رسانه‌های غربی چگونه با تغییرات گسترده در خاندان سعودی برخورد کردند؟
خبرگزاری تسنیم: رسانه‌های غربی در قبال عزل و نصبهای گسترده در دربار پادشاهی آل‌سعود چگونه برخورد کردند؟ این سؤالی است که در گزارش زیر سعی شده بدان پاسخ داده شود.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم؛ بررسی رویکرد رسانه‌های غربی در قبال جابه‌جایی قدرت در خاندان سعودی نشان می‌دهد که آنها در ابتدا با احتیاط با این مسئله برخورد کردند اما به‌تدریج که ابعاد مسئله مشخص شد و وضعیت به‌سمت تثبیت نسبی پیش رفت از این محافظه کاری فاصله گرفته به تشریح و گاهی تحلیل برخی از ابعاد این جابه‌جایی‌ها پرداختند. با این‌همه این رسانه‌ها در اغلب موارد کوشیده‌اند چارچوب و حتی محورهای تبلیغاتی رسانه‌های سعودی را در مواضع تبلیغاتی خود رعایت کنند به‌گونه‌ای که حتی در برخی موارد به‌مثابه تریبون تبلیغاتی عربستان عمل کرده و همانند رسانه‌های سعودی کوشیده‌اند عزل و نصبهای جدید را در راستای ترویج جوان گرایی در هیئت حاکمه سعودی و تزریق خون تازه به کالبد نظام سنتی این کشور معرفی کنند .
از موضع‌گیری احتیاط‌آمیز تا روشنگری محافظه‌کارانه و مدیریت‌شده در رسانه‌های غربی
رسانه‌های غربی در ابتدا محتاطانه با جابه‌جایی‌های گسترده در عربستان برخورد کردند. مصادیق این برخورد را می‌توان در گزارش‌های اولیه خبرگزاری‌های غربی ردیابی کرد، برای مثال خبرگزاری فرانسه در چند ساعت اول که از انعکاس خبر عزل و نصبهای گسترده در خاندان سعودی می‌گذشت و بهترین زمان برای خبررسانی بود تنها به انعکاس سه خبر توصیفی در خصوص سه چهره سیاسی سعودی (شامل عادل جبیر وزیر امور خارجه جدید، نایف‌بن عبدالعزیز ولیعهد جدید و محمدبن سلمان جانشین ولیعهد) پرداخت که در این جابه‌جایی ارتقای مقام پیدا کرده‌اند.
رویترز نیز بیشتر موضوع را از زاویه تأثیر احتمالی این جابه‌جایی‌ها بر بازار نفت دنبال کرد و خبرهای متعددی در این باره منتشر کرد و در همه آنها بر این نکته تأکید می‌شد که این تغییر و تحولات سیاسی در بزرگترین تولید کننده نفت تأثیر منفی بر بهای نفت نخواهد داشت چرا که به‌علت تغییرات فصلی و افزایش دما بازار با مازاد عرضه و کاهش قیمت همراه است . این رویکرد محافظه کارانه و محتاطانه تقریباً در اولین روز عزل و نصبها ادامه یافت اما از دومین روز به‌تدریج تغییر یافت.
به نظر می‌رسد یکی از عوامل این تغییر رویکرد نسبی عبور ولیعهد و جانشین ولیعهد از فیلتر شورای بیعت بود چرا که پیش از این احتمال می‌رفت شورای بیعت به این سادگی با عزل و نصبهای حاکمیتی موافقت نکند و یا حاضر به شکستن سوگند خود نشود. شاید بتوان گفت اولین مقام سیاسی غربی که بر عزل و نصبهای جدید مهر تأیید زد خانم ماری هارف سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا بود که در پاسخ به سؤالی درباره تمرکز قدرت در عربستان سعودی در دست شاخه سدیری‌ها گفت: "شراکت استراتژیک آمریکا با عربستان سعودی روابطی قدیمی است که در دوران دولت‌های مختلف در آمریکا و پادشاهان مختلف در عربستان وجود داشته و ادامه خواهد داشت. ما مطمئن هستیم همچنان روابطی نزدیک و سازنده با رهبران عربستان خواهیم داشت. بسیاری از مقامات آمریکایی روابط کاری بسیار نزدیکی با محمدبن نایف داشته‌اند. مسئله محمدبن نایف مسئله نسل آینده است. در هر حال ما دوست داریم با هر کسی که بر سر کار است همکاری کنیم و البته این مسئله باعث نگرانی آمریکا درباره ثبات عربستان نمی‌شود".
مواضع تأیید آمیز وزارت امور خارجه آمریکا بلافاصله بر رسانه‌های پرمخاطب این کشور از جمله سی‌ان‌ان نیز سایه انداخت و نیک رابرتسون، خبرنگار ارشد بین المللی در گزارش خود تصویری مثبت و امیدوار کننده از جابه‌جایی‌ها در خاندان سعودی ارائه داد و گفت: "...این لحظه‌ای است که دنیا انتظار آن را می‌کشید، زیرا حکومت پادشاهی عربستان از برادری به برادر دیگر منتقل شد. اما اکنون پادشاهی به نسل جدید و شاهزاده بن نایف رسیده است. بنابراین، شاهد روی کار آمدن نسل جوان‌تر و شاهزاده‌ای هستیم که پنجاه و چند سال سن دارد. البته او تا زمان درگذشت ملک سلمان، پادشاه عربستان نخواهد شد".
از این مرحله به بعد گویا رسانه‌های غربی برای همراهی و همگامی با دستگاه تبلیغی سعودی مسابقه گذاشتند و نهایت تلاش خود را برای تأیید و توجیه عزل و نصبهای جدید پادشاه به کار گرفتند. در این راستا شبکه بی‌بی‌سی در بخش عربی خود به‌نقل از احمد زکی خبرنگار خود کوشید برکناری مقرن‌بن عبدالعزیز را از مقام ولیعهدی موجه جلوه دهد. در بخشی از گزارش این شبکه آمده است: "مقرن با اینکه ولیعهد بود، اما نقش فعالی در عرصه سعودی نداشت. سلمان تصمیمات مهمی را پیش از این صادر کرده بود که بر اساس یکی از آنها محمدبن نایف به‌عنوان رئیس شورای امور امنیتی و نظامی و محمدبن سلمان رئیس شورای اقتصادی تعیین شده بود. مقرن ضعیف‌ترین حلقه در زنجیره قدرت سعودی‌ها بود که حذف شد. گفته می‌شد ملک عبدالله، مقرن را به‌عنوان ولیعهد معرفی کرد تا زمینه را برای به قدرت رسیدن متعب‌بن عبدالله فراهم کند. اما مسایل آن‌طور که عبدالله برنامه ریزی کرده بود پیش نرفت".
در این میان شبکه اسکای نیوز انگلیس که به محافل یهودی نزدیک است، در تأیید فرامین جدید پادشاه عربستان سنگ‌تمام گذاشت و عمدتاً دیدگاه‌های افرادی را منعکس کرد که با این عزل و نصبهای بی‌سابقه موافق هستند. این شبکه در گزارشی صحبت‌های سرحان العتیبی رئیس جمعیت سعودی علوم سیاسی در ریاض را منعکس کرد که در توجیه این اقدام گفت: "...پادشاه عربستان می‌خواهد قدرت به افراد جوان منتقل شود که دیدگاه درستی از تحولات سیاسی منطقه و جهان داشته باشند. محمدبن نایف و محمدبن سلمان قدرت و شایستگی خود را در بسیاری از موارد به‌ویژه در مسئله یمن ثابت کردند. پادشاه عربستان نشان داد که می‌خواهد قدرت سریعتر به نسل سوم منتقل شود. این تغییرات با توجه به اقدامات قبلی پادشاه عربستان، غیرمنتظره نبود و سازوکاری را برای انتقال قدرت تعیین کرد.
"اسکای نیوز در گزارشی دیگر به انعکاس دیدگاه جاسر الجاسر روزنامه‌نگار سعودی در ریاض پرداخت. وی در این مصاحبه با مدح و ستایش از عزل و نصبهای پادشاه جدید گفت: "... تغییرات اخیر ریشه‌ای و کامل است. تغییرات به‌حدی گسترده است که می‌توان گفت کابینه جدید تشکیل شد. نظام عربستان ثابت کرد که به همان اندازه که به تحولات منطقه توجه دارد، شرایط داخلی را هم در نظر می‌گیرد. مقرن‌بن عبدالعزیز ولیعهد سعودی از مدتی پیش خواستار کناره گیری شده بود و در این مدت رایزنی‌ها با مشارکت هیئت بیعت برای تعیین جانشین او ادامه داشت. این تصمیمات همچنین در صدمین روز پادشاهی سلمان اعلام شد. این تصمیمات سحرگاه اعلام شد تا بر این مسئله تأکید شود مرحله جدیدی آغاز شد. این تصمیمات همچنین پس از عملیات طوفان قاطعیت در یمن اتخاذ شد. نسل سوم از نوادگان عبدالعزیز به‌طور کامل وارد ساختار حکومت شدند و کشور چهره جوان به خود خواهد گرفت".
همین رویکرد در دیگر رسانه‌های نوشتاری انگلیس از جمله خبرگزاری رویترز به‌عنوان یکی از خبرگزاری‌های بین المللی نیز دنبال شد و این خبرگزاری در گزارشی با تمجید از وزیر امور خارجه جدید عربستان نوشت: "وزیر امور خارجه جدید عربستان به‌عنوان یک فرد تحصیل‌کرده در آمریکا و آشنا با صحنه دیپلماتیک واشنگتن که برای مدت زمانی طولانی، مشاور حکام عربستان بوده است، سخنگویی فصیح برای رویکرد جسورانه و جدید ریاض در قبال مناقشات روزافزون خاورمیانه به شمار می‌رود... جبیر 53ساله نه تنها چهره‌ای مطرح در عرصه دیپلماسی عربستان است بلکه در ریاض جزو «خودی‌ها» به شمار می‌آید. وی به‌عنوان سفیر عربستان در آمریکا، در دیدارهای ملک عبدالله پادشاه سابق با باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا، نقش مترجم را برای پادشاه داشت و پیوسته برای ارائه گزارش به پادشاه بین واشنگتن و ریاض در حال حرکت بود. مهارت‌های کلامی جبیر برای یک خاندان محافظه‌کار که در عرصه اطلاع رسانی عمومی چندان خوب عمل نمی‌کند آن‌چنان از اهمیت خاصی برخوردار بود که وی ماه قبل خبر آغاز حملات هوایی ائتلاف تحت رهبری عربستان علیه حوثی‌های متحد ایران را در یمن اعلام کرد... جبیر که به زبان‌های عربی، انگلیسی و آلمانی مسلط است در سال 1982 میلادی لیسانس علوم سیاسی و اقتصاد را از دانشگاه نورث تگزاس و دو سال بعد فوق‌لیسانس روابط بین الملل را از دانشگاه جرج تاون اخذ کرد".
از آنچه گفته شد به‌روشنی می‌توان به تغییر محسوس رویکرد رسانه‌های غربی به‌خصوص انگلیسی در خصوص عزل و نصبها و جابه‌جایی‌های گسترده در خاندان سعودی پی برد به‌گونه‌ای که رویکرد این رسانه‌ها از یک رویکرد محتاطانه و محافظه کارانه در نخستین روز اعلام عزل و نصبها به یک رویکرد حمایتگرانه و حتی ستایش گرانه در روزهای بعدی تغییر پیدا کرد که به نظر می‌رسد اطمینان نسبی این محافل به تثبیت اوضاع بعد از نشست شورای بیعت نقش اساسی در این چرخش مواضع داشته است. در واقع رسانه‌های غربی با اتخاذ این رویکرد مثل همیشه منافع دولت‌های متبوع خود را بر اطلاع رسانی درست و غیرمغرضانه ترجیح دادند و بر جنگ قدرت در خاندان سعودی سرپوش گذاشتند.
انتهای پیام/ر*
