیر کشور، کسی له یا علیه هسته ای شدن نیست و همه مردم درباره مساله هسته ای وفاق ملی دارند اما امروز در موضع منتقدان دولت روحانی قرار گرفته اند و ضعف دیپلماسی را نتیجه این زیاده خواهی می دانند. ضعف دیپلماسی امروز کار را به جایی رسانده که مطالبه طرف مقابل از مقدار غنی سازی و تعداد سانتریفیوژ به بازجویی از بالاترین فرد امنیتی کشور شیفت پیدا کند و این از هیچ گروه و جریان چه موافق و چه منتقد دولت پذیرفته نیست.

انتهای پیام/